Phương pháp Delphi là gì? Đặc điểm và quy trình triển khai

Last updated on 7 October, 2024

Trong lĩnh vực nghiên cứu, đôi lúc bạn phải ra quyết định khi mà thông tin hoặc bằng chứng có sẵn là không đủ. Vì thế, các doanh nghiệp sử dụng các kỹ thuật nghiên cứu khác nhau, chẳng hạn như phương pháp Delphi, để đưa ra kết luận và đạt sự đồng thuận. Nếu bạn là một nhà quản lý dự án hoặc người dẫn dắt đội nghiên cứu thị trường, bạn có thể tham khảo phương pháp hữu ích này.

Trong bài viết này, OCD sẽ chia sẻ về đặc điểm của phương pháp Delphi, cũng như quy trình triển khai kỹ thuật dự báo này trong nghiên cứu, và liệt kê các ưu điểm và hạn chế của nó.

Phương pháp Delphi là gì?

Khái niệm phương pháp Delphi

Phương pháp Delphi, còn được gọi là kỹ thuật Estimate-Talk-Estimate (ETE), là một phương pháp nghiên cứu định tính có hệ thống để dự báo bằng cách thu thập ý kiến từ một nhóm chuyên gia thông qua nhiều vòng câu hỏi. Kỹ thuật này dựa vào các chuyên gia có kiến thức về một chủ đề nhất định để họ có thể dự đoán kết quả của các tình huống trong tương lai, dự đoán khả năng xảy ra của một sự kiện hoặc đạt được sự đồng thuận về một vấn đề cụ thể.

Bản chất của phương pháp Delphi

Phương pháp Delphi bao gồm nhiều vòng câu hỏi viết cho phép các chuyên gia đưa ra ý kiến của họ. Sau khi các chuyên gia trả lời mỗi vòng câu hỏi, người điều phối thu thập tất cả câu trả lời và trình bày một báo cáo tóm tắt các câu trả lời cho từng chuyên gia. Sau đó, các chuyên gia xem xét báo cáo tóm tắt và đưa ra ý kiến đồng ý hoặc không đồng ý với câu trả lời của các chuyên gia khác.

Ở vòng sau, các chuyên gia điền vào một bảng câu hỏi khác, cho họ cơ hội cung cấp ý kiến cập nhật dựa trên những gì họ hiểu từ báo cáo tóm tắt. Phương pháp Delphi hoàn tất khi đạt được sự đồng thuận về dự báo.

*Lưu ý: Các chuyên gia này không ở chung một khu vực địa lý.

Các đặc điểm cơ bản của phương pháp Delphi

Có 4 đặc điểm cơ bản phân biệt phương pháp Delphi với các chiến lược ra quyết định nhóm khác, bao gồm: tính ẩn danh, phản hồi lặp lại, sự đồng thuận nhóm và sử dụng chuyên gia. Hãy cùng đi qua từng đặc điểm này một cách chi tiết hơn nhé.

Đặc điểm của phương pháp Delphi

Tính ẩn danh

Lợi ích của tính ẩn danh là nó khuyến khích các thành viên nhóm thể hiện ý kiến của mình một cách tự do. Nó ngăn chặn việc thu thập những suy nghĩ không trung thực bằng cách loại bỏ nỗi sợ và áp lực bị phán xét từ đồng nghiệp.

Phản hồi lặp lại

Phương pháp Delphi thực hiện các vòng phản hồi được kiểm soát để các thành viên tham gia nghiên cứu có thể có được cái nhìn tổng quan về những gì các thành viên còn lại của nhóm đang nghĩ. Điều này cung cấp cho họ thêm thông tin khách quan để có thể tự điều chỉnh phản hồi của mình.

Sự đồng thuận nhóm

Phản hồi lặp lại cung cấp cho những người tham gia cơ hội để thích ứng và xây dựng ý kiến cá nhân dựa trên thông tin của cả nhóm trong mỗi vòng. Nó được thực hiện nhiều lần cho đến khi các chuyên gia thực sự đạt được sự đồng thuận.

Sử dụng chuyên gia

Thay vì chọn đại những người tham gia nghiên cứu từ một mẫu ngẫu nhiên, tổ chức thực hiện phương pháp Delphi tham khảo ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực, chủ đề mà họ cần phải nghiên cứu để dự báo.

