MOQ là gì? Tối ưu hóa quản lý hàng tồn kho với MOQ

Last updated on 12 March, 2025

MOQ là gì?

MOQ (Minimum Order Quantity) hay Số lượng đặt hàng tối thiểu là số lượng sản phẩm ít nhất mà bạn phải mua trong một lần đặt hàng từ nhà cung cấp hoặc nhà sản xuất. Hãy tưởng tượng bạn đến một cửa hàng bán sỉ bút, họ nói rằng “Chúng tôi chỉ bán từ 100 cây bút trở lên cho một đơn hàng”. 100 cây bút đó chính là MOQ của cửa hàng này.

Nhà cung cấp đặt ra số lượng đặt hàng tối thiểu để đảm bảo họ có lời khi bán hàng. Sản xuất hàng hóa tốn khá nhiều chi phí, và việc bán lẻ tẻ ít sản phẩm có thể không đủ bù đắp chi phí đó. MOQ giúp họ bán được số lượng lớn hơn trong mỗi giao dịch, từ đó tối ưu hóa sản xuất, giảm chi phí trên mỗi sản phẩm và đảm bảo lợi nhuận bền vững.

Đối với người mua như bạn, MOQ có nghĩa là bạn cần phải mua một lượng hàng nhất định, dù có thể bạn chưa cần đến số lượng đó ngay lập tức. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến việc quản trị hàng tồn kho, vốn đầu tư và quyết định mua sắm của bạn. Hiểu rõ về khái niệm này giúp bạn cân nhắc kỹ lưỡng trước khi đặt hàng, đàm phán với nhà cung cấp hoặc tìm kiếm nguồn hàng phù hợp với nhu cầu kinh doanh của mình.

MOQ ảnh hưởng thế nào đến việc quản lý hàng tồn kho?

Số lượng đặt hàng tối thiểu ảnh hưởng lớn đến hàng tồn kho của cả người bán và mua. Số lượng này cao buộc người bán sản xuất nhiều, tốn chi phí kho bãi và ảnh hưởng quản lý tồn kho. Trong khi đó, người mua cần cân nhắc khả năng tiêu thụ lượng MOQ trong một khoảng thời gian nhất định. Nếu không, họ sẽ phải tìm nhà cung cấp khác hoặc tính toán các phương án lưu kho phù hợp.

Ngoài ra, người mua cũng nên xem xét các yếu tố như mặt hàng có dễ hư hỏng hay dễ lỗi thời không, chi phí cho không gian kho, vốn sẽ bị đóng băng trong hàng tồn kho và các khoản tiết kiệm được khi mua số lượng hàng lớn như vậy.

Với MOQ cao:

• Người bán: Cần sản xuất và trữ nhiều hàng, tốn chi phí kho, vốn lớn bị “đóng băng”, nhưng giảm chi phí vận hàng nhờ việc đặt hàng số lượng lớn, ít lần. Nguy cơ hàng lỗi thời (đặc biệt hàng thời trang, điện tử) tăng mặc dù có thể giảm rủi ro hết hàng.
• Người mua: Phải mua lượng lớn, cần cân nhắc khả năng tiêu thụ/bán lại để tránh tồn kho quá mức. Cần xem xét kỹ yếu tố như độ bền, lỗi mốt, chi phí kho, vốn và lợi ích tiềm năng khi mua sỉ.

Với MOQ thấp:

• Người bán: Không cần trữ nhiều hàng, vòng quay hàng tồn kho nhanh hơn, giảm rủi ro lỗi thời hoặc hàng hỏng. Tuy nhiên, tăng áp lực lên bộ phận bán hàng (quản lý nhiều đơn hàng nhỏ), và chi phí vận hành tăng do tần suất đặt hàng và xử lý đơn cao hơn.

Phân biệt giữa MOQ là EOQ

MOQ (Số lượng đặt hàng tối thiểu) và EOQ (Số lượng đặt hàng kinh tế) khác nhau về bản chất và mục đích trong quản lý tồn kho.

MOQ là yêu cầu từ nhà cung cấp: Đây là số lượng tối thiểu bạn phải mua trong một lần đặt hàng. Nhà cung cấp đặt ra số lượng này để đảm bảo đơn hàng đủ lớn, bù đắp chi phí sản xuất và có lợi nhuận. Nó thường hướng đến lợi ích của nhà cung cấp.

