Hoạch định chiến lược là gì? Cách thực hiện trong 5 bước

Last updated on 15 January, 2025

Hoạch định chiến lược là một chiến lược cấp công ty mang lại hiệu quả cao, được sử dụng trong cả các doanh nghiệp lớn nhỏ ở hầu hết các lĩnh vực chuyên môn. Tất cả các thành viên của một tổ chức đều có thể hưởng lợi từ việc tìm hiểu chi tiết hơn về quy trình hoạch định chiến lược. Đặc biệt, việc hiểu các khía cạnh chính của quy trình và các chiến lược thực hiện hiệu quả là vô cùng quan trọng.

Bài viết này sẽ giới thiệu chi tiết hơn về khái niệm, tầm quan trọng, cũng như cách triển khai hoạch định chiến lược hiệu quả trong doanh nghiệp.

Hoạch định chiến lược là gì?

Khái niệm

Hoạch định chiến lược (Strategic Planning) là quá trình các công ty chủ động xác định rõ con đường phát triển của mình. Công việc này thường do ban lãnh đạo công ty trực tiếp thực hiện. Cụ thể, hoạch định chiến lược bao gồm việc xác định những việc nào là quan trọng nhất (ưu tiên) và quyết định cách sử dụng nguồn lực (như tiền bạc, nhân lực, thời gian) sao cho hiệu quả nhất để đạt được mục tiêu chung của công ty (tầm nhìn chiến lược).

Nhiều người dễ nhầm lẫn giữa hoạch định chiến lược và lập kế hoạch dự án, nhưng thực chất đây là hai khái niệm khác nhau. Lập kế hoạch dự án tập trung vào việc triển khai một nhiệm vụ hoặc công việc cụ thể của nhóm, vạch ra từng bước thực hiện từ khi bắt đầu cho đến khi hoàn thành.

Ngược lại, hoạch định chiến lược có phạm vi rộng hơn nhiều. Nó bao quát và kết nối tất cả các dự án, bộ phận, hoạt động riêng lẻ thành một chiến lược thống nhất, nhằm hướng đến mục tiêu tổng quát của công ty.

Ví dụ, nếu tầm nhìn chiến lược của công ty bạn là “trở thành chuyên gia đáng tin cậy nhất trong lĩnh vực quản lý nguồn nhân lực”, thì mọi dự án mà công ty thực hiện đều phải góp phần vào việc hiện thực hóa tầm nhìn này.

Về cơ bản, hãy coi hoạch định chiến lược như một chiếc la bàn dẫn đường cho mọi quyết định của doanh nghiệp và ban lãnh đạo. Nó tạo ra một bức tranh tổng thể, giúp công ty không bị lạc lối trong những công việc chi tiết hàng ngày.

Tại sao hoạch định chiến lược lại quan trọng?

Hoạch định chiến lược là một quá trình có hệ thống, giúp một tổ chức thiết lập các ưu tiên, tập trung năng lượng và nguồn lực, đảm bảo rằng nhân viên và các bên liên quan khác đang làm việc hướng tới các mục tiêu chung, đồng thời đánh giá và điều chỉnh hướng đi của tổ chức để ứng phó với một môi trường đang thay đổi. Nhưng tại sao nó lại quan trọng đến vậy?

• Định hướng: Hoạch định chiến lược xác định rõ ràng phương hướng và vạch ra các mục tiêu có thể đo lường được. Đó là một công cụ hữu ích để định hướng các quyết định hàng ngày, đánh giá tiến độ và thay đổi cách tiếp cận khi có vấn đề xảy ra.
• Tập trung vào tương lai: Hoạch định chiến lược cho phép các tổ chức dự đoán và ứng phó với những thay đổi trong môi trường kinh doanh. Nó cũng giúp dự báo các cơ hội và thách thức tiềm tàng, điều này rất quan trọng để tồn tại trong thế giới kinh doanh năng động ngày nay.
• Hiệu quả hoạt động: Hoạch định chiến lược cung cấp cơ sở cho tất cả các quyết định quản lý, giảm thiểu khả năng lãng phí nguồn lực, sai sót và kém hiệu quả.
• Lợi thế cạnh tranh: Một kế hoạch chiến lược cho phép các tổ chức thấy trước tương lai của họ và chuẩn bị cho phù hợp. Các tổ chức lập kế hoạch chiến lược được trang bị tốt hơn để dự đoán thị trường, dự đoán những thay đổi, hiểu đối thủ cạnh tranh và đưa ra các quyết định giúp họ luôn dẫn đầu.