Quy trình triển khai phương pháp Delphi

Các nhà quản lý dự án hoặc trưởng dự án sử dụng kỹ thuật này để đưa ra quyết định kinh doanh. Trong khi đó, các nhà nghiên cứu có thể sử dụng điều này như một công cụ để xác thực kết quả và củng cố cho bài nghiên cứu của họ. Các doanh nghiệp, tổ chức, đội nhóm, cá nhân có thể thực hiện theo các bước sau để sử dụng hiệu quả phương pháp Delphi:

Bước 1: Chọn một người điều phối

Bước đầu tiên để tiến hành nghiên cứu Delphi là chọn một người điều phối. Đó có thể là một thành viên trong tổ chức có kiến thức chuyên sâu về chủ đề được nghiên cứu, có khả năng thu thập dữ liệu, thực hiện phân tích và phối hợp uyển chuyển tất cả các hoạt động. Người điều phối sẽ chịu trách nhiệm thực hiện công việc và xử lý các vấn đề mang tính hệ thống.

Hãy xem xét một ví dụ:

Để đưa ra quyết định chiến lược về việc chuyển đổi sang năng lượng xanh trong vòng 15 năm tới, công ty ô tô đã tiến hành một nghiên cứu Delphi. Một nhà quản lý dự án cấp cao với chuyên môn sâu về lĩnh vực khoa học môi trường đã được chỉ định làm người điều phối. Điều này đảm bảo tính khách quan và chuyên nghiệp của quá trình nghiên cứu.

Bước 2: Lựa chọn nhóm chuyên gia

Nhóm chuyên gia này có thể bao gồm các nhà quản lý dự án và trưởng nhóm có kiến thức về một lĩnh vực cụ thể. Doanh nghiệp có thể sử dụng các thành viên nội bộ hoặc bên ngoài tổ chức sở hữu hiểu biết chuyên sâu về chủ đề đó. Hãy bắt đầu kỹ thuật này với tối thiểu khoảng 5 chuyên gia có bộ kỹ năng đa dạng.

Vì các chuyên gia là ẩn danh nên không yêu cầu họ gặp nhau tại một địa điểm cụ thể để hoạt động như một đội nhóm. Điều này làm tăng khả năng quy tụ các chuyên gia có kỹ năng và chuyên môn đa dạng từ các vùng địa lý khác nhau.

Danh tính của các chuyên gia sẽ không được tiết lộ

Ví dụ: Nghiên cứu bao gồm một nhóm các nhà khoa học, kỹ sư ô tô, kỹ sư năng lượng và kỹ sư môi trường trong ngành công nghiệp ô tô. Người điều phối không tiết lộ danh tính của họ để tránh thành kiến khi tiến hành khảo sát.

Bước 3: Xác định vấn đề

Điều quan trọng đối với người điều phối là xác định mục tiêu họ muốn đạt được bằng cách tiến hành nghiên cứu theo phương pháp Delphi. Họ có thể bắt đầu bằng cách xác định và giải thích cặn kẽ vấn đề cho nhóm chuyên gia. Điều này rất cần thiết vì nó giúp các chuyên gia hiểu tường tận vấn đề trước khi đưa ra ý kiến hoặc thực hiện phân tích.

Hãy xem xét ví dụ sau:

Công ty sản xuất ô tô có mục tiêu chuyển đổi dần từ ô tô chạy bằng dầu diesel và xăng sang ô tô điện. Họ cũng dự định tích hợp thêm tính năng tự lái, hệ thống lọc không khí, tấm pin mặt trời và cải tiến lốp xe trong các ô tô điện.

Công ty muốn sử dụng phương pháp Delphi để kiểm tra tính khả thi của việc triển khai các công nghệ này và xác định khung thời gian để hoàn thành dự án. Ngoài ra, họ cũng muốn dự báo mức độ thành công của ý tưởng này bằng cách dự báo doanh số khả thi.

Bước 4: Tạo bảng câu hỏi

Người điều phối gửi bảng câu hỏi cho nhóm chuyên gia trước mỗi vòng. Họ thường giới hạn số vòng phản hồi trong 2 hoặc 3 vòng. Tiến hành nhiều vòng hơn có thể khiến một số chuyên gia rời khỏi dự án nghiên cứu và gây lãng phí nhiều nguồn lực, thời gian hơn. 3 vòng bao gồm:

Tạo bảng câu hỏi trong 2 hoặc 3 vòng

Vòng 1:

Thường thì các câu hỏi vòng đầu tiên là mở, cho phép các chuyên gia tự do phát triển ý tưởng. Họ thu thập tất cả câu trả lời từ bảng câu hỏi và chia sẻ báo cáo tóm tắt trong nhóm chuyên gia. Mỗi báo cáo tóm tắt ẩn danh khuyến khích các chuyên gia thể hiện ý kiến của mình một cách tự do. Tiếp tục từ ví dụ trước, người điều phối chuẩn bị một bộ câu hỏi chung đánh giá ưu và nhược điểm của việc chuyển sang năng lượng tái tạo.

