Năng lực số là gì? Cách phát triển năng lực số hiệu quả

Last updated on 20 June, 2025

Trong kỷ nguyên số hóa bùng nổ như hiện nay, năng lực số không chỉ là một khái niệm thời thượng mà đã trở thành yếu tố then chốt quyết định khả năng thích nghi và phát triển của mỗi cá nhân cũng như tổ chức. Từ những thao tác đơn giản trên điện thoại thông minh đến việc phân tích dữ liệu phức tạp, năng lực số bao hàm một tập hợp rộng lớn các kỹ năng và kiến thức cho phép chúng ta tương tác, làm việc và sáng tạo hiệu quả trong thế giới kết nối.

Vậy, chính xác thì năng lực số là gì, và tại sao nó lại trở nên quan trọng đến vậy trong cuộc sống và công việc của chúng ta? Cùng OCD tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!

Năng lực số là gì?

Năng lực số (Digital Competencies) là tập hợp các kiến thức, kỹ năng, thái độ và tư duy cần thiết để cá nhân và tổ chức có thể vận dụng hiệu quả công nghệ số trong công việc và trong quá trình tạo ra giá trị mới. Đây không chỉ là khả năng sử dụng các công cụ kỹ thuật số mà còn bao gồm khả năng hiểu, phân tích, sáng tạo và ra quyết định trong môi trường số.

Ở cấp độ doanh nghiệp, năng lực số đóng vai trò là yếu tố nền tảng giúp tổ chức thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ, tối ưu hóa quy trình vận hành, cải thiện trải nghiệm khách hàng và khai thác hiệu quả các cơ hội do chuyển đổi số mang lại.

Việc phát triển năng lực số không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu tất yếu để các tổ chức duy trì sức cạnh tranh, thúc đẩy đổi mới và hướng tới sự phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.

Tầm quan trọng của năng lực số

Năng lực số ngày nay không chỉ là một tập hợp kỹ năng hỗ trợ công việc, mà đã trở thành yếu tố nền tảng, có vai trò thiết yếu trong cả đời sống cá nhân lẫn sự phát triển chuyên môn. Trong bối cảnh nền kinh tế số và xu hướng chuyển đổi số diễn ra sâu rộng trên toàn cầu, năng lực số chính là chìa khóa để cá nhân và tổ chức nâng cao giá trị, sức cạnh tranh và khả năng thích ứng.

Thúc đẩy khả năng tham gia và kết nối

Năng lực số giúp cá nhân chủ động tương tác, giao tiếp và hợp tác hiệu quả trong môi trường trực tuyến, đặc biệt trên các nền tảng xã hội số. Điều này mở ra nhiều cơ hội để tham gia tích cực vào các cộng đồng, diễn đàn chuyên môn và các hoạt động xã hội có tính toàn cầu.

Gia tăng năng lực cạnh tranh và cơ hội nghề nghiệp

Trong nhiều ngành nghề, năng lực số là yếu tố phân biệt giữa các ứng viên trên thị trường lao động. Đây là năng lực thiết yếu để thực hiện các nhiệm vụ hàng ngày, từ quản lý dự án, phân tích dữ liệu đến vận hành các hệ thống số hóa, giúp nâng cao giá trị bản thân và sự linh hoạt trong môi trường làm việc liên tục biến đổi.

Nâng cao năng suất và hiệu quả công việc

Việc thành thạo các công cụ số, từ các phần mềm văn phòng cơ bản (như Microsoft Office) đến các nền tảng cộng tác và quản lý công việc (như Slack, Trello…), giúp tối ưu hóa quy trình làm việc, nâng cao năng suất và khả năng cộng tác liên phòng ban, liên khu vực.

Thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Năng lực số còn là nền tảng để khai phá những ý tưởng mới thông qua việc ứng dụng các công cụ số một cách sáng tạo, chẳng hạn như các nền tảng trực quan hóa dữ liệu hỗ trợ phân tích chuyên sâu hoặc các ứng dụng cộng tác tăng cường tương tác nhóm. Qua đó, các tổ chức có thể khám phá những mô hình làm việc và tư duy đổi mới phù hợp với bối cảnh cạnh tranh hiện đại.

Hỗ trợ học tập liên tục và phát triển năng lực

Trong môi trường học tập số hóa, năng lực số cho phép cá nhân tham gia các hoạt động học tập mọi lúc, mọi nơi, đồng thời phát triển khả năng thích ứng với những thay đổi liên tục của công nghệ. Việc sử dụng thành thạo các nền tảng học tập trực tuyến, công cụ tương tác kỹ thuật số giúp xây dựng tư duy học tập suốt đời. Đây là yếu tố thiết yếu để phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.

10 năng lực số có giá trị nhất hiện nay

Trong thời đại công nghệ số bùng nổ, việc sở hữu những năng lực số là yếu tố sống còn cho sự cạnh tranh của mọi tổ chức. Trang bị cho nhân viên những năng lực số phù hợp giúp doanh nghiệp luôn dẫn đầu, tối ưu hóa quy trình và nhanh chóng thích nghi với mọi thay đổi của thị trường.

Dưới đây là 10 năng lực số quan trọng nhất mà mọi doanh nghiệp cần bồi dưỡng cho đội ngũ của mình để khai thác tối đa tiềm năng của công nghệ hiện đại.

Hiểu biết về dữ liệu

Dữ liệu được ví như “dầu mỏ mới” trong nền kinh tế số ngày nay. Các tổ chức tạo ra và thu thập lượng dữ liệu khổng lồ mỗi ngày, và khả năng giải thích, sử dụng dữ liệu hiệu quả là cực kỳ quan trọng. Kiến thức về dữ liệu không chỉ dừng lại ở việc xử lý dữ liệu cơ bản, mà còn bao gồm khả năng phân tích để đưa ra quyết định sáng suốt, dự đoán xu hướng và tìm kiếm cơ hội phát triển.

Các thành phần chính:

• Hiểu rõ nguồn và chất lượng dữ liệu.
• Phân tích và diễn giải thống kê cơ bản.
• Kỹ thuật trực quan hóa dữ liệu (ví dụ: sử dụng Tableau, Power BI).
• Nắm vững các quy định về quyền riêng tư và tuân thủ dữ liệu.

Cách phát triển: Đầu tư vào các chương trình đào tạo về phân tích dữ liệu, thống kê và trực quan hóa dữ liệu. Khuyến khích nhân viên sử dụng các công cụ và phần mềm phân tích, xây dựng văn hóa làm việc dựa trên dữ liệu (Data driven).

Nhận thức về an ninh mạng

Khi hoạt động số hóa ngày càng tăng, rủi ro về các mối đe dọa an ninh mạng cũng tăng theo. Các vụ vi phạm an ninh mạng có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến danh tiếng, niềm tin của khách hàng và sự ổn định tài chính của tổ chức. Mọi nhân viên, bất kể vai trò nào, đều cần có nhận thức về các biện pháp an ninh mạng tốt nhất để bảo vệ thông tin nhạy cảm và giảm thiểu rủi ro cho bản thân và doanh nghiệp.

Các thành phần chính:

• Nhận diện các cuộc tấn công lừa đảo và liên kết độc hại.
• Thực hành các phương pháp tạo mật khẩu an toàn.
• Hiểu biết cơ bản về mã hóa dữ liệu và bảo mật mạng.
• Tuân thủ các quy định bảo vệ dữ liệu (ví dụ: GDPR, CCPA).

Cách phát triển: Đào tạo nhận thức về an ninh mạng định kỳ là cần thiết. Sử dụng các tình huống thực tế để minh họa các mối đe dọa tiềm ẩn và cách phản ứng phù hợp. Khuyến khích đối thoại cởi mở về an ninh mạng trong tổ chức để đảm bảo nhân viên luôn cảnh giác.