Thực hiện 5 bước hoạch định chiến lược

Quá trình hoạch định chiến lược được xây dựng dựa trên phương pháp luận có cấu trúc rõ ràng, giúp tổ chức chuyển hóa tầm nhìn thành hành động thực tế.

Bước khởi đầu nên là thành lập một nhóm chuyên trách, thường gồm 5 đến 10 thành viên chủ chốt, có năng lực hoạch định chiến lược. Nhóm này sẽ đóng vai trò là ủy ban lên kế hoạch hoặc quản lý chiến lược, chịu trách nhiệm chính trong việc: thu thập thông tin, hướng dẫn xây dựng kế hoạch và giám sát thực hiện chiến lược.

5 bước hoạch định chiến lược

Bước 1: Phân tích và đánh giá tình hình

Đây là bước khởi đầu, đặt nền móng cho toàn bộ quá trình hoạch định chiến lược. Mục tiêu là hiểu rõ vị thế hiện tại của doanh nghiệp và bối cảnh hoạt động. Bước này bao gồm:

Phân tích môi trường bên ngoài:

• Phân tích Ngành: Nghiên cứu xu hướng thị trường, quy mô, tốc độ tăng trưởng, các yếu tố kinh tế, chính trị, xã hội, công nghệ, môi trường, pháp lý (PESTEL) ảnh hưởng đến ngành.
• Phân tích cạnh tranh: Xác định đối thủ cạnh tranh chính, phân tích điểm mạnh, điểm yếu, chiến lược của họ. Sử dụng các công cụ như “5 lực lượng cạnh tranh của Porter” để đánh giá mức độ cạnh tranh trong ngành.
• Phân tích Khách hàng: Tìm hiểu nhu cầu, mong muốn, hành vi mua hàng của khách hàng.
• Ma trận EFE có thể là một công cụ hữu ích khi cần phân tích môi trường bên ngoài.

Phân tích môi trường bên trong:

• Phân tích nguồn lực: Đánh giá nguồn nhân lực, tài chính, cơ sở vật chất, công nghệ, thương hiệu.
• Phân tích hoạt động: Xem xét các quy trình, hoạt động sản xuất, kinh doanh, marketing, bán hàng, dịch vụ khách hàng.
• Bạn có thể cân nhắc sử dụng ma trận IFE để có thêm thông tin khi phân tích và lựa chọn chiến lược.

Sử dụng các công cụ phân tích:

• Phân tích SWOT: Xác định Điểm mạnh (Strengths), Điểm yếu (Weaknesses), Cơ hội (Opportunities), và Thách thức (Threats) của doanh nghiệp.
• Thẻ điểm cân bằng (Balanced Scorecard): Đánh giá hiệu suất doanh nghiệp trên bốn khía cạnh: Tài chính, Khách hàng, Quy trình Nội bộ, và Học hỏi & Phát triển.