Vòng 2:

Người điều phối tạo ra một bảng câu hỏi cho vòng 2 bằng cách phân tích các phản hồi của vòng đầu tiên. Họ phải loại bỏ bất kỳ nội dung không liên quan nào để đảm bảo nghiên cứu đi theo hướng sát với mục tiêu ban đầu. Các chuyên gia có thể có cùng ý kiến hoặc thay đổi sau khi đọc phản hồi của các chuyên gia khác. Sau khi hoàn thành vòng 2, người điều phối chia sẻ báo cáo tóm tắt với tất cả các chuyên gia.

Ví dụ: Người điều phối sử dụng một bộ câu hỏi để xác định chi phí phát sinh và nguồn lực cần thiết để sản xuất ô tô điện. Đây là những câu hỏi giúp cung cấp một khái niệm, tư duy chung về vấn đề bằng cách thu thập thông tin và ý kiến bổ sung từ các chuyên gia.

Vòng 3:

Sau khi thu thập ý kiến của các chuyên gia ở vòng 2, người điều phối sẽ dựa vào những ý kiến đó để tạo ra một bảng câu hỏi mới cho vòng 3. Các chuyên gia sẽ xem xét lại những ý kiến đã đưa ra trước đó và những ý kiến của người khác để đưa ra ý kiến cuối cùng. Nếu mọi người vẫn chưa thống nhất, người điều phối có thể tổ chức thêm các vòng nữa. Ngược lại, nếu đã có đủ ý kiến và mọi người đồng ý với nhau, quá trình này sẽ dừng lại.

Ví dụ: Ở vòng 3 này, các chuyên gia sẽ cùng nhau thảo luận về những tác động của việc sản xuất ô tô điện đến doanh thu – chi phí của công ty, những mục tiêu cần đạt được trong ngắn hạn và dài hạn, và cách thức để thực hiện những mục tiêu đó. Họ sẽ dựa vào những nghiên cứu đã có trước đây để đưa ra quyết định.

Bước 5: Tổng hợp phản hồi (feedback)

Sau mỗi vòng thảo luận, người điều phối sẽ tổng hợp lại những ý kiến phản hồi của các chuyên gia và trình bày chúng một cách rõ ràng, có thể kèm theo hình ảnh hoặc biểu đồ để dễ hình dung. Giống như một người dẫn đường, người điều phối sẽ giúp mọi người tập trung vào những vấn đề quan trọng nhất.

Ví dụ: Nếu có một số ý kiến quá khác biệt so với ý kiến chung, người điều phối sẽ thông báo cho mọi người biết để cùng nhau xem xét lại. Bởi vì những ý kiến khác biệt này có thể ảnh hưởng đến kết quả chung của cuộc thảo luận.

Bước 6: Chuẩn bị báo cáo

Sau khi nghiên cứu hoàn tất, người điều phối có thể xem xét các phản hồi và kết quả của mỗi vòng. Họ cũng cần kiểm tra kỹ các phép tính, dữ liệu và kết quả để đảm bảo tính chính xác. Sau khi xác minh các chi tiết, họ có thể chuẩn bị một báo cáo đồng thuận chi tiết về kết quả và tóm tắt toàn bộ quá trình nghiên cứu.

Báo cáo cũng có thể bao gồm các biểu diễn đồ họa trực quan như sơ đồ, biểu đồ và hình ảnh để cung cấp thông tin rõ ràng hơn. Người điều phối có thể trình bày bài báo cáo cho quản lý cấp cao hoặc ban giám đốc, cung cấp cho họ tất cả các dữ liệu, nguồn lực cần thiết để đưa ra quyết định sáng suốt.