Hợp tác và giao tiếp kỹ thuật số

Làm việc từ xa và các nhóm làm việc toàn cầu hiện đã trở nên phổ biến hơn bao giờ hết. Các công cụ hợp tác và giao tiếp kỹ thuật số đã trở thành công cụ trọng tâm để duy trì năng suất, thúc đẩy tinh thần đồng đội và đảm bảo quản lý dự án liền mạch giữa các địa điểm và múi giờ khác nhau.

Các thành phần chính:

• Thành thạo sử dụng các nền tảng giao tiếp online (ví dụ: Microsoft Teams, Slack).
• Kiến thức về các công cụ quản lý dự án (ví dụ: Asana, Trello).
• Hiểu cách tổ chức và chia sẻ tài liệu số một cách an toàn.
• Kỹ năng tham gia và giao tiếp hiệu quả trong các cuộc họp ảo.

Cách phát triển: Tổ chức các buổi workshop về cách sử dụng công cụ hợp tác một cách hiệu quả. Nêu bật các phương pháp hay nhất cho giao tiếp ảo và tầm quan trọng của việc tạo ra không gian làm việc trực tuyến hòa nhập.

Thành thạo điện toán đám mây 

Điện toán đám mây đã cách mạng hóa cách thức hoạt động của các doanh nghiệp, cung cấp các giải pháp có thể mở rộng để lưu trữ dữ liệu, sử dụng phần mềm và quản lý cơ sở hạ tầng. Thành thạo công nghệ đám mây giúp các công ty linh hoạt hơn, giảm chi phí và tinh gọn quy trình.

Các thành phần chính:

• Hiểu biết về các giải pháp lưu trữ đám mây (ví dụ: AWS, Google Cloud, Microsoft Azure).
• Quản lý và bảo mật dữ liệu trên nền tảng đám mây.
• Kiến thức về các mô hình Phần mềm dịch vụ (SaaS) và Nền tảng dịch vụ (PaaS).
• Khả năng tối ưu hóa tài nguyên đám mây để đạt hiệu quả chi phí và hiệu suất.

Cách phát triển: Cung cấp quyền truy cập vào các chứng chỉ và chương trình đào tạo về điện toán đám mây. Kinh nghiệm thực hành là rất quan trọng; hãy xem xét giao các dự án dựa trên đám mây cho nhân viên để họ áp dụng kỹ năng của mình vào các tình huống thực tế.

Kỹ năng Marketing số và mạng xã hội

Marketing số và mạng xã hội là những công cụ mạnh mẽ để tiếp cận và tương tác với khách hàng. Nhân viên có năng lực về marketing kỹ thuật số có thể giúp quảng bá sản phẩm, xây dựng nhận diện thương hiệu và thúc đẩy việc thu hút khách hàng thông qua nhiều kênh trực tuyến khác nhau.

Các thành phần chính:

• Hiểu biết về SEO, SEM và các chiến lược marketing nội dung.
• Thành thạo các nền tảng mạng xã hội (ví dụ: LinkedIn, Instagram, Twitter) và công cụ phân tích của chúng.
• Quen thuộc với quảng cáo kỹ thuật số (ví dụ: Google Ads, quảng cáo mạng xã hội).
• Kiến thức về email marketing và phần mềm quản lý quan hệ khách hàng (CRM).

Cách phát triển: Đầu tư vào các khóa học marketing kỹ thuật số bao gồm nhiều chủ đề, từ SEO đến chiến lược mạng xã hội. Khuyến khích nhân viên thử nghiệm các kỹ thuật marketing kỹ thuật số khác nhau và phân tích kết quả để tinh chỉnh các chiến dịch trong tương lai.

