Chuyển đổi số ngành Logistics: Tình hình, thách thức và giải pháp

Last updated on 16 October, 2024

Ngành logistics đang trải qua những chuyển đổi và ứng dụng công nghệ để nâng cao dịch vụ, quy trình và trải nghiệm khách hàng. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc về thực trạng, vai trò, thách thức và cách công nghệ có thể giúp các doanh nghiệp đạt được lợi thế cạnh tranh trên thị trường và đáp ứng kỳ vọng ngày càng cao của khách hàng bằng việc áp dụng chuyển đổi số ngành logistics toàn diện. 

Chuyển đổi ngành Logistics là gì?

Chuyển đổi số đang cách mạng hóa ngành logistics bằng cách áp dụng các công nghệ tiên tiến. Sự thay đổi này giúp doanh nghiệp đáp ứng các kỳ vọng ngày càng tăng và nhu cầu của thị trường. Tuy nhiên, 72% lãnh đạo các công ty logistics, họ vẫn còn thiếu hiểu biết về số hóa và cần có thêm lộ trình chuyển đổi số thành công. 

Các yếu tố chính bao gồm tự động hóa quy trình và ứng dụng phân tích dữ liệu. Việc áp dụng công nghệ mới giúp nâng cao năng suất lao động và dịch vụ khách hàng. Nó cũng cho phép doanh nghiệp tạo sự khác biệt cho tổ chức logistics và vận tải của mình so với đối thủ cạnh tranh.

Tình hình chuyển đổi số ngành Logistics tại Việt Nam

Logistics từ lâu đã được xem là ngành dịch vụ mũi nhọn, đóng vai trò nền tảng cho sự phát triển thương mại và nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Tại Việt Nam, ngành logistics đã và đang phát triển mạnh mẽ với tốc độ tăng trưởng ấn tượng từ 14% đến 16% trong những năm gần đây, đạt quy mô khoảng 40-42 tỷ USD mỗi năm.

Tuy nhiên, đại dịch Covid-19 bùng phát đã tạo ra bước chuyển biến mạnh mẽ trong hành vi tiêu dùng, thúc đẩy thương mại điện tử phát triển vượt bậc. Điều này đặt ra cho ngành logistics nhiều thách thức mới, đòi hỏi phải chuyển đổi để thích nghi và nắm bắt cơ hội.

Thực tế cho thấy, chi phí logistics của Việt Nam hiện vẫn còn cao hơn so với các nước phát triển và trong khu vực, chiếm khoảng 18% GDP. Nguyên nhân chủ yếu đến từ hạn chế về cơ sở hạ tầng, quy hoạch chưa hiệu quả và thiếu sự kết nối đồng bộ.

Trong bối cảnh đó, ứng dụng công nghệ số hóa được xem là giải pháp tất yếu và then chốt để ngành logistics Việt Nam tối ưu hóa hoạt động, giảm chi phí và nâng cao năng lực cạnh tranh.

• Minh bạch hóa thông tin, tự động hóa quy trình: Giúp doanh nghiệp vận hành hiệu quả hơn, giảm thiểu sai sót và tiết kiệm thời gian.
• Nâng cao hiệu suất vận chuyển: Cung cấp thông tin vận chuyển theo thời gian thực, đơn giản hóa thủ tục giấy tờ, tối ưu hóa lộ trình và quản lý hàng hóa hiệu quả.
• Gia tăng tính cạnh tranh: Giúp doanh nghiệp thích ứng linh hoạt với biến động thị trường, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng và nâng cao vị thế cạnh tranh.

Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 còn diễn biến phức tạp, việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong ngành logistics càng trở nên cấp thiết, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Đọc thêm: Case study chuyển đổi số thành công từ các thương hiệu nổi tiếng

Thách thức chuyển đổi số ngành Logistics

Thách thức chuyển đổi số ngành Logistics trên thế giới

Cơ sở hạ tầng xuống cấp

Hệ thống và công nghệ lỗi thời là một rào cản lớn. Cơ sở hạ tầng logistics và vận tải hiện tại, thường thiếu tính linh hoạt để thích ứng với các yêu cầu từ công nghệ mới. Việc tích hợp các giải pháp hiện đại với nền tảng cũ rất phức tạp.

