Mô hình kinh doanh B2G – Xu hướng phát triển và cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam

Last updated on 14 March, 2025

Mô hình kinh doanh B2G là gì?

B2G (Business to Government) là mô hình kinh doanh trong đó doanh nghiệp (Business) cung cấp sản phẩm, dịch vụ hoặc giải pháp cho các tổ chức thuộc chính phủ (Government), bao gồm chính quyền trung ương, địa phương, các cơ quan hành chính công và tổ chức nhà nước. Giao dịch B2G thường diễn ra thông qua hợp đồng mua sắm công, đấu thầu hoặc hợp tác chiến lược giữa doanh nghiệp và cơ quan chính phủ.

Ví dụ:

• Một công ty công nghệ cung cấp phần mềm quản lý dữ liệu dân cư cho chính phủ.
• Một doanh nghiệp xây dựng trúng thầu dự án cơ sở hạ tầng giao thông.
• Một công ty dược phẩm cung cấp vaccine cho bệnh viện công.

Đặc điểm của mô hình kinh doanh B2G

Đặc điểm của mô hình kinh doanh B2G

Mô hình B2G có những đặc điểm riêng biệt so với B2B (kinh doanh giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp) hay B2C (kinh doanh với người tiêu dùng cá nhân), cụ thể:

Quy mô hợp đồng lớn và dài hạn

• Chính phủ thường mua sắm số lượng lớn hoặc triển khai các dự án có ngân sách lớn, kéo dài nhiều năm.
• Hợp đồng thường được ký kết theo kế hoạch dài hạn, giúp doanh nghiệp có nguồn thu ổn định.

Quy trình giao dịch phức tạp và chặt chẽ

• Chính phủ áp dụng quy trình đấu thầu minh bạch và có nhiều quy định nghiêm ngặt.
• Doanh nghiệp cần chứng minh năng lực tài chính, kinh nghiệm và đáp ứng các tiêu chuẩn pháp lý.

Cạnh tranh ít nhưng yêu cầu cao

• Không phải doanh nghiệp nào cũng đủ điều kiện tham gia B2G do yêu cầu khắt khe về năng lực và tuân thủ quy định.
• Tuy nhiên, doanh nghiệp trúng thầu sẽ có ít đối thủ cạnh tranh trực tiếp hơn so với B2C.

Thanh toán ổn định nhưng có thể chậm

• Các cơ quan chính phủ ít có nguy cơ phá sản, giúp doanh nghiệp giảm rủi ro nợ xấu.
• Tuy nhiên, do quy trình tài chính công thường chậm, việc thanh toán có thể kéo dài hơn so với B2B hay B2C.

Phụ thuộc vào chính sách và ngân sách nhà nước

• Nhu cầu mua sắm của chính phủ bị ảnh hưởng bởi chính sách tài khóa và ngân sách.
• Khi ngân sách hạn chế hoặc có thay đổi chính sách, các hợp đồng có thể bị trì hoãn hoặc cắt giảm.

Sự khác biệt giữa mô hình kinh doanh B2G so với B2B và B2C

Quy trình hoạt động của mô hình kinh doanh B2G

Mô hình B2G có quy trình giao dịch chặt chẽ, tuân thủ các quy định của chính phủ và thường trải qua nhiều bước trước khi một doanh nghiệp có thể ký hợp đồng cung cấp sản phẩm/dịch vụ cho nhà nước. Dưới đây là quy trình hoạt động chi tiết của B2G:

Nghiên cứu nhu cầu mua sắm của chính phủ

Tìm hiểu chính sách và ngân sách chính phủ

• Mỗi năm, chính phủ công bố kế hoạch ngân sách và danh mục mua sắm công.
• Doanh nghiệp cần theo dõi các chương trình đầu tư công, ưu tiên phát triển của chính phủ.
• Xem xét các quỹ tài trợ, dự án PPP (Public-Private Partnership – Hợp tác công tư) để xác định cơ hội.

