Chuyển đổi số là gì? Bản chất của chuyển đổi số như thế nào
Triển khai phần mềm quản trị nhân sự trong doanh nghiệp
15 January, 2020
Top 12 sự kiện kinh tế thế giới nổi bật năm 2019
23 January, 2020
Last updated on 8 September, 2025
Trong bối cảnh công nghệ bùng nổ, chuyển đổi số đã trở thành động lực cốt lõi để doanh nghiệp thích nghi và phát triển. Năm 2025, khi kinh tế số được dự báo chiếm 20% GDP Việt Nam, chuyển đổi số không còn là lựa chọn mà là yếu tố sống còn. Vậy chuyển đổi số là gì? Làm thế nào để doanh nghiệp tận dụng nó để vươn xa?
Bài viết này của OCD sẽ làm rõ khái niệm, lợi ích, thực tiễn tại Việt Nam và những xu hướng mới nhất, mang đến góc nhìn toàn diện và thực tiễn.
Chuyển đổi số tại Việt Nam
Chuyển đổi số là gì?
Chuyển đổi số (Digital Transformation) là quá trình tích hợp công nghệ số vào mọi khía cạnh hoạt động của doanh nghiệp, từ quy trình vận hành đến mô hình kinh doanh, nhằm tối ưu hóa hiệu quả và tạo ra giá trị mới.
Theo Gartner, chuyển đổi số là việc sử dụng công nghệ để tái định hình mô hình kinh doanh, mở ra cơ hội doanh thu và giá trị vượt trội. Microsoft nhấn mạnh rằng đó là hành trình tái tư duy cách tổ chức kết nối nhân lực, dữ liệu và quy trình để đáp ứng thị trường hiện đại.
Tại Việt Nam, FPT định nghĩa chuyển đổi số là quá trình chuyển từ mô hình truyền thống sang doanh nghiệp số, ứng dụng các công nghệ như dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (IoT), điện toán đám mây (Cloud) và AI sinh tạo (Generative AI). Điều này không chỉ thay đổi công nghệ mà còn cách lãnh đạo, vận hành và văn hóa doanh nghiệp, giúp giảm chi phí vận hành đến 50%, tiếp cận khách hàng toàn cầu và hỗ trợ ra quyết định nhanh chóng nhờ dữ liệu thời gian thực.
Tại sao chuyển đổi số là tâm điểm của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0?
Năm 2025, chuyển đổi số là trọng tâm của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Theo IDC, thị trường chuyển đổi số toàn cầu đạt hơn 1.000 tỷ USD, với 90% doanh nghiệp đã triển khai các sáng kiến số hóa ở nhiều mức độ. Tại Việt Nam, chủ đề “Chuyển đổi số toàn dân, toàn diện, toàn trình” được Chính phủ đặt ra, hướng đến kinh tế số đóng góp 20% GDP và tăng năng suất lao động 10% mỗi năm.
Xu hướng chuyển đổi số nổi bật năm 2025:
- Agentic AI: AI tự hành như “đặc vụ” thông minh, tự động hóa quyết định phức tạp.
- Spatial Computing: Tích hợp thực tế ảo/tăng cường để tạo trải nghiệm không gian số.
- AI Governance: Đảm bảo sử dụng AI an toàn, minh bạch và đạo đức.
- Edge Computing: Xử lý dữ liệu tại biên, giảm độ trễ và chi phí đám mây đến 40%.
- Robotics và Tự Động Hóa: Tăng năng suất lao động 40%, theo McKinsey.
Bản chất của Chuyển đổi số: Hơn cả một giải pháp công nghệ
Bản chất của Chuyển đổi số 4.0
Chuyển đổi số không đơn thuần chỉ là công nghệ
Chuyển đổi số không dừng lại ở việc cài đặt phần mềm hay mua sắm thiết bị hiện đại. Nó là hành trình tái định hình quy trình kinh doanh, văn hóa doanh nghiệp, và trải nghiệm khách hàng để đáp ứng nhịp đập của thị trường hiện đại.
Công nghệ chỉ là công cụ – yếu tố quyết định thành công nằm ở tư duy số hóa và văn hóa đổi mới. Một doanh nghiệp thiếu sự cởi mở hay tư duy sáng tạo sẽ khó lòng tận dụng được sức mạnh của công nghệ, dù có đầu tư hàng triệu đô la.
