Mô hình triển khai MES – Big Bang hay triển khai theo giai đoạn?

Last updated on 3 November, 2025

Giới thiệu về MES và tầm quan trọng của mô hình triển khai

MES (Manufacturing Execution System) – Hệ thống Thực thi Sản xuất – là giải pháp quản lý và giám sát hoạt động sản xuất trong thời gian thực, kết nối trực tiếp giữa ERP và hệ thống máy móc, dây chuyền tại nhà máy.
Việc lựa chọn mô hình triển khai MES phù hợp có vai trò quyết định đến thành công của dự án, tốc độ áp dụng, chi phí đầu tư, và mức độ chấp nhận của người dùng.

Hiện nay, có hai mô hình triển khai phổ biến:

• Mô hình Big Bang (Triển khai toàn bộ cùng lúc)
• Mô hình Triển khai theo giai đoạn (Phased Rollout)

Mỗi mô hình có ưu – nhược điểm riêng và phù hợp với từng quy mô, mục tiêu doanh nghiệp.

Mô hình Triển khai MES kiểu Big Bang

Định nghĩa

Mô hình Big Bang là cách triển khai toàn bộ hệ thống MES cho toàn nhà máy hoặc toàn bộ tập đoàn cùng một thời điểm. Sau giai đoạn chuẩn bị và kiểm thử, toàn bộ các phân hệ MES (như quản lý sản xuất, chất lượng, bảo trì, truy xuất nguồn gốc…) được go-live đồng thời.

Ưu điểm

• Thống nhất dữ liệu và quy trình ngay lập tức: Tất cả bộ phận sử dụng cùng hệ thống và chuẩn dữ liệu đồng nhất.
• Rút ngắn tổng thời gian triển khai: Dự án kết thúc nhanh hơn so với chia nhỏ giai đoạn.
• Tạo hiệu ứng chuyển đổi mạnh mẽ: Thúc đẩy thay đổi văn hóa doanh nghiệp, loại bỏ nhanh các hệ thống cũ (legacy systems).

Nhược điểm

• Rủi ro cao: Nếu gặp lỗi trong giai đoạn Go-live, có thể ảnh hưởng toàn bộ sản xuất.
• Yêu cầu nguồn lực lớn: Cần đội ngũ triển khai, đào tạo và hỗ trợ cùng lúc cho nhiều bộ phận.
• Khó kiểm soát thay đổi: Việc điều chỉnh quy trình hoặc cấu hình trong giai đoạn đầu có thể gây gián đoạn.

Khi nào nên chọn mô hình Big Bang

• Doanh nghiệp có một nhà máy duy nhất hoặc quy mô nhỏ.
• Quy trình sản xuất và dữ liệu đã chuẩn hóa cao.
• Đội ngũ nội bộ có kinh nghiệm chuyển đổi số và cam kết mạnh mẽ từ lãnh đạo.

Mô hình Triển khai MES theo Giai đoạn

Định nghĩa

Mô hình triển khai theo giai đoạn (Phased Implementation) là cách tiếp cận triển khai từng phần – có thể theo phân hệ, phân xưởng, hoặc theo nhà máy.
Ví dụ: Giai đoạn 1 triển khai MES cho quản lý sản xuất; giai đoạn 2 mở rộng sang quản lý chất lượng; giai đoạn 3 tích hợp truy xuất nguồn gốc.

Ưu điểm

• Giảm rủi ro: Có thể kiểm thử, đánh giá hiệu quả từng bước trước khi mở rộng.
• Dễ thích ứng: Người dùng có thời gian làm quen, giảm kháng cự thay đổi.
• Linh hoạt điều chỉnh: Dễ tinh chỉnh cấu hình hoặc quy trình theo thực tế.
• Phù hợp với doanh nghiệp đa nhà máy: Có thể nhân rộng dần sau khi hoàn thiện mô hình mẫu (pilot).

Nhược điểm

• Thời gian triển khai dài hơn: Tổng thời gian dự án có thể kéo dài vài năm.
• Chi phí quản lý dự án tăng: Cần duy trì đội dự án lâu dài.
• Rủi ro không đồng nhất dữ liệu tạm thời: Trong thời gian chuyển tiếp giữa các giai đoạn.

Khi nào nên chọn mô hình theo giai đoạn

• Doanh nghiệp có nhiều nhà máy hoặc quy trình phức tạp.
• Chưa có kinh nghiệm triển khai MES trước đây.
• Muốn kiểm chứng hiệu quả thực tế trước khi mở rộng toàn diện.

So sánh mô hình Big Bang và Giai đoạn

Lời khuyên lựa chọn mô hình triển khai MES phù hợp

Không có mô hình nào là “tốt nhất” cho mọi doanh nghiệp — lựa chọn phụ thuộc vào chiến lược số hóa, nguồn lực nội bộ, và mức độ sẵn sàng về dữ liệu – quy trình.

Gợi ý:

• Nếu doanh nghiệp đang trong giai đoạn chuyển đổi mạnh, quy trình ổn định → nên chọn Big Bang để đạt hiệu quả nhanh.
• Nếu doanh nghiệp quy mô lớn, quy trình chưa đồng nhất → nên chọn mô hình theo giai đoạn để đảm bảo an toàn và kiểm soát tốt hơn.

Kết luận

Việc lựa chọn mô hình triển khai MES là bước chiến lược trong hành trình chuyển đổi số nhà máy thông minh (Smart Factory).
Dù theo Big Bang hay theo giai đoạn, yếu tố quan trọng nhất vẫn là:

• Chuẩn hóa quy trình trước triển khai
• Cam kết từ ban lãnh đạo
• Đồng hành của đối tác triển khai giàu kinh nghiệm

Khi được thiết kế và thực hiện đúng cách, dự án MES sẽ giúp doanh nghiệp tăng năng suất, minh bạch dữ liệu, giảm lãng phí, và tiến gần hơn đến sản xuất thông minh (Smart Manufacturing).

Tham khảo:

Phần mềm Quản lý Sản xuất MES là gì?

Lịch sử Phần mềm Quản lý Sản xuất MES

Tầm nhìn 5 năm về Phần mềm MES

Bộ đôi MES và ERP – Cặp bài trùng trong quản lý sản xuất

Một số dự án chuyển đổi số của OCD

• OCD triển khai ERP cho Công ty Sản xuất Cơ khí
• Tư vấn chuyển đổi số, triển khai phần mềm ERP, MES và HRM cho Nhà máy sản xuất thiết bị điện tử
• Tư vấn chuẩn hóa quy trình và dữ liệu phục vụ chuyển đổi số cho Nhà máy Z183
• Đánh giá sự sẵn sàng chuyển đổi số cho Cát Tường Group
• Tư vấn chuyển đổi số cho tập đoàn gỗ và nội thất TAVICO
• Phân tích Hệ thống phục vụ việc thiết kế phần mềm nhân sự cho Laurelton Diamonds

Liên hệ

Công ty Tư vấn Quản lý OCD
Website: https://ocd.vn
Email: ocd@ocd.vn
Hotline: 0886595688