Tìm kiếm cơ hội đấu thầu

• Chính phủ đăng thông tin đấu thầu trên các cổng thông tin mua sắm công như:
  • Cổng thông tin đấu thầu quốc gia (Ví dụ: muasamcong.mpi.gov.vn ở Việt Nam).
  • Website của các bộ, ngành hoặc tổ chức chính phủ.
• Doanh nghiệp có thể tìm kiếm cơ hội thông qua mối quan hệ với cơ quan nhà nước hoặc qua các hội nghị, sự kiện liên quan.

Chính phủ đăng thông tin đấu thầu trên các cổng thông tin mua sắm công

Chuẩn bị hồ sơ và đáp ứng điều kiện đấu thầu

Đăng ký với hệ thống mua sắm công

• Doanh nghiệp cần đăng ký trên các nền tảng đấu thầu trực tuyến hoặc danh sách nhà cung cấp của chính phủ.
• Đáp ứng các tiêu chí hợp lệ về pháp lý, tài chính, năng lực hoạt động.

Đáp ứng tiêu chuẩn và chứng nhận

• Chính phủ yêu cầu các nhà cung cấp phải có các chứng nhận cần thiết như:
  • Chứng chỉ ISO về quản lý chất lượng.
  • Giấy phép hoạt động trong lĩnh vực liên quan.
  • Đáp ứng tiêu chuẩn an toàn, bảo mật nếu là sản phẩm công nghệ hoặc dịch vụ tài chính.

Chuẩn bị hồ sơ đấu thầu

• Hồ sơ đấu thầu gồm:
  • Giới thiệu doanh nghiệp và năng lực.
  • Bảng báo giá và đề xuất kỹ thuật.
  • Kế hoạch thực hiện dự án.
  • Hồ sơ tài chính, thuế và bảo đảm thực hiện hợp đồng.

Tham gia đấu thầu hoặc thương thảo hợp đồng

Nộp hồ sơ đấu thầu

• Doanh nghiệp gửi hồ sơ qua hệ thống đấu thầu trực tuyến hoặc trực tiếp theo quy định.
• Một số hợp đồng có thể yêu cầu nhà thầu tham gia thuyết trình, trình bày giải pháp.

Quá trình đánh giá và xét duyệt

• Chính phủ đánh giá dựa trên các tiêu chí:
  • Giá cả cạnh tranh.
  • Năng lực tài chính và kinh nghiệm.
  • Đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật.
  • Hồ sơ pháp lý và tuân thủ quy định.

Thương thảo và ký kết hợp đồng

• Nếu trúng thầu, doanh nghiệp tiến hành thương thảo điều khoản hợp đồng.
• Hợp đồng có thể bao gồm cam kết về tiến độ, bảo hành, bảo trì, điều khoản thanh toán.

Thực hiện hợp đồng và cung cấp sản phẩm/dịch vụ

Thực hiện theo đúng cam kết

• Cung cấp hàng hóa/dịch vụ đúng thời gian, chất lượng theo hợp đồng.
• Tuân thủ quy trình kiểm tra, nghiệm thu của cơ quan chính phủ.

Đảm bảo tuân thủ quy định và giám sát

• Chính phủ thường có cơ chế giám sát tiến độ và kiểm tra chất lượng định kỳ.
• Doanh nghiệp cần đảm bảo minh bạch trong quá trình thực hiện hợp đồng.

Thanh toán và hậu mãi sau hợp đồng

Quy trình nghiệm thu và thanh toán

• Sau khi bàn giao sản phẩm/dịch vụ, doanh nghiệp cần nộp hồ sơ nghiệm thu.
• Chính phủ kiểm tra và xác nhận hoàn thành hợp đồng trước khi tiến hành thanh toán.
• Thanh toán có thể kéo dài do quy trình phê duyệt ngân sách, thường từ 30 – 180 ngày tùy hợp đồng.

Bảo trì, bảo hành, hỗ trợ sau hợp đồng

• Nhiều hợp đồng yêu cầu doanh nghiệp cung cấp dịch vụ bảo hành hoặc bảo trì.
• Doanh nghiệp cần duy trì quan hệ tốt để có cơ hội hợp tác lâu dài.