Chuyển đổi số phải bắt đầu và kết thúc bằng khách hàng
Tại sao doanh nghiệp sẵn sàng từ bỏ những thói quen truyền thống để bước vào thế giới số? Câu trả lời nằm ở khách hàng. Họ muốn giao dịch nhanh gọn ngoài giờ hành chính – đó là lý do ngân hàng số ra đời. Họ khao khát thực phẩm tươi sạch với nguồn gốc rõ ràng – đó là động lực cho các phần mềm quản lý sản xuất và kho vận.
Khách hàng không chỉ là “thượng đế”, mà là người bạn đồng hành, thúc đẩy doanh nghiệp tối ưu hóa trải nghiệm và đáp ứng nhu cầu ngày càng khắt khe. Chuyển đổi số thành công bắt đầu và kết thúc bằng việc đặt khách hàng làm trung tâm (Customer Centric).
Công nghệ vốn dĩ vẫn chỉ là công cụ
Chuyển đổi số có phát triển như thế nào thì công nghệ vốn dĩ vẫn chỉ là công cụ do con người nỗ lực tạo nên. Áp dụng công nghệ chẳng thể đảm bảo được kết quả cuối cùng mà doanh nghiệp hướng tới có thành công hay không. Một công ty mà nhân viên không có tư duy số hóa, văn hóa không nuôi dưỡng sự đổi mới thì đừng mong có một công nghệ nào có thể cứu sống được doanh nghiệp.
Chuyển đổi số không chỉ là hoạt động nhằm tối ưu hóa quy trình làm việc, tăng năng suất, tạo lợi nhuận mà hơn hết, nó phải là nền tảng văn hóa của một doanh nghiệp. Và văn hóa đó phải được xây dựng và thực hành trong một chiến lược lâu dài và kiên định.
Ứng dụng chứ không chỉ là áp dụng
Áp dụng công nghệ là chưa đủ – doanh nghiệp cần ứng dụng một cách thông minh. Doanh nghiệp cần đánh giá liệu công nghệ có phù hợp với mục tiêu và giai đoạn phát triển hay không. Ví dụ, RPA (Robotic Process Automation) có thể tự động hóa quy trình lặp lại, tiết kiệm 30% thời gian, trong khi Edge Computing giúp xử lý dữ liệu nhanh hơn, giảm chi phí vận hành.
Một chiến lược chuyển đổi số đúng đắn phải khai thác tối đa tiềm năng công nghệ để làm mọi thứ nhanh hơn, tốt hơn, và sáng tạo hơn. Đó là nghệ thuật biến công cụ thành đòn bẩy cho sự phát triển bền vững.
Vậy bản chất của chuyển đổi số là gì? Là việc ứng dụng công nghệ số vào việc tối ưu hóa và chuyển đổi mô hình hoạt động, kinh doanh của doanh nghiệp, mang lại hiệu quả cao hơn về trải nghiệm khách hàng, hiệu quả vận hành và kết quả kinh doanh. Kết quả của quá trình chuyển đổi số là doanh nghiệp chuyển đổi thành doanh nghiệp số toàn phần hoặc một phần.
Đọc thêm: Ứng dụng phần mềm quản lý tài liệu số hóa – bước đi cần thiết của chuyển đổi số
Tại sao chuyển đổi số lại quan trọng trong doanh nghiệp?
Báo cáo của các công ty nghiên cứu thị trường lớn như Gartner, IDC… đều chỉ ra rằng chuyển đổi số thực sự mang lại rất nhiều lợi ích cho mọi mặt hoạt động của doanh nghiệp: từ điều hành quản lý đến nghiên cứu, kinh doanh… Chuyển đổi số giúp doanh nghiệp:
- Sáng tạo sản phẩm và dịch vụ mới: Từ ứng dụng gọi xe đến nền tảng thanh toán số, chuyển đổi số mở ra cơ hội chưa từng có.
- Tiếp cận khách hàng toàn cầu: Xóa bỏ rào cản địa lý, giúp doanh nghiệp kết nối với khách hàng mọi lúc, mọi nơi.
- Tối ưu hóa quy trình: Loại bỏ khâu trung gian, giảm chi phí, và tăng hiệu quả vận hành.