Bước 2: Xác định mục tiêu

Dựa trên kết quả phân tích ở bước 1, doanh nghiệp cần xác định rõ mục tiêu và mục đích cần đạt được:

• Xác định tầm nhìn: Mô tả bức tranh tương lai mà doanh nghiệp muốn đạt được trong dài hạn.
• Xác định sứ mệnh: Giải thích lý do tồn tại của doanh nghiệp, giá trị mà doanh nghiệp mang lại cho khách hàng và xã hội.
• Xác định mục tiêu chiến lược: Đặt ra các mục tiêu cụ thể, đo lường được, có thể đạt được, liên quan và có thời hạn (SMART). Mục tiêu chiến lược phải phù hợp với tầm nhìn và sứ mệnh của doanh nghiệp. Ví dụ: Tăng thị phần lên 20% trong 3 năm tới.
• Xác định mục tiêu hoạt động: Các mục tiêu ngắn hạn, cụ thể hơn, hỗ trợ việc đạt được mục tiêu chiến lược. Ví dụ: Ra mắt 2 sản phẩm mới trong năm nay.

Bước 3: Xây dựng chiến lược

Bước này tập trung vào việc lựa chọn và xây dựng các chiến lược phù hợp để đạt được mục tiêu đã đề ra.

Lựa chọn chiến lược: Dựa trên phân tích SWOT và mục tiêu, doanh nghiệp lựa chọn các chiến lược phù hợp, ví dụ:

• Chiến lược tăng trưởng: Mở rộng thị trường, phát triển sản phẩm mới, thâm nhập thị trường mới.
• Chiến lược cạnh tranh: Tạo sự khác biệt, tập trung vào chi phí thấp hoặc tập trung vào phân khúc thị trường ngách.
• Chiến lược hội nhập: Mua lại hoặc sáp nhập với các doanh nghiệp khác.

Xây dựng kế hoạch hành động: Xác định các hoạt động cụ thể cần thực hiện, nguồn lực cần thiết, thời gian thực hiện, và người chịu trách nhiệm.

Bước 4: Triển khai chiến lược

Đây là giai đoạn biến kế hoạch thành hành động thực tế.

• Phân bổ nguồn lực: Phân bổ ngân sách, nhân lực, thời gian cho các hoạt động đã được lên kế hoạch.
• Xây dựng cơ cấu tổ chức: Điều chỉnh cơ cấu tổ chức nếu cần thiết để hỗ trợ việc thực hiện chiến lược.
• Truyền thông và đào tạo: Truyền đạt chiến lược đến toàn bộ nhân viên và đào tạo họ về các kỹ năng cần thiết.
• Quản lý sự thay đổi: Quản lý các thay đổi trong tổ chức một cách hiệu quả để đảm bảo việc thực hiện chiến lược diễn ra suôn sẻ.

Bước 5: Đánh giá và điều chỉnh

Đây là bước cuối cùng, nhưng không kém phần quan trọng, nhằm đảm bảo chiến lược được thực hiện hiệu quả và đạt được mục tiêu.

• Theo dõi và đo lường: Theo dõi tiến độ thực hiện chiến lược bằng các chỉ số hiệu suất chính (KPIs).
• Đánh giá kết quả: So sánh kết quả thực tế với mục tiêu đã đề ra.
• Điều chỉnh chiến lược: Điều chỉnh chiến lược nếu cần thiết dựa trên kết quả đánh giá và những thay đổi trong môi trường kinh doanh. Việc điều chỉnh này có thể bao gồm thay đổi mục tiêu, chiến lược, hoặc kế hoạch hành động.

3 ví dụ điển hình về hoạch định chiến lược xuất sắc

Apple, Amazon và Google từ lâu đã được xem là những “ông lớn” trong lĩnh vực hoạch định chiến lược. Họ không chỉ đạt được thành công vang dội mà còn chứng minh được tầm quan trọng của việc xây dựng và thực thi chiến lược một cách hiệu quả.

Apple

Apple là minh chứng sống động cho giá trị của một kế hoạch chiến lược mạnh mẽ và nhất quán. Bằng việc tập trung cao độ vào thiết kế tinh tế và trải nghiệm người dùng vượt trội, Apple đã tạo dựng một vị thế độc tôn trên thị trường.

