Tư duy số là gì? Cách phát triển tư duy số trong doanh nghiệp

Last updated on 27 June, 2024

Khi nói đến chuyển đổi số, mọi người thường tập trung vào công nghệ và mức độ tự động hóa mong muốn. Tuy nhiên, một điều quan trọng không kém nhưng thường bị bỏ qua yếu tố con người và tư duy số để dẫn dắt doanh nghiệp đến thành công. 

Tư duy số là khả năng suy nghĩ, thấu hiểu và vận dụng công nghệ số hiệu quả để giải quyết vấn đề, tạo ra giá trị và thúc đẩy đổi mới trong mọi khía cạnh của đời sống. Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0, tư duy số đóng vai trò then chốt giúp doanh nghiệp thích ứng với môi trường kinh doanh biến đổi nhanh chóng, gia tăng khả năng cạnh tranh và đạt được thành công bền vững.

Bài viết này sẽ đi sâu vào giải thích khái niệm tư duy số, đồng thời đề xuất các cách thức hiệu quả để phát triển tư duy số trong doanh nghiệp.

Tư duy số là gì?

Học các kỹ năng công nghệ mới là điều cần thiết cho chuyển đổi số, nhưng không chỉ dừng lại ở đó. Nhân viên cần được thúc đẩy để sử dụng các kỹ năng của họ nhằm tạo ra những cơ hội mới. Điều này đòi hỏi họ phải có tư duy số.

Các nhà tâm lý học định nghĩa tư duy là cách suy nghĩ và định hướng bản thân trên thế giới, nó ảnh hưởng đến cách chúng ta nhìn nhận, cảm nhận và hành động. Tư duy số là một tập hợp các thái độ và hành vi giúp cá nhân và tổ chức nhận thấy dữ liệu, thuật toán và trí tuệ nhân tạo (AI) mở ra những khả năng mới, đồng thời vạch ra con đường thành công trong môi trường kinh doanh ngày càng phụ thuộc vào công nghệ thông minh và dữ liệu lớn.

Việc xây dựng tư duy số đòi hỏi nỗ lực nhưng mang lại nhiều lợi ích. Kinh nghiệm của chúng tôi cho thấy nhân viên có tư duy số thường thành công và hài lòng hơn với công việc. Họ có nhiều khả năng được thăng chức và phát triển kỹ năng, có thể áp dụng được cho cả những công việc khác nếu họ quyết định chuyển đổi. Các nhà lãnh đạo có tư duy số sẽ giúp tổ chức thành công hơn và xây dựng được lực lượng lao động thích nghi. Các công ty có tư duy số cũng phản ứng nhanh hơn với những thay đổi của thị trường và tận dụng tốt các cơ hội kinh doanh mới.

Giống như bất ý tưởng thay đổi nào khác, chuyển đổi số thường gặp phải sự phản kháng và những bước đi sai lầm ban đầu là không thể tránh khỏi. Theo kinh nghiệm của chúng tôi, các công ty sẽ thành công hơn khi tập trung vào 2 lĩnh vực then chốt:

(1) Chuẩn bị cho nhân viên về văn hóa tổ chức số mới

(2) Thiết kế và điều chỉnh các hệ thống và quy trình

3 yếu tố chính của tư duy số trong kinh doanh

Để thành công trong thời đại kỹ thuật số, doanh nghiệp cần có tư duy số. Tư duy số gồm 3 yếu tố chính:

1. Thích nghi với sự thay đổi: Khả năng nhanh chóng điều chỉnh chiến lược khi môi trường kinh doanh biến động và sáng tạo ra những giải pháp mới để vượt qua các thách thức của thị trường. Ví dụ: Amazon là một công ty luôn thích nghi với điều kiện thị trường. Ban đầu, họ chỉ bán sách trực tuyến, nhưng sau đó đã mở rộng sang hầu hết mọi mặt hàng, thậm chí cả dịch vụ thuê bao và điện toán đám mây.
2. Sáng tạo: Linh hoạt và sẵn sàng thử nghiệm để tìm kiếm các giải pháp, sản phẩm và dịch vụ mới. Ví dụ: CD Projekt là công ty luôn đổi mới. Họ không chỉ tạo ra các trò chơi điện tử đẳng cấp thế giới như series Witcher và Cyberpunk 2077. Mà còn nghiên cứu sáng tạo trong lĩnh vực đồ họa máy tính, trí tuệ nhân tạo và công nghệ mạng.
3. Áp dụng công nghệ mới: Hiểu được những cơ hội mà công nghệ số mang lại và cách sử dụng chúng hiệu quả. Ví dụ: Asseco là công ty tận dụng công nghệ mới thành công. Bắt đầu với phần mềm dành cho ngân hàng, họ đã mở rộng sang các lĩnh vực khác như viễn thông, năng lượng và thậm chí cả quản trị công.