- Quản lý thông minh: Dữ liệu thời gian thực giúp lãnh đạo ra quyết định nhanh chóng và chính xác.
- Nâng cao năng suất: Công nghệ tự động hóa và AI trở thành đòn bẩy cho hiệu suất lao động.
Thực tiễn chuyển đổi số tại Việt Nam: Hành trình đầy tiềm năng
Đa dạng lĩnh vực chuyển đổi số tại Việt nam
Việt Nam đang dẫn đầu Đông Nam Á về chuyển đổi số, với nhiều ví dụ nổi bật từ các doanh nghiệp lớn đến vừa và nhỏ. Những case study này không chỉ minh họa sự áp dụng công nghệ mà còn thể hiện cách chuyển đổi số tạo ra giá trị kinh doanh bền vững, từ tối ưu hóa quy trình đến nâng cao trải nghiệm khách hàng. Dưới đây là phân tích chi tiết từng ví dụ:
Techcombank: Từ ngân hàng truyền thống đến nền tảng số cá nhân hóa
Techcombank là một trong những ngân hàng tiên phong trong chuyển đổi số tại Việt Nam, với chiến lược “Change Banking, Change Lives” tập trung vào công nghệ, dữ liệu và nhân tài. Từ năm 2021-2025, ngân hàng đã đầu tư mạnh vào việc tái xây dựng nền tảng công nghệ cốt lõi và kiến trúc dữ liệu, hợp tác với các đối tác như Databricks để triển khai giải pháp AI và dữ liệu tiên tiến, giúp cá nhân hóa dịch vụ cho hàng triệu khách hàng.
Một ví dụ nổi bật là chương trình “Lightspeed Leap” hợp tác với Adobe, cho phép Techcombank chuyển từ mô hình truyền thống sang trải nghiệm cá nhân hóa siêu tốc chỉ trong 9 tháng, mở rộng cơ sở khách hàng gấp 4 lần thông qua kênh omnichannel (ứng dụng di động, website và chi nhánh tích hợp). Đến năm 2024, chiến lược này đã thúc đẩy tăng trưởng lợi nhuận trước thuế 20,3%, nhờ tăng trưởng tín dụng mạnh mẽ, đổi mới số và thu nhập từ phí dịch vụ.
Năm 2025, Techcombank tiếp tục mở rộng hệ sinh thái đối tác, sử dụng AI để dự đoán nhu cầu khách hàng, như gợi ý sản phẩm tài chính cá nhân hóa, giúp giảm thời gian xử lý giao dịch và tăng sự hài lòng của khách hàng lên mức cao kỷ lục. Kết quả là, Techcombank không chỉ dẫn đầu thị trường ngân hàng số mà còn trở thành mô hình blueprint cho tăng trưởng dựa trên nền tảng số tại Việt Nam.
Grab và Be: Cách mạng hóa di chuyển và dịch vụ số tại Việt Nam
Ứng dụng Grab:
Grab, nền tảng “siêu ứng dụng” hàng đầu Đông Nam Á, đã biến đổi hoàn toàn ngành di chuyển và dịch vụ tại Việt Nam kể từ khi ra mắt năm 2014. Từ một ứng dụng gọi xe đơn thuần, Grab đã mở rộng thành hệ sinh thái toàn diện bao gồm giao hàng (GrabFood), thanh toán (GrabPay), và dịch vụ tài chính (GrabFinance), sử dụng AI và đám mây để tối ưu hóa hoạt động.
Năm 2025, Grab cam kết đầu tư dài hạn vào AI tại Việt Nam, bao gồm chương trình “9-week AI Sprint” – tạm dừng hoạt động kinh doanh thông thường để triển khai AI sinh tạo, giúp dự đoán nhu cầu di chuyển và cá nhân hóa dịch vụ, tạo ra hàng triệu cơ hội việc làm cho tài xế và đối tác.
Đến nay, Grab đã phục vụ hàng triệu người Việt, đóng góp đáng kể vào kinh tế số với doanh thu từ đa dạng hóa dịch vụ, và hợp tác với các thành phố như Huế để thúc đẩy chuyển đổi số địa phương, cải thiện giao thông bền vững. Là số 1 thị trường ride-hailing Việt Nam, Grab đã đạt tăng trưởng doanh thu ấn tượng nhờ chiến lược địa phương hóa và mua lại, như tích hợp các dịch vụ địa phương để cạnh tranh với Uber ban đầu.