Tuy nhiên, các tổ chức nhận thức được họ cần phải thay đổi, vì 67% các công ty vận chuyển và logistics cho biết họ có chiến lược chuyển đổi số chính thức, trong khi 31% cho biết họ đang xem xét hoặc đánh giá kế hoạch như vậy.

Nhân viên chống lại sự thay đổi

Nhiều nhân viên lo sợ việc mình có thể bị thay thế bởi công nghệ, do vậy có thường có hành động không hợp tác khi có bất kỳ sự thay đổi mới nào trong tổ chức.

Để vượt qua sự chống đối thay đổi, các doanh nghiệp logistics và vận tải phải ưu tiên các chiến lược quản lý thay đổi hiệu quả để tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển đổi suôn sẻ, thu hút những người bị ảnh hưởng nhiều nhất và truyền đạt lý do tại sao lại xảy ra điều đó. Chia sẻ lợi ích của số hóa để các bên liên quan đồng thuận và ủng hộ.

Yêu cầu nâng cao kỹ năng cho nhân viên

Để chuyển đổi số thành công thì kỹ năng số của người lao động đóng vai trò then chốt. Doanh nghiệp cần có các chương trình đào tạo toàn diện để nâng cao kỹ năng cho lực lượng lao động của mình về các công cụ và kiến thức digital mới. Nhân viên mới cũng có thể được hưởng lợi từ việc nâng cao kỹ năng, vì trung bình 44% kỹ năng của nhân viên mới cần được cập nhật để đáp ứng vị trí của họ. Cung cấp hỗ trợ phù hợp đảm bảo nhân viên có thể tự tin sử dụng công nghệ để đạt hiệu quả tối đa.

Liên kết công nghệ với kết quả kinh doanh

Thực hiện chuyển đổi số một cách thiếu định hướng gây ra lãng phí nguồn lực. Hãy căn chỉnh các khoản đầu tư công nghệ của bạn với các mục tiêu và ưu tiên chiến lược cần thiết. Theo dõi các chỉ số chính để đo lường ROI và hiệu suất  từ đó là thúc đẩy ROI từ các khoản đầu tư công nghệ.

Thách thức chuyển đổi số ngành Logistics tại Việt Nam

Ngành logistics Việt Nam đang trên đà phát triển mạnh mẽ, tuy nhiên vẫn đối mặt với nhiều thách thức lớn, cản trở sự bứt phá của ngành. Sau đây là một số thách thức nổi bật:

Hạ tầng logistics chưa đồng bộ

• Hệ thống cảng biển, cảng hàng không, đường bộ, đường sắt… còn thiếu kết nối đồng bộ, chưa đáp ứng được nhu cầu vận chuyển hàng hóa ngày càng tăng cao.
• Chất lượng dịch vụ logistics tại một số cảng biển, cảng cạn còn hạn chế, thời gian thông quan chậm, chi phí cao.
• Thiếu hụt cơ sở hạ tầng logistics hiện đại như kho bãi thông minh, trung tâm phân phối quy mô lớn, hệ thống vận chuyển đa phương thức…

Ứng dụng công nghệ còn hạn chế

• Mức độ ứng dụng công nghệ thông tin, tự động hóa trong các hoạt động logistics còn thấp, chủ yếu vẫn dựa vào phương thức thủ công, giấy tờ phức tạp.
• Thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao, am hiểu công nghệ và có khả năng quản lý, vận hành hệ thống logistics hiện đại.
• Nền tảng kết nối, chia sẻ dữ liệu logistics giữa các doanh nghiệp, cơ quan quản lý còn yếu kém, chưa tạo được sự liên kết chặt chẽ trong chuỗi cung ứng.
• Chi phí logistics còn cao bao gồm chi phí vận tải, lưu kho, bốc xếp, thủ tục hành chính… còn cao so với các nước trong khu vực, làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam. Thứ 2 là các chi phí không chính thức, phát sinh ngoài luồng vẫn còn tồn tại, gây khó khăn cho doanh nghiệp.