Những công ty được đề cập ở trên là minh chứng cho việc thay đổi tư duy có thể dẫn đến thành công và giành được ưu thế cạnh tranh. Bằng việc áp dụng tư duy số, các tổ chức có thể thích nghi hiệu quả với bối cảnh công nghệ và thị trường biến đổi nhanh chóng.

Tư duy số là một phần thiết yếu của quá trình chuyển đổi số. Đây là yếu tố giúp các công ty triển khai thành công các công nghệ mới, thay đổi mô hình kinh doanh và thích ứng với kỳ vọng ngày càng cao của khách hàng.

Xây dựng tư duy số trong doanh nghiệp

Để phát triển tư duy số trong doanh nghiệp đây là một số chiến lược mà bạn có thể áp dụng:

• Thường xuyên tổ chức đào tạo về công nghệ số: Cung cấp các khóa đào tạo thường xuyên về các công nghệ kỹ thuật số để nhân viên cập nhật kiến thức và kỹ năng. Khuyến khích nhân viên tự học hỏi và chia sẻ kiến thức với nhau.
• Xúc tiến sự hợp tác giữa các phòng ban: Đặt ra mục tiêu để các phòng ban khác nhau cùng hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm và làm việc cùng nhau trên các dự án đổi mới sáng tạo.
• Tạo môi trường khuyến khích thử nghiệm: Thiết lập một môi trường khuyến khích nhân viên thử nghiệm những ý tưởng mới. Nhìn nhận sai lầm như một nguồn kiến thức quý giá để học hỏi và cải thiện.

Lợi ích của việc áp dụng tư duy số

Doanh nghiệp có tư duy số sẽ gặt hái được nhiều lợi ích như:

• Dễ dàng thích nghi với thị trường: Nhân viên và công ty có tư duy số luôn chú ý đến những thay đổi trong môi trường kinh doanh. Điều này giúp họ phản ứng nhanh chóng với các điều kiện biến động và nắm bắt cơ hội để giành lợi thế cạnh tranh.
• Nâng cao khả năng sáng tạo: Cập nhật các xu hướng công nghệ mới giúp doanh nghiệp dễ dàng sáng tạo ra các sản phẩm và dịch vụ đáp ứng nhu cầu thay đổi của thị trường, từ đó gia tăng giá trị cho sản phẩm/dịch vụ của mình.
• Tăng hiệu quả: Theo dõi các xu hướng và tối ưu hóa quy trình bằng các giải pháp mới nhất, chẳng hạn như tự động hóa, sẽ giúp giảm chi phí và nâng cao chất lượng dịch vụ.

Thách thức của việc áp dụng tư duy số

Mặc dù tư duy số mang lại nhiều lợi ích, các doanh nghiệp cũng có thể gặp phải một số thách thức:

• Sợ thay đổi: Nhân viên thường ngại ngần trước những điều mới mẻ và gặp khó khăn trong việc thay đổi cách làm việc, đặc biệt là khi liên quan đến việc tiếp cận các công nghệ mới.
• Thiếu kỹ năng: Để áp dụng các công nghệ mới, doanh nghiệp có thể cần đầu tư đào tạo kỹ năng cho nhân viên, giúp họ tiếp cận và sử dụng công nghệ một cách hiệu quả.
• Quản lý thay đổi: Để chuyển đổi sang tư duy số thành công, các tổ chức cần triển khai các chiến lược quản lý thay đổi hiệu quả ở cấp độ tổ chức.
• Chi phí đầu tư: Để chuyển đổi sang công nghệ số, doanh nghiệp có thể cần đầu tư vào các thiết bị, phần mềm và đào tạo nhân viên, đòi hỏi một khoản chi phí nhất định.
• Đổi mới liên tục: Môi trường công nghệ số thay đổi nhanh chóng, đòi hỏi doanh nghiệp phải liên tục cập nhật và thích nghi, điều này có thể gây áp lực cho nhân viên và nguồn lực của công ty.
• Rủi ro an ninh mạng: Khi áp dụng nhiều công nghệ số, doanh nghiệp cũng cần lưu ý đến các vấn đề về an ninh mạng để bảo vệ dữ liệu quan trọng.