Ứng dụng Be:
Trong khi đó, Be – nền tảng nội địa – đã nổi lên như đối thủ cạnh tranh mạnh mẽ nhờ chuyển đổi số nhanh chóng. Ra mắt năm 2018, Be đã áp dụng công nghệ đám mây và AI để mở rộng từ gọi xe sang giao hàng và thanh toán, với trọng tâm vào thị trường Việt Nam bằng cách hỗ trợ ngôn ngữ địa phương và tích hợp thanh toán địa phương.
Đến năm 2025, Be tiếp tục đầu tư vào AI để tối ưu hóa lộ trình và giảm chi phí vận hành, giúp tăng thị phần lên khoảng 20-30% trong ride-hailing, đồng thời tạo việc làm cho hàng nghìn tài xế. Sự cạnh tranh giữa Grab và Be đã thúc đẩy toàn ngành số hóa, mang lại lợi ích cho người dùng với giá cả cạnh tranh và dịch vụ tiện lợi hơn.
Vingroup Với VinID: Xây dựng Hệ sinh thái số toàn diện và bền vững
Vingroup, tập đoàn đa ngành lớn nhất Việt Nam, đã xây dựng VinID như một “siêu ứng dụng” trung tâm của hệ sinh thái số, kết nối hơn 100 triệu giao dịch hàng tháng qua các dịch vụ như VinMart (bán lẻ), VinHomes (bất động sản), và VinFast (xe điện). VinID không chỉ là ví điện tử mà còn là nền tảng loyalty lớn nhất Việt Nam, tích hợp chương trình tích điểm và phần thưởng, sử dụng Big Data để phân khúc khách hàng và cá nhân hóa trải nghiệm – ví dụ, gợi ý sản phẩm dựa trên lịch sử mua sắm.
Năm 2025, VinID tiếp tục mở rộng với trọng tâm ESG (Môi trường, Xã hội, Quản trị), tích hợp công nghệ AI để hỗ trợ bền vững, như theo dõi carbon footprint trong chuỗi cung ứng VinFast và các dự án đô thị xanh. Hợp tác với các đối tác toàn cầu, VinGroup đã biến VinID thành hệ sinh thái toàn diện, giúp khách hàng quản lý từ mua sắm đến thanh toán hóa đơn một cách liền mạch, đồng thời thúc đẩy tăng trưởng doanh thu loyalty lên 18,2% hàng năm.
Case study về phân khúc dữ liệu của VinID cho thấy sự cải thiện đáng kể trong tương tác khách hàng, với tỷ lệ giữ chân tăng 25% nhờ phần thưởng cá nhân hóa. Đến năm 2025, VinID không chỉ dẫn dắt chuyển đổi số mà còn định hình tương lai bền vững cho kinh tế Việt Nam.
Traphaco: Chuyển đổi số trong ngành dược phẩm với DMS và chiến lược dài hạn
Là một trong những công ty dược phẩm hàng đầu Việt Nam, Traphaco đã bắt đầu hành trình chuyển đổi số từ năm 2014 bằng việc triển khai phần mềm quản lý phân phối (DMS), trang bị tablet và chip theo dõi cho đội ngũ bán hàng, giúp quản lý tuyến đường và doanh số thời gian thực.
Đến năm 2023, Traphaco hợp tác với FPT Digital để khởi động dự án tư vấn chiến lược chuyển đổi số đến 2025-2030, tập trung vào xây dựng doanh nghiệp dược phẩm số toàn diện, bao gồm tự động hóa sản xuất và phân tích dữ liệu để dự đoán nhu cầu thị trường. Các hội thảo và chương trình truyền thông nội bộ như “Speed and Digitization – Connect for Success” đã nâng cao nhận thức nhân viên, dẫn đến cải thiện hiệu quả vận hành lên 30%.
Năm 2025, Traphaco tiếp tục dẫn đầu với các giải pháp bền vững, sử dụng IoT để theo dõi chuỗi cung ứng dược phẩm, đảm bảo chất lượng và giảm lãng phí, biến mình thành mô hình tiên phong cho ngành dược Việt Nam.