Khung pháp lý chưa hoàn thiện

• Hệ thống văn bản pháp luật về logistics còn chưa đầy đủ, đồng bộ, thiếu minh bạch, chưa tạo được hành lang pháp lý rõ ràng cho hoạt động của doanh nghiệp.
• Thủ tục hành chính trong lĩnh vực logistics còn phức tạp, rườm rà, tốn kém thời gian và chi phí cho doanh nghiệp.

Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp logistics còn yếu

• Phần lớn doanh nghiệp logistics Việt Nam có quy mô nhỏ và vừa, năng lực tài chính, công nghệ, quản lý còn hạn chế.
• Khả năng cạnh tranh với các doanh nghiệp logistics nước ngoài, đặc biệt là các doanh nghiệp đa quốc gia còn yếu kém.

Để ngành logistics Việt Nam phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh, cần có sự chung tay vào cuộc từ phía Chính phủ, doanh nghiệp và các bên liên quan trong việc khắc phục những thách thức nêu trên.

Lợi ích của chuyển đổi số cho ngành Logistics

Tăng cường hiệu quả hoạt động

Khi công nghệ logistics và chuỗi cung ứng phát triển song song đó chuyển đổi số trong ngành logistics trở thành xu hướng tất yếu. Điều này bao gồm việc sử dụng phần mềm dựa trên đám mây từ các nhà cung cấp, cho phép theo dõi và ghi lại các giao dịch tập trung.

Nhờ công nghệ này, các công ty logistics có thể cung cấp cho khách hàng thông tin chi tiết về tiến độ vận chuyển, đảm bảo hiệu suất ổn định và chất lượng dịch vụ. Dự đoán tầm quan trọng của nền tảng công nghệ này sẽ ngày càng gia tăng trong tương lai.

Thúc đẩy niềm tin giữa các bên liên quan

Ngành logistics đang có bước tiến lớn trong việc tích hợp các giải pháp vận chuyển số dựa trên Blockchain. Điều này giúp xây dựng niềm tin giữa các đối tác và hỗ trợ ngành hiện thực hóa tham vọng về tiến bộ công nghệ.

Chuyển đổi số trong logistics cho phép khách hàng theo dõi đơn hàng từ đầu đến cuối, mang lại lợi ích về cả thời gian và chi phí. Khi muốn biết thời gian giao hàng dự kiến hoặc bất kỳ thay đổi nào, khách hàng không cần phải mất công liên hệ với bên cung cấp. Mà có thể tự theo dõi trực tuyến hoặc nhận thông báo tự động với đầy đủ thông tin liên quan.

Hơn nữa, khi tất cả các bên tham gia đều được cập nhật thông tin, mọi người đều được hưởng lợi: Niềm tin được củng cố và Tình trạng tắc nghẽn được giảm thiểu.

Tối ưu hóa lộ trình

Việc đầu tư vào phần mềm hiện đại đã mang đến một bước chuyển biến lớn cho ngành logistics – cải thiện việc định tuyến. Nhờ chuyển đổi số trong logistics và chuỗi cung ứng, tài xế có thể dễ dàng xác định các tuyến đường hiệu quả nhất với rủi ro chậm trễ và lỗi định vị tối thiểu.

Nếu có sự cố tắc nghẽn giao thông như công trình đường bộ hoặc tai nạn, hệ thống sẽ đề xuất các tuyến đường thay thế để đến đích mà không bị chậm trễ. Về mặt tài chính, công nghệ này giúp các công ty logistics tiết kiệm chi phí bằng cách cho phép phương tiện sử dụng các tuyến đường ngắn hơn, lái xe ít hơn và tiêu thụ ít nhiên liệu hơn.

Giám sát đội xe chủ động

Công nghệ bảo trì dự đoán dựa trên AI trong chuỗi cung ứng và logistics là một lợi ích to lớn cho các công ty. Nó cho phép họ xác định các vấn đề của phương tiện và thực hiện các biện pháp phòng ngừa từ xa.

