Đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp Việt Nam

Việc thực hiện các sáng kiến khoa học và công nghệ (KH&CN) phù hợp với tinh thần sáng tạo của Luật Khoa học và Công nghệ năm 2013 và các tài liệu thực thi của nó là rất quan trọng. Điều này đặc biệt đúng lần đầu tiên, như đã nêu trong Nghị định số 95/2017/NĐ-CP, trong đó nêu rõ vai trò, trách nhiệm, thẩm quyền và cơ cấu tổ chức của Bộ Khoa học và Công nghệ. Công việc quản lý của Bộ cần phải liên tục đổi mới và cải thiện chất lượng và hiệu quả dựa trên dữ liệu thống kê và đánh giá chính xác, toàn diện và cập nhật liên tục.

Các thông tin và bằng chứng thuyết phục nhất cho việc lập kế hoạch chiến lược, hoạch định chính sách, chỉ đạo, quản lý và thực hiện các hoạt động của KH&CN có thể được tìm thấy trong các hoạt động thống kê KH&CN. Công việc thống kê KH&CN cần được phát triển và xây dựng theo cách hiện đại, đáp ứng các yêu cầu quản lý và hỗ trợ so sánh quốc tế, hơn bao giờ hết trong bối cảnh xu hướng hiện tại của hội nhập toàn cầu.

Đây là cuộc khảo sát đổi mới sáng tạo đầu tiên của Việt Nam trong môi trường doanh nghiệp, với hội thảo “Kết quả thống kê đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp và đề xuất hoàn thiện công tác thống kê đổi mới sáng tạo ở Việt Nam” được tổ chức. Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) cũng như toàn bộ đất nước Việt Nam sẽ sử dụng kết quả khảo sát này làm cơ sở cho thống kê đổi mới. Tuy nhiên, chúng vẫn chưa thể hiện đầy đủ các hoạt động kinh doanh và sản xuất của tất cả các doanh nghiệp trên toàn quốc.

“Sự đổi mới sáng tạo nói chung, đổi mới sáng tạo trong các doanh nghiệp đặc biệt, là mối quan tâm lớn đối với Chính phủ, Thủ tướng, Bộ KH&CN và các Bộ, các ngành và chính quyền địa phương. Nó là tiền đề mạnh mẽ trong việc xây dựng và thực hiện các giải pháp để cải thiện môi trường kinh doanh, cải thiện khả năng cạnh tranh quốc gia, tăng cường năng lực đổi mới quốc gia và cải thiện năng suất, chất lượng và năng lực cạnh tranh cho các sản phẩm, hàng hoá và dịch vụ của doanh nghiệp”, Tiến sĩ Trần Đắc Hiến, Cục trưởng Cục thông tin KH&CN, nói trong bài phát biểu tại hội thảo.

Việt Nam đứng thứ 45 trong số 126 nền kinh tế và quốc gia trong Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (Chỉ số GII) năm 2018. Trong bảng xếp hạng GII, Việt Nam liên tục cải thiện thứ hạng trong những năm gần đây. Năm 2018, vị trí của Việt Nam tăng 2 bậc từ năm 2017 đến năm 2016 và 14 bậc trong năm 2016 đến năm 2017.

“Mục đích chung của cuộc khảo sát là thu thập thông tin về các hoạt động đổi mới dựa trên các phương pháp khảo sát tiêu chuẩn quốc tế để cung cấp số liệu thống kê đáng tin cậy cho việc đánh giá, xây dựng chính sách, chiến lược, kế hoạch KH&CN và so sánh quốc tế”, bà Hoàng Thị Thúy Nga, Giám đốc Kinh doanh của Công ty Cổ phần Tư vấn Quản lý OCD, đơn vị tiến hành khảo sát, nói trong bài tham luận có tựa đề “Triển khai điều tra thử nghiệm đổi mới sáng tạo giai đoạn 2014 – 2016 trong các doanh nghiệp tại Việt Nam”.

Bài nghiên cứu thí điểm này khảo sát các hoạt động đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp từ năm 2014 đến năm 2016. Nghiên cứu bao gồm toàn bộ dữ liệu và một mẫu doanh nghiệp đại diện thuộc các lĩnh vực sản xuất và chế biến trên toàn quốc. Dựa trên tiêu chí thâm dụng lao động và tiêu chuẩn từng ngành kinh tế, 8.000 doanh nghiệp sản xuất và chế biến đã được lựa chọn. Phương pháp thu thập dữ liệu được thực hiện thông qua phỏng vấn trực tiếp các doanh nghiệp để lấy thông tin phục vụ cho bảng câu hỏi. Để đảm bảo tính toàn vẹn của dữ liệu, nghiên cứu đã áp dụng các quy trình và hệ thống giám sát trong suốt quá trình điều tra, kết hợp với việc quản lý chất lượng nhiều lớp nghiêm ngặt và kiểm tra chéo thường xuyên.

Chương trình điều tra thử nghiệm đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp chế biến, chế tạo theo đánh giá của Tiến sĩ Hồ Ngọc Luật, Ban quản lý Tiểu dự án First, có cơ sở khoa học vững chắc, giá trị thực tiễn cao và quan trọng nhất là tính khả thi rất lớn. Dữ liệu cho điều tra được thu thập thông qua kết hợp điều tra tổng hợp trên toàn quốc và lấy mẫu các doanh nghiệp chế biến, chế tạo. Phương thức thu thập thông tin trực tiếp tại các đơn vị điều tra, tức là phỏng vấn trực tiếp cán bộ cung cấp thông tin của doanh nghiệp về nội dung khảo sát và ghi vào phiếu điều tra, là hoàn toàn khả thi.

Việc lựa chọn và áp dụng ban đầu các chỉ tiêu thống kê đổi mới sáng tạo cho thấy tiềm năng trong việc sử dụng chúng trong tương lai. Tuy nhiên, do đây là kết quả của nghiên cứu thí điểm lần đầu tiên, một số ý tưởng mới mẻ đối với Việt Nam đã không được đề cập đầy đủ hoặc chưa được hiểu rõ ràng trong quá trình khảo sát. Trong các cuộc khảo sát tiếp theo, cần tập trung nhiều hơn vào những vấn đề mới nổi này.

Tiến sĩ Phạm Đình Thuy, Vụ trưởng Vụ Thống kê Công nghiệp – Tổng cục Thống kê, đánh giá cao tầm quan trọng của thống kê đổi mới nói riêng và thống kê nói chung. Ông cũng chỉ ra lĩnh vực này đã được các nước phát triển quan tâm từ lâu. Tuy nhiên, tại Việt Nam, thống kê đổi mới chưa được chú trọng đúng mức. Đổi mới là một tiền đề quan trọng ảnh hưởng đáng kể đến năng suất, chất lượng, sức cạnh tranh của doanh nghiệp và nền kinh tế nói chung.

Vì tầm quan trọng của thống kê đổi mới, việc tiến hành thu thập và đánh giá một cách toàn diện dữ liệu về bức tranh đổi mới sáng tạo của các doanh nghiệp Việt Nam là điều thiết yếu. Thông tin này luôn được cập nhật và sẽ giúp các cơ quan nhà nước xây dựng các chính sách, chiến lược, chương trình hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng ý tưởng mới, cải tiến liên tục năng suất, chất lượng và năng lực cạnh tranh. Qua đó, điều góp phần thúc đẩy nền kinh tế đất nước phát triển mạnh mẽ.

Nguồn tham khảo: Cục Thông tin KH&CN quốc gia

——————————-