Hoya Việt Nam: Quản lý sản xuất thông minh trong ngành quang học
Hoya Việt Nam, chi nhánh của tập đoàn Nhật Bản chuyên sản xuất kính mắt và linh kiện quang học, đã áp dụng phần mềm quản lý sản xuất để hỗ trợ chuyển đổi số tại các nhà máy tại Việt Nam, đặc biệt tại VSIP Quảng Ngãi từ năm 2019. Sử dụng hệ thống ERP và AI để tối ưu hóa dây chuyền sản xuất, Hoya đã giảm thời gian sản xuất 20% và cải thiện chất lượng sản phẩm nhờ theo dõi dữ liệu thời gian thực.
Năm 2025, Hoya tiếp tục đầu tư vào các giải pháp số như RPA và AI để tự động hóa quy trình, phù hợp với chiến lược toàn cầu của tập đoàn về sản xuất thông minh. Với sản lượng cao tại Việt Nam và Thái Lan, Hoya minh họa cách các doanh nghiệp nước ngoài sử dụng công nghệ để nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng, đồng thời đào tạo nhân sự địa phương về kỹ năng số, góp phần vào hệ sinh thái sản xuất Việt Nam.
Đọc thêm: Case study chuyển đổi số thành công từ các thương hiệu nổi tiếng
Thách thức và rào cản
Tuy nhiên, hành trình này không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Theo VCCI, 97% doanh nghiệp Việt Nam là doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhưng phần lớn vẫn sử dụng công nghệ cũ từ thập niên 80-90. Báo cáo của Cisco (4/2019) chỉ ra những rào cản lớn: 17% thiếu kỹ năng số, 16,7% thiếu nền tảng công nghệ thông tin, và 15,7% thiếu văn hóa số. Thêm vào đó, chi phí đầu tư lớn và rủi ro thất bại khiến nhiều doanh nghiệp chùn bước.
Dù vậy, tín hiệu tích cực đang xuất hiện. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ bắt đầu đầu tư vào đám mây (18%), an ninh mạng (12,7%), và nâng cấp phần mềm/phần cứng (10,7%), cho thấy quyết tâm bắt kịp làn sóng cách mạng công nghiệp 4.0.
Chỉ số phát triển kỹ thuật số của DN NVV KV Châu Á Thái Bình Dương
Vượt qua thách thức: Hành trang cho doanh nghiệp Việt
Để vượt qua các khó khăn kể trên và chuyển đổi số thành công, doanh nghiệp Việt Nam cần:
- Xây dựng tư duy số hóa: Nuôi dưỡng văn hóa đổi mới, khuyến khích nhân viên đón nhận công nghệ.
- Đặt khách hàng làm trung tâm: Lắng nghe và thấu hiểu nhu cầu để tạo ra giá trị thực sự.
- Chiến lược dài hạn: Xây dựng lộ trình rõ ràng, thử nghiệm nhỏ trước khi triển khai lớn.
- Đầu tư vào con người: Đào tạo kỹ năng số và tuyển dụng nhân tài phù hợp.
- Tận dụng đối tác: Hợp tác với các công ty tư vấn như OCD để thiết kế và triển khai chiến lược chuyển đổi số hiệu quả.
Kết Luận: Chuyển đổi số – Chìa khóa cho tương lai
Chuyển đổi số là gì? Đó là hành trình biến doanh nghiệp truyền thống thành một doanh nghiệp số, nơi công nghệ, con người, và tầm nhìn cùng hòa nhịp để tạo nên những giá trị đột phá. Từ việc tối ưu hóa quy trình, nâng cao trải nghiệm khách hàng, đến việc mở ra cơ hội kinh doanh mới, chuyển đổi số không chỉ là xu hướng mà là con đường tất yếu để doanh nghiệp Việt Nam vươn mình ra thế giới.
Hãy bắt đầu ngay hôm nay, bởi trong thời đại số, đứng yên đồng nghĩa với tụt hậu. Với sự đồng hành của các chuyên gia tại OCD, doanh nghiệp của bạn có thể tự tin bước vào hành trình chuyển đổi số, sẵn sàng chinh phục những đỉnh cao mới!
Nguồn tham khảo: Bản tin số 23 Lãnh đạo và Thay đổi / Chủ đề ”Chuyển đổi số trong điều hành và quản lý doanh nghiệp – Tiến tới hợp nhất và chuyên sâu”
Dịch vụ Tư vấn Chuyển đổi số của OCD
——————————-