Nhờ việc xác định sớm các phương tiện cần sửa chữa, đội ngũ kỹ thuật có thể phản ứng nhanh chóng để giảm thiểu thời gian ngừng hoạt động, từ đó giảm đáng kể chi phí. Điều này mang lại lợi ích về chi phí và giúp khách hàng yên tâm hơn khi biết rằng công ty logistics cung cấp dịch vụ đáng tin cậy.

Giúp đưa ra quyết định chính xác hơn

Kể từ khi số hóa hoạt động, ngành logistics đã chứng kiến ​​sự gia tăng dữ liệu đáng kể. Do đó, các doanh nghiệp nên xem xét đầu tư vào các kỹ thuật phân tích tiên tiến để ra quyết định tốt hơn.

Các dịch vụ phát triển phần mềm Trí tuệ nhân tạo (AI) và Điện toán nhận thức (Cognitive Computing) không chỉ cần thiết cho việc đưa ra quyết định sáng suốt liên quan đến chiến lược tiếp thị mà còn có thể cung cấp các giải pháp quản lý chuỗi cung ứng, tối ưu hóa quy trình, hiệu quả chi phí, cải thiện trải nghiệm khách hàng và tăng cường giao tiếp từ đầu đến cuối.

Ngành thương mại điện tử đã tác động lớn đến hiệu quả của ngành logistics nhờ vào công nghệ số. Các công ty thì thúc đẩy các giải pháp số như: Hệ thống liên lạc và Phần mềm theo dõi, giúp tăng hiệu quả và tạo ra sự thuận tiện khi hợp tác giữa các nhà vận chuyển, người gửi hàng và người giao nhận hàng hóa.

Các dự án logistics tập trung vào việc duy trì hiệu quả tối đa với chi phí tối thiểu, đồng thời cung cấp dịch vụ giao hàng nhanh chóng và thuận tiện cho khách hàng. Các công nghệ như blockchain, IoT và AI đang cách mạng hóa cách thức kinh doanh trong logistics để đạt được mục tiêu này.

Tổng quan toàn diện về chuỗi cung ứng Logistics

Để có được khả năng hiển thị tối đa, các công ty phải tìm ra phương pháp hiệu quả để thu thập dữ liệu vận chuyển hàng hóa từ nhiều nguồn khác nhau như hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp ERP, bảng tính, phương pháp tùy chỉnh và các khoản phải trả. Đây là lúc mà phương pháp tiếp cận 360 phát huy tác dụng.

Phương pháp này tích hợp tất cả dữ liệu rời rạc vào một hệ thống duy nhất, cung cấp khả năng thấu hiểu liên tục. Nó cho phép các tổ chức theo dõi và quản lý hàng hóa trong toàn bộ mạng lưới logistics, cung cấp cho họ chế độ xem dòng thời gian về thông tin được gửi bởi mỗi công ty liên quan. Việc sử dụng phương pháp tiếp cận 360 giúp mọi người đều sử dụng cùng một nguồn thông tin, từ đó cung cấp khả năng hiển thị rõ ràng cho tất cả các hoạt động và kết quả trong chuỗi logistics.

Đọc thêm: ERP Logistics là gì? Tác động nó của đối với hoạt động Logistics

Thông tin và Dữ liệu thời gian thực

Dữ liệu được đồng bộ hóa là một thành phần quan trọng của khả năng hiển thị mạng lưới cung ứng, cho phép các tổ chức quan sát trạng thái hiện tại theo thời gian thực. Trong ngành vận tải, nơi những thay đổi có thể xảy ra bất ngờ, khả năng xử lý và cung cấp dữ liệu chính xác (đặc biệt là về tuyến đường, địa điểm, hãng vận chuyển và điểm dừng) giúp doanh nghiệp điều chỉnh ngay lập tức.

Hơn nữa, dữ liệu này cho phép các chủ hàng tạo ra các tuyến đường hiệu quả nhất dựa trên tình hình thực tế, giảm thiểu khả năng bị giữ lại tại các trung tâm trung chuyển và cảng biển lớn. Đầu tư vào thông tin chi tiết chính xác mang đến những hiệu quả bổ sung cho dịch vụ tốt hơn và trải nghiệm khách hàng được cải thiện.