EOQ là tính toán từ doanh nghiệp (người mua): Đây là công thức giúp doanh nghiệp xác định số lượng đặt hàng tối ưu để giảm thiểu tổng chi phí tồn kho (bao gồm chi phí đặt hàng và chi phí lưu kho). EOQ hướng đến tối ưu hóa chi phí cho doanh nghiệp.

Doanh nghiệp cần xem xét MOQ khi tính toán và áp dụng EOQ. Nếu EOQ nhỏ hơn MOQ, doanh nghiệp có thể cần điều chỉnh quyết định mua hàng để đáp ứng yêu cầu của nhà cung cấp, hoặc tìm kiếm nhà cung cấp khác linh hoạt hơn.

Các loại MOQ phổ biến

Có nhiều loại MOQ (Số lượng đặt hàng tối thiểu) được các nhà cung cấp sử dụng, tùy thuộc vào ngành hàng, sản phẩm, chiến lược kinh doanh và đối tượng khách hàng. Dưới đây là một số loại phổ biến nhất:

MOQ dựa trên số lượng đơn vị

Đây là hình thức tính toán đơn giản và phổ biến nhất. Nó quy định rằng khách hàng phải đặt mua một số lượng tối thiểu sản phẩm tính theo đơn vị sản phẩm cụ thể cho mỗi lần đặt hàng. Đơn vị sản phẩm có thể là: cái, chiếc, hộp, tá, bộ, cặp… tùy thuộc vào loại hàng hóa.

Ví dụ: Một xưởng may áo thun có thể đặt ra MOQ là “50 chiếc/mẫu”. Điều này có nghĩa là nếu bạn muốn đặt áo thun từ xưởng này, bạn phải mua ít nhất 50 chiếc cho mỗi mẫu thiết kế áo mà bạn chọn. Nếu bạn chọn 3 mẫu khác nhau, bạn cần đặt tổng cộng 150 chiếc (50 chiếc/mẫu x 3 mẫu).

MOQ dựa trên giá trị đơn hàng

Loại MOQ này quy định rằng tổng giá trị bằng tiền của đơn hàng phải đạt đến một mức tối thiểu nhất định. Thay vì giới hạn số lượng sản phẩm, nhà cung cấp tập trung vào tổng giá trị tiền tệ mà khách hàng cần chi tiêu cho mỗi đơn hàng.

Ví dụ: Một nhà cung cấp linh kiện điện tử có thể áp dụng số lượng đặt hàng tối thiểu là “$1.000/đơn hàng”. Khách hàng có thể lựa chọn mua nhiều loại linh kiện khác nhau, miễn sao tổng giá trị đơn hàng đạt ít nhất 1.000 đô la Mỹ.

MOQ theo danh mục sản phẩm

Loại hình này áp dụng cho một nhóm hoặc danh mục sản phẩm cụ thể. Khách hàng có thể lựa chọn sản phẩm từ danh mục đã được chỉ định để đạt được số lượng đặt hàng tối thiểu, thay vì chỉ tập trung vào một sản phẩm đơn lẻ.

Ví dụ: Một nhà sản xuất đồ nội thất có thể áp dụng MOQ là “10 sản phẩm cho danh mục nội thất phòng ngủ”. Bạn có thể kết hợp mua giường, tủ quần áo, bàn trang điểm, táp đầu giường… miễn là tổng số lượng sản phẩm từ danh mục phòng ngủ đạt 10 sản phẩm.

MOQ hỗn hợp

Đây là hình thức MOQ kết hợp từ hai hoặc nhiều loại khác nhau trong cùng một chính sách bán hàng. Mục đích là tạo ra một chính sách bán hàng linh hoạt hơn, đáp ứng được nhiều mục tiêu kinh doanh khác nhau và phù hợp với nhiều đối tượng khách hàng khác nhau.