Báo cáo, kiểm toán và tuân thủ sau hợp đồng

Báo cáo kết quả thực hiện

• Một số hợp đồng yêu cầu báo cáo định kỳ về hiệu quả triển khai.
• Chính phủ có thể thực hiện kiểm toán để đảm bảo doanh nghiệp tuân thủ quy định tài chính và pháp lý.

Duy trì quan hệ hợp tác

• Sau khi hoàn thành hợp đồng, doanh nghiệp có thể tiếp tục theo dõi các cơ hội mới.
• Xây dựng danh tiếng tốt giúp doanh nghiệp có lợi thế trong các lần đấu thầu tiếp theo.

Ví dụ về mô hình kinh doanh B2G tại Việt Nam

Tập đoàn Viettel cung cấp dịch vụ viễn thông và công nghệ cho chính phủ Việt Nam

Tập đoàn Viettel cung cấp dịch vụ viễn thông và công nghệ cho chính phủ Việt Nam

Tổng quan doanh nghiệp

• Tên doanh nghiệp: Tập đoàn Công nghiệp – Viễn thông Quân đội (Viettel)
• Lĩnh vực hoạt động: Viễn thông, công nghệ thông tin, an ninh mạng, giải pháp số.
• Khách hàng B2G: Các cơ quan nhà nước, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, các cơ quan hành chính.

Cách Viettel thực hiện mô hình kinh doanh B2G

Cung cấp hạ tầng viễn thông và dịch vụ công nghệ cho chính phủ

• Viettel là đối tác chiến lược cung cấp dịch vụ viễn thông cho các cơ quan nhà nước.
• Cung cấp hệ thống Mạng truyền số liệu chuyên dùng để bảo mật thông tin cho các cơ quan chính phủ.

Tham gia vào các dự án chuyển đổi số của chính phủ

• Viettel tham gia vào các dự án như Xây dựng Chính phủ điện tử, Trung tâm điều hành thông minh (IOC) cho nhiều tỉnh, thành phố.
• Cung cấp các giải pháp bảo mật thông tin và an ninh mạng cho các cơ quan quản lý nhà nước.

Đấu thầu và hợp tác với Bộ Quốc phòng, Bộ Công an

• Cung cấp thiết bị quân sự công nghệ cao cho Bộ Quốc phòng.
• Hợp tác phát triển hệ thống giám sát an ninh, quản lý dữ liệu công dân cho Bộ Công an.

Hợp đồng dài hạn, giá trị lớn

• Các dự án của Viettel với chính phủ thường có giá trị hàng triệu đến hàng tỷ USD.
• Các hợp đồng kéo dài trong nhiều năm, giúp Viettel duy trì nguồn doanh thu ổn định.

Kết quả và tác động

• Viettel đã trở thành đơn vị chủ chốt trong chuyển đổi số của Việt Nam.
• Mô hình B2G giúp Viettel có được sự tín nhiệm và mở rộng hoạt động ra nhiều lĩnh vực.
• Tạo lợi thế cạnh tranh trước các đối thủ khác trong lĩnh vực công nghệ và viễn thông.

Kết luận

Mô hình B2G (Business to Government) là một phương thức kinh doanh đặc thù, trong đó doanh nghiệp cung cấp sản phẩm và dịch vụ cho chính phủ thông qua đấu thầu hoặc hợp tác công tư. Với hợp đồng giá trị lớn, tính ổn định cao và ít rủi ro tài chính, B2G mang lại nhiều cơ hội phát triển bền vững cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, để thành công, doanh nghiệp cần đáp ứng các tiêu chuẩn pháp lý khắt khe, cạnh tranh trong đấu thầu và thích ứng với quy trình mua sắm công phức tạp.

Dù có những thách thức, B2G vẫn là một mô hình tiềm năng, đặc biệt trong các lĩnh vực như công nghệ, xây dựng, y tế và dịch vụ công. Những doanh nghiệp có chiến lược đúng đắn, chuẩn bị kỹ lưỡng và xây dựng mối quan hệ hợp tác tốt với chính phủ sẽ có lợi thế lớn để phát triển lâu dài trong lĩnh vực này.