Chuỗi cung ứng tích hợp Internet vạn vật (IoT)

Ngày nay, công nghệ IoT đang cách mạng hóa hoạt động của chuỗi cung ứng. Các thiết bị IoT thu thập dữ liệu nhận dạng và phân loại sản phẩm, tuyến đường vận chuyển, theo dõi vị trí và quản lý kho hàng. Việc kết hợp IoT và thị giác máy tính để thu thập và xử lý dữ liệu ngay lập tức giúp giảm thiểu rủi ro do lỗi của con người liên quan đến việc điền tài liệu thủ công.

Nhờ tự động hóa, các cửa hàng có thể theo dõi sự cố, hao mòn hoặc mất mát lô hàng trong thời gian thực mà không cần nỗ lực thêm. Ngoài ra, thông qua các phương tiện vận tải chạy bằng IoT hỗ trợ AI, vận tải hàng hóa đang trở nên hiệu quả hơn bằng cách cung cấp các giải pháp bốc dỡ tối ưu hóa và tối ưu hóa tuyến đường giữa các cảng.

Dịch vụ tự động hóa

Trong bối cảnh kinh doanh hiện nay, tự động hóa quy trình logistics là điều bắt buộc để hợp lý hóa hoạt động của các đơn vị chuyển phát và giao nhận hàng hóa. Với tự động hóa, một loạt các công việc tốn thời gian và dễ xảy ra lỗi có thể được xử lý dễ dàng hơn — từ xác định hàng hóa đến theo dõi, lập kế hoạch đường đi, quản lý thời gian, báo giá, đấu thầu và vận hành kho bãi. Tất cả các bên tham gia vào chuỗi logistics đều được hưởng lợi từ việc xử lý dữ liệu được tối ưu hóa và phần mềm phục vụ cho mục đích tự động hóa.

Công nghệ số được ứng dụng trong Logistics

Blockchain

Thực tế tăng cường (AR) & Thực tế ảo (VR)

AR có thể cách mạng hóa cách thức hoạt động của các nhà kho và khu vực trung chuyển, cải thiện hiệu suất và tạo ra lợi thế cạnh tranh cho các công ty logistics. VR có thể cung cấp thông tin quan trọng về giao hàng ngay trên kính chắn gió hoặc kính VR, giúp người lái xe không cần phải sử dụng thiết bị cầm tay để kiểm tra thông tin giao thông.

Phân tích dữ liệu lớn và học sâu

Trí tuệ nhân tạo (AI) & Học máy (ML)

AI và ML giúp kết nối các hệ thống, dữ liệu trong chuỗi cung ứng, tạo nên một mạng lưới thông minh và tự động. Điều này giúp tối ưu hóa hoạt động logistics, nâng cao trải nghiệm khách hàng và tạo lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp.

Đọc thêm: Vai trò của trí tuệ nhân tạo (AI) trong chuyển đổi số

Các phần mềm quản lý chuyên dụng

• Phần mềm quản lý đội xe: Giúp tối ưu hóa lịch trình, giám sát hoạt động của đội xe, đảm bảo an toàn và hiệu quả cho hoạt động vận tải.
• Phần mềm quản lý chuỗi cung ứng: Tạo nên một nền tảng duy nhất để quản lý toàn bộ chuỗi cung ứng, từ quản lý kho, theo dõi đơn hàng, quản lý vận chuyển đến kết nối với các đối tác.

 Các xu hướng công nghệ mới

• Mobility as a Service (MaaS): Tích hợp nhiều dịch vụ vận tải vào một nền tảng duy nhất, mang đến sự tiện lợi và linh hoạt cho người dùng.
• Phần mềm lập kế hoạch nhu cầu: Dự báo nhu cầu vận chuyển trong tương lai, giúp doanh nghiệp chủ động trong việc phân bổ nguồn lực và đáp ứng nhu cầu thị trường.
• Công nghệ giao hàng chặng cuối: Tự động hóa quá trình giao hàng chặng cuối bằng robot, drone… giúp giảm thiểu chi phí, thời gian và nâng cao sự hài lòng của khách hàng.

——————————-