Ví dụ: MOQ cho danh mục sản phẩm chăm sóc da là 20 sản phẩm, và tổng giá trị đơn hàng phải đạt ít nhất 1.500.000 VNĐ.” Khách hàng phải mua ít nhất 20 sản phẩm từ danh mục chăm sóc da, và đồng thời tổng giá trị toàn bộ đơn hàng của họ (bao gồm cả các sản phẩm chăm sóc da và các sản phẩm khác) phải đạt tối thiểu 1,5 triệu đồng.

Các yếu tố ảnh hưởng đến việc tính toán MOQ

Đây là ba yếu tố cân nhắc cơ bản khi quyết định số lượng đặt hàng tối thiểu:

Quản lý nguyên liệu thô: Cân nhắc thời gian chờ đợi để tìm nguồn cung ứng nguyên liệu thô, sự biến động về giá nguyên liệu và tác động đến chi phí sản xuất. Việc thiết lập MOQ phù hợp với quy trình mua sắm nguyên liệu thô đảm bảo hoạt động sản xuất trơn tru và ngăn ngừa gián đoạn do thiếu hụt nguyên liệu.

Vòng quay hàng tồn kho và chi phí lưu kho: Phân tích tỷ lệ vòng quay hàng tồn kho của bạn và tính toán chi phí lưu kho liên quan đến việc nắm giữ hàng tồn kho. Tính toán số lượng đặt hàng tối thiểu phù hợp với tỷ lệ vòng quay hàng tồn kho tối ưu giúp giảm thiểu chi phí lưu kho và ngăn ngừa tích lũy hàng tồn kho dư thừa.

Nhu cầu và sở thích của khách hàng: Thực hiện nghiên cứu thị trường, thu thập phản hồi của khách hàng và phân tích mô hình bán hàng để xác định số lượng đặt hàng phù hợp. Nếu bạn đặt MOQ đáp ứng nhu cầu của khách hàng, bạn sẽ đảm bảo khả năng cung cấp sản phẩm cao và sự hài lòng của khách hàng đồng thời giảm thiểu rủi ro tồn kho quá mức hoặc hết hàng.

Ưu điểm của MOQ

Đối với nhà cung cấp và người mua, số lượng đặt hàng tối thiểu có thể mang lại một số lợi ích đáng kể. Khi được quản lý tốt, MOQ có thể là một biện pháp kiểm soát hàng tồn kho quan trọng giúp giảm chi phí cho người mua, đồng thời duy trì tỷ suất lợi nhuận dương cho nhà cung cấp.

Với nhà cung cấp/nhà sản xuất:

• Cải thiện dòng tiền: MOQ giúp nhà cung cấp dễ dàng dự đoán và có dòng tiền ổn định hơn. Khi bán hàng với số lượng tối thiểu nhất định, họ biết chắc chắn doanh thu sẽ đạt mức nào, từ đó quản lý tài chính tốt hơn.
• Giảm chi phí tồn kho: Thay vì sản xuất ồ ạt rồi lo lắng không bán được hết cho khách lẻ, MOQ giúp nhà cung cấp chỉ sản xuất khi có đơn hàng lớn, đảm bảo bán được số lượng có lời. Nhờ vậy, họ không cần kho chứa quá lớn, giảm được chi phí lưu kho.
• Tỷ suất lợi nhuận tốt hơn: Bằng cách sử dụng một cách cẩn thận, nhà cung cấp có thể kiểm soát tỷ suất lợi nhuận của mình tốt hơn, do đó hàng hóa chỉ được sản xuất khi có lợi nhuận xứng đáng từ đơn hàng.

Với người mua:

• Tính kinh tế theo quy mô (tiết kiệm khi mua số lượng lớn): Người mua thường biết rằng họ sẽ nhận được giá trên mỗi đơn vị sản phẩm tốt nhất khi làm việc với các nhà cung cấp sử dụng MOQ. Đôi khi, khoản tiết kiệm từ việc mua số lượng lớn có thể mang lại nhiều lợi nhuận hơn cho người mua, ngay cả khi chi phí kho bãi tăng lên hoặc phải bán giảm giá các mặt hàng để tăng vòng quay hàng tồn kho.
• Cải thiện mối quan hệ với nhà cung cấp: Mối quan hệ với nhà cung cấp nguyên liệu thô và sản phẩm là vô cùng quan trọng. Mối quan hệ giữa EOQ của người mua (hay số lượng hàng tồn kho lý tưởng) và MOQ có thể đòi hỏi sự cân bằng và điều chỉnh khéo léo. Trong trường hợp MOQ vượt quá EOQ, người mua có thể chủ động đàm phán với nhà cung cấp nhằm tìm kiếm các giải pháp hoặc thỏa hiệp khả thi, ví dụ như việc hợp nhất đơn hàng với các đối tác mua khác.