Đọc thêm: 9 rào cản của sự thay đổi tổ chức và Cách vượt qua chúng

Cách vượt qua thách thức

• Đào tạo và truyền thông: Doanh nghiệp nên tập trung vào việc đào tạo nhân viên về các công nghệ mới, đồng thời truyền thông rõ ràng về tầm quan trọng của tư duy số.
• Nuôi dưỡng văn hóa đổi mới: Hãy khuyến khích nhân viên đưa ra ý tưởng mới, thử nghiệm và học hỏi từ những sai lầm. Xây dựng một văn hóa cởi mở, sẵn sàng đón nhận những ý tưởng đột phá.

Ai lựa chọn các công cụ số trong doanh nghiệp?

Nhà quản lý và lãnh đạo doanh nghiệp đều đóng vai trò quan trọng trong việc lựa chọn và triển khai các công cụ số. Để thực hiện tốt vai trò này, họ cần hiểu rõ năng lực của phòng IT.

Vai trò của phòng IT:

• Triển khai các phần mềm lớn, toàn doanh nghiệp: Phòng IT có thế mạnh trong việc triển khai các phần mềm lớn, phục vụ toàn bộ hoạt động của công ty. Họ cũng đảm bảo phần mềm này luôn hoạt động ổn định và được bảo trì tốt.
• Tùy chỉnh các công cụ theo yêu cầu: Phòng IT vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng các công cụ riêng biệt hoặc triển khai các hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp (ERP).

Tuy nhiên, bối cảnh hiện nay đã thay đổi với sự phát triển của công cụ đám mây (SaaS). Ngày nay, nhiều công cụ chuyển đổi số là các dịch vụ đám mây (SaaS), cho phép các nhóm dễ dàng mua giấy phép, tải xuống và sử dụng mà không cần phụ thuộc vào phòng IT.

Do đó, nhà quản lý, lãnh đạo đóng vai trò quan trọng trong việc: 

• Lựa chọn công cụ phù hợp: Các nhà lãnh đạo hiểu rõ mục tiêu của tổ chức hơn. Họ có thể xác định các hoạt động cục bộ nào sẽ thúc đẩy hiệu quả nhất các mục tiêu lớn hơn, từ đó lựa chọn công cụ số phù hợp và định hướng cho quá trình chuyển đổi.
• Xác định vai trò và quy trình mới: Khi quy trình làm việc thay đổi theo công nghệ, các vai trò và trách nhiệm mới sẽ xuất hiện. Lãnh đạo doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng các mạng lưới cộng tác mới – đây chính là yếu tố thúc đẩy tích cực cho tổ chức.
• Đánh giá hiệu quả chuyển đổi: Doanh nghiệp cần liên tục thu thập dữ liệu để theo dõi quá trình chuyển đổi và đánh giá xem hành vi của nhân viên có hỗ trợ hay cản trở quá trình số hóa hoạt động không. Các nhà lãnh đạo nên nghiên cứu luồng thông tin trong tổ chức và loại bỏ những rào cản có thể khiến nhân viên khó khăn khi áp dụng quy trình mới.

Tóm lại, cả nhà quản lý và lãnh đạo doanh nghiệp đều đóng vai trò quan trọng trong việc lựa chọn và triển khai công cụ số. Tuy nhiên, với sự phát triển của công nghệ đám mây, vai trò của lãnh đạo doanh nghiệp ngày càng được chú trọng trong việc xác định chiến lược và đánh giá hiệu quả chuyển đổi số.

Kết luận

Tư duy số là yếu tố then chốt để thành công trong thời đại ngày nay, nơi công nghệ số đóng vai trò ngày càng quan trọng. Áp dụng và phát triển tư duy số trong tổ chức giúp doanh nghiệp chuyển đổi số hiệu quả, nâng cao khả năng sáng tạo và thích nghi với những biến động của thị trường.

Hãy nhớ rằng điều quan trọng là sẵn sàng thay đổi, hợp tác và đầu tư nâng cao năng lực của nhân viên. Đừng ngại thử nghiệm và học hỏi từ những sai lầm – chúng có thể trở thành nguồn kiến thức quý giá. Phát triển tư duy số có thể là một thách thức, nhưng đây là khoản đầu tư xứng đáng, mang lại lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp của bạn, cả hiện tại và tương lai.