Vị thế này không dễ bị sao chép bởi bất kỳ đối thủ cạnh tranh nào, bởi nó được xây dựng trên nền tảng của một tầm nhìn chiến lược rõ ràng và sự kiên trì theo đuổi nó trong suốt thời gian dài. Chiến lược này không chỉ tập trung vào sản phẩm mà còn xây dựng một hệ sinh thái khép kín, tạo sự gắn kết chặt chẽ với khách hàng.

Amazon

Thành công của Amazon đến từ chiến lược lấy khách hàng làm trung tâm, kết hợp với tầm nhìn dài hạn và tinh thần sẵn sàng thử nghiệm, đổi mới. Thay vì chỉ tập trung vào lợi nhuận ngắn hạn, Amazon luôn đặt trải nghiệm và sự hài lòng của khách hàng lên hàng đầu. Họ không ngừng thử nghiệm các mô hình kinh doanh mới, từ bán lẻ trực tuyến đến điện toán đám mây, và luôn sẵn sàng điều chỉnh chiến lược để phù hợp với sự thay đổi của thị trường.

Ngoài ra, khả năng dự đoán và nắm bắt xu hướng thương mại điện tử đã giúp Amazon vươn lên trở thành một thế lực thống trị trên nhiều lĩnh vực, từ bán lẻ trực tuyến đến dịch vụ đám mây và trí tuệ nhân tạo.

Google

Google nổi bật với khả năng hoạch định chiến lược linh hoạt, đặc biệt là khả năng đổi mới không ngừng, sẵn sàng thử nghiệm những ý tưởng mới và khả năng thích ứng nhanh chóng với những thay đổi của thị trường.

Quá trình hoạch định chiến lược của Google cho phép họ luôn đón đầu các xu hướng công nghệ mới nhất và duy trì vị thế dẫn đầu trên toàn cầu. Họ không chỉ tập trung vào công cụ tìm kiếm mà còn mở rộng sang nhiều lĩnh vực khác như hệ điều hành di động (Android), quảng cáo trực tuyến, trí tuệ nhân tạo và xe tự lái. Sự đa dạng hóa này là kết quả của một chiến lược dài hạn được lên kế hoạch cẩn thận, cho phép Google thích ứng với sự thay đổi của thị trường và tiếp tục phát triển mạnh mẽ.

Kết luận

Quá trình hoạch định chiến lược là một quá trình liên tục và linh hoạt. Doanh nghiệp cần thường xuyên xem xét và điều chỉnh chiến lược để phù hợp với những thay đổi của môi trường kinh doanh. Việc giao tiếp và phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận trong doanh nghiệp là yếu tố then chốt để đảm bảo sự thành công của quá trình hoạch định và thực hiện chiến lược.

Tham khảo dịch vụ Tư vấn Hệ thống Chỉ số KPI

OCD là đơn vị tiên phong trong lĩnh vực tư vấn xây dựng Hệ thống Chỉ số KPI (KPI – Key Performance Indicator), OCD tự hào là công ty tư vấn quản lý hàng đầu Việt Nam với bề dày kinh nghiệm trong tư vấn chiến lược và xây dựng hệ thống quản lý hiệu suất.

Dịch vụ tư vấn KPI

Uy tín của OCD được khẳng định qua hàng loạt dự án tư vấn Hệ thống KPI thành công cho các tên tuổi lớn như Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Tập đoàn Xây dựng và Kinh doanh Địa ốc Hòa Bình, Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCo), Tổng Công ty Điện lực Miền Trung, Tập đoàn Thương mại Dược phẩm SOHACO, Tập đoàn Dược phẩm Abipha, Tập đoàn Vitto Hoàn Mỹ…

Không chỉ dừng lại ở tư vấn, OCD còn đồng hành cùng doanh nghiệp trong suốt quá trình triển khai Hệ thống KPI thông qua Phần mềm quản lý KPI hàng đầu Việt Nam – digiiTeamW, được phát triển bởi công ty thành viên OOC Solutions.

——————————-