Nhược điểm của MOQ

Dù mang lại những lợi ích nhất định trong việc tối ưu hóa chi phí và quy trình sản xuất, đồng thời đảm bảo lợi nhuận cho nhà cung cấp, MOQ vẫn tồn tại những nhược điểm đáng kể đối với cả hai phía.  

Với nhà cung cấp/nhà sản xuất:

• Mất khách nhỏ, đơn hàng thử: Việc áp đặt MOQ ở mức cao có thể tạo rào cản đối với các doanh nghiệp quy mô nhỏ, các đơn vị khởi nghiệp hoặc những khách hàng tiềm năng muốn tiến hành các đơn hàng thử nghiệm. Điều này làm giảm cơ hội mở rộng thị trường, đặc biệt là trong các phân khúc khách hàng mới nổi có tiềm năng tăng trưởng dài hạn.
• Tồn kho khi cầu giảm: Trong trường hợp nhu cầu thị trường suy giảm hoặc có biến động bất lợi, việc duy trì MOQ cao có thể dẫn đến tình trạng dư thừa hàng tồn kho. Lượng hàng tồn kho lớn không chỉ chiếm dụng không gian lưu trữ mà còn kéo theo các chi phí phát sinh như chi phí bảo quản, quản lý, và nguy cơ hàng hóa bị lạc hậu, giảm giá trị hoặc hư hỏng.
• Khó dự đoán nhu cầu: Sai sót trong dự báo nhu cầu có thể dẫn đến các quyết định sản xuất và chính sách bán hàng không phù hợp, gây ra tình trạng hoặc thiếu hụt nguồn cung hoặc dư thừa hàng tồn kho, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động và lợi nhuận.
• Mất thiện cảm: Chính sách MOQ thiếu linh hoạt hoặc quá cao có thể tạo ấn tượng không thiện cảm về sự cứng nhắc và thiếu quan tâm đến nhu cầu của các khách hàng nhỏ lẻ. Điều này có thể làm tổn hại đến hình ảnh thương hiệu, đặc biệt trong bối cảnh doanh nghiệp ngày càng chú trọng đến trải nghiệm khách hàng và xây dựng mối quan hệ đối tác bền vững.

Với người mua:

• Tăng áp lực vốn lưu động: MOQ đòi hỏi vốn đầu tư ban đầu đáng kể, tạo áp lực lên dòng tiền, đặc biệt với doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp mới hoặc đang mở rộng. Vốn “tồn đọng” làm giảm khả năng tài chính linh hoạt.
• Phát sinh chi phí tồn kho: Mua số lượng lớn kéo theo chi phí kho bãi, vận hành, bảo hiểm và nhân sự quản lý kho tăng cao. Quản lý kho quy mô lớn và đa dạng trở nên phức tạp, đòi hỏi quy trình chặt chẽ để tránh thất thoát và đảm bảo vòng quay hàng tồn kho hợp lý.
• Gia tăng rủi ro hàng lỗi thời: Thị trường biến động khiến nhu cầu thay đổi nhanh chóng. Mua quá nhiều để đáp ứng số lượng tối thiểu, đặc biệt hàng thời vụ, dễ lỗi mốt, làm tăng nguy cơ hàng tồn kho lạc hậu, khó tiêu thụ, gây tổn thất lợi nhuận.
• Hạn chế linh hoạt nguồn hàng: MOQ có thể giới hạn lựa chọn sản phẩm và nhà cung cấp. Để đủ số lượng, người mua có thể phải chấp nhận sản phẩm kém tối ưu hoặc nhà cung cấp có điều khoản không lý tưởng, ảnh hưởng đến khả năng tối ưu danh mục và cạnh tranh.
• Trở ngại thử nghiệm và đổi mới: Số lượng đặt hàng tối thiểu cao gây khó khăn cho việc thử nghiệm sản phẩm mới, thị trường mới bằng đơn hàng nhỏ, làm chậm đổi mới và thích ứng với thị trường.