Các báo cáo trực quan nên sử dụng biểu đồ hoặc hình ảnh sinh động

Ứng dụng của phương pháp Delphi trong quản lý sản xuất

Phương pháp Delphi, với khả năng tập hợp ý kiến của các chuyên gia, có nhiều ứng dụng giá trị trong lĩnh vực quản lý sản xuất. Dưới đây là một số ví dụ cụ thể:

Dự báo nhu cầu

• Dự báo xu hướng thị trường: Dự đoán những thay đổi trong nhu cầu của khách hàng, các xu hướng tiêu dùng mới để điều chỉnh kế hoạch sản xuất.
• Đánh giá tác động của các yếu tố bên ngoài: Đánh giá tác động của các yếu tố như biến động kinh tế, chính trị, xã hội, hoặc sự ra đời của các công nghệ mới lên nhu cầu sản phẩm.

Lập kế hoạch sản xuất

• Lập kế hoạch sản xuất dài hạn: Lập kế hoạch sản xuất cho một khoảng thời gian dài, dựa trên dự báo nhu cầu và các yếu tố khác.
• Tối ưu hóa quy trình sản xuất: Tìm cách tối ưu hóa các quy trình sản xuất, giảm thiểu chi phí và tăng năng suất.
• Lựa chọn nhà cung cấp: Lựa chọn các nhà cung cấp nguyên vật liệu, linh kiện phù hợp, đảm bảo chất lượng và giá cả cạnh tranh.

Quản lý chất lượng

• Xác định các tiêu chí chất lượng: Xác định các tiêu chí chất lượng quan trọng nhất đối với khách hàng và các bên liên quan.
• Đánh giá hiệu quả của các chương trình cải tiến chất lượng: Đánh giá tác động của các chương trình cải tiến chất lượng lên sản phẩm và dịch vụ.
• Xây dựng hệ thống quản lý chất lượng: Xây dựng một hệ thống quản lý chất lượng hiệu quả, đáp ứng các yêu cầu của khách hàng và các tiêu chuẩn quốc tế.

Lợi ích của phương pháp Delphi

Phương pháp này có một số ưu điểm nổi bật sau:

• Tổng hợp ý kiến từ một tập hợp đa dạng các chuyên gia và có thể được thực hiện mà không cần phải tập hợp mọi người lại cho một cuộc họp trực tiếp.
• Nó giúp phát hiện sớm các vấn đề và giải pháp, sau đó xác định hướng hành động thay thế.
• Sau mỗi vòng phản hồi, các chuyên gia được có cơ hội để xem xét lại câu trả lời và ý kiến của họ, cũng như của người khác. Họ có thể điều chỉnh ý kiến của mình sau này trong bước tiếp theo.
• Tính ẩn danh của những người tham gia cũng giúp ngăn chặn “hiệu ứng hào quang” (halo effect). “Hiệu ứng hào quang” xảy ra khi mọi người dành sự ưu tiên cao hơn cho quan điểm của các thành viên quyền lực hơn hoặc cấp cao hơn trong nhóm.

Hạn chế của phương pháp Delphi

Tuy nhiên, thực hiện nghiên cứu Delphi vẫn còn tồn tại một số hạn chế như sau:

• Phương pháp này khá tốn thời gian vì người điều phối phải tổ chức nhiều vòng hỏi ý kiến các chuyên gia để mọi người thống nhất với nhau.
• Khi số vòng hỏi ý kiến càng nhiều thì quá trình nghiên cứu sẽ càng trở nên phức tạp và dễ gây nhầm lẫn.
• Các chuyên gia có thể vô tình đưa ra những ý kiến chủ quan hoặc thiên vị, làm ảnh hưởng đến kết quả nghiên cứu. Người điều phối có thể khó phát hiện ra những điều này.
• Trong quá trình làm việc nhóm, có thể xảy ra tình trạng một số người cố tình đưa ra ý kiến sai lệch để tác động đến kết quả chung.

Kết luận

Phương pháp Delphi là một công cụ mạnh mẽ trong việc thu thập ý kiến chuyên gia và đạt được sự đồng thuận về các vấn đề phức tạp. Nó thực hiện nhiều vòng khảo sát và cho phép các chuyên gia điều chỉnh ý kiến của mình dựa trên thông tin mới.

Phương pháp Delphi là một công cụ hữu ích nhưng không hoàn hảo. Để đạt được kết quả tốt nhất, cần cân nhắc kỹ các ưu và nhược điểm của phương pháp này và lựa chọn nó một cách phù hợp cho từng trường hợp cụ thể.

——————————-