Kỹ năng lập trình và tự động hóa cơ bản

Kỹ năng lập trình ngày càng có giá trị, không chỉ đối với các chuyên gia IT mà còn đối với nhân viên ở nhiều phòng ban khác nhau. Kiến thức lập trình cơ bản có thể nâng cao khả năng giải quyết vấn đề và mở ra cơ hội tự động hóa quy trình, giúp quy trình làm việc hiệu quả hơn.

Các thành phần chính:

• Hiểu biết các khái niệm lập trình cơ bản (ví dụ: biến, vòng lặp, hàm).
• Quen thuộc với các công cụ tự động hóa (ví dụ: Haravan, UiPath)
• Khả năng tạo các script đơn giản để tự động hóa các tác vụ lặp đi lặp lại.
• Kiến thức cơ bản về phát triển web (HTML, CSS).

Cách phát triển: Cung cấp các khóa học lập trình (coding bootcamps) hoặc các khóa học trực tuyến dành cho người mới bắt đầu, tập trung vào các ứng dụng thực tế của lập trình trong công việc hàng ngày. Nhấn mạnh cách lập trình có thể được sử dụng để đơn giản hóa các tác vụ và cải thiện năng suất.

Kiến thức về AI và học máy (ML)

Trí tuệ nhân tạo (AI) và học máy (ML) đang thay đổi các ngành công nghiệp bằng cách cho phép phân tích dự đoán, tự động hóa và ra quyết định thông minh hơn. Mặc dù không phải mọi nhân viên đều cần trở thành nhà khoa học dữ liệu nhưng việc có hiểu biết cơ bản về AI và ML có thể giúp họ tận dụng hiệu quả các công nghệ này.

Các thành phần chính:

• Hiểu biết cơ bản về các khái niệm AI và ML.
• Quen thuộc với các công cụ AI (ví dụ: chatbot, phân tích dữ liệu tự động).
• Nhận biết cách AI và ML có thể được áp dụng trong các bối cảnh kinh doanh khác nhau.
• Nhận thức về các cân nhắc đạo đức liên quan đến việc sử dụng AI.

Cách phát triển: Cung cấp các buổi workshop giới thiệu về AI và ML, nhấn mạnh các ứng dụng kinh doanh thực tế. Sử dụng các nghiên cứu điển hình để minh họa cách AI có thể cải thiện hoạt động, marketing, dịch vụ khách hàng và các lĩnh vực quan trọng khác.

Quản lý trải nghiệm khách hàng kỹ thuật số

Trong kỷ nguyên số, trải nghiệm khách hàng (CX) là yếu tố khác biệt hóa chính. Nhân viên có năng lực quản lý CX kỹ thuật số có thể giúp doanh nghiệp tạo ra các tương tác liền mạch và hấp dẫn, thúc đẩy lòng trung thành của khách hàng và tăng trưởng.

Các thành phần chính:

• Hiểu biết về việc lập bản đồ hành trình khách hàng trong bối cảnh kỹ thuật số.
• Thành thạo việc sử dụng các công cụ CRM để theo dõi và phân tích tương tác của khách hàng.
• Kiến thức về các điểm chạm kỹ thuật số (ví dụ: website, ứng dụng di động, mạng xã hội).
• Khả năng thu thập và giải thích phản hồi của khách hàng để đưa ra quyết định kinh doanh.

Cách phát triển: Thực hiện các chương trình đào tạo tập trung vào các phương pháp hay nhất về CX kỹ thuật số và việc sử dụng phần mềm CRM. Khuyến khích nhân viên tham gia vào các sáng kiến phản hồi của khách hàng và áp dụng những hiểu biết sâu sắc để nâng cao trải nghiệm khách hàng.

Thương mại điện tử và bán hàng kỹ thuật số

Với sự chuyển dịch sang mua sắm trực tuyến, thương mại điện tử đã trở thành một nguồn doanh thu quan trọng đối với nhiều doanh nghiệp. Nhân viên có năng lực bán hàng kỹ thuật số có thể tối ưu hóa cửa