Ví dụ về các doanh nghiệp áp dụng thành công MOQ

MOQ (Minimum Order Quantity – Số lượng đặt hàng tối thiểu) là chiến lược quan trọng giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí, quản lý hàng tồn kho hiệu quả và tăng lợi nhuận. Dưới đây là một số doanh nghiệp áp dụng thành công MOQ:

Alibaba

• Cách áp dụng: Alibaba là nền tảng thương mại điện tử B2B lớn nhất thế giới, nơi các nhà cung cấp thường đặt MOQ để tối ưu chi phí sản xuất và vận chuyển.
• Hiệu quả: Giúp nhà cung cấp bán được số lượng lớn hàng hóa trong một đơn hàng, giảm chi phí sản xuất trên mỗi đơn vị. Đồng thời, người mua có thể đàm phán MOQ dựa trên nhu cầu.

Nike

• Cách áp dụng: Nike đặt MOQ cho các nhà bán lẻ, yêu cầu họ mua một số lượng giày hoặc quần áo tối thiểu để được phân phối sản phẩm.
• Hiệu quả: Giúp Nike kiểm soát sản xuất, đảm bảo đơn hàng có giá trị kinh tế và hạn chế sản xuất dư thừa.

Shein

• Cách áp dụng: Shein sử dụng MOQ thấp để thử nghiệm các mẫu sản phẩm mới, chỉ sản xuất với số lượng nhỏ và tăng cường nếu có nhu cầu cao.
• Hiệu quả: Giúp Shein nhanh chóng thích ứng với xu hướng thời trang, giảm rủi ro hàng tồn kho.

Zara

• Cách áp dụng: Zara sử dụng MOQ linh hoạt để quản lý chuỗi cung ứng, chỉ sản xuất số lượng tối thiểu cần thiết để đáp ứng nhu cầu của từng khu vực.
• Hiệu quả: Giúp Zara duy trì tính thời trang, giảm tồn kho và tránh lãng phí sản phẩm.

Kết luận

MOQ là công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí sản xuất, quản lý hàng tồn kho hiệu quả và gia tăng lợi nhuận. Khi được áp dụng hợp lý, công cụ này giúp giảm giá thành trên từng sản phẩm, hạn chế tồn kho dư thừa hoặc thiếu hụt nguồn cung, cải thiện biên lợi nhuận và xây dựng quan hệ vững chắc với nhà cung cấp.

Tuy nhiên, nếu MOQ quá cao, doanh nghiệp có thể mất khách hàng nhỏ lẻ, trong khi quá thấp có thể làm tăng chi phí vận hành. Do đó, việc xác định số lượng đặt hàng tối thiểu phù hợp cần dựa trên chi phí sản xuất, nhu cầu thị trường và khả năng tài chính của khách hàng để tối ưu lợi ích đôi bên.

Tham khảo dịch vụ Tư vấn Quản trị sản xuất của OCD

• Phân tích và tối ưu hóa quy trình sản xuất: OCD hỗ trợ doanh nghiệp đánh giá hiện trạng, nhận diện các điểm nghẽn và đề xuất giải pháp cải tiến quy trình, từ đó giảm thiểu lãng phí và nâng cao năng suất.
• Thiết kế hệ thống quản lý sản xuất hiện đại: Xây dựng các hệ thống quản lý sản xuất thông minh dựa trên công nghệ tiên tiến, phù hợp với đặc thù từng ngành nghề.
• Áp dụng công cụ quản lý tiên tiến: OCD triển khai các công cụ quản lý như Lean, Six Sigma, và TPM, giúp tối ưu hóa quy trình và giảm thiểu sai sót trong sản xuất.
• Đào tạo và nâng cao năng lực quản lý: Trong dịch vụ tư vấn quản trị sản xuất, OCD cung cấp các chương trình đào tạo thực tiễn cho đội ngũ quản lý và nhân viên, giúp họ áp dụng thành công các phương pháp cải tiến sản xuất.

Tìm hiểu ngay tại:

Dịch vụ Tư vấn Quản trị Sản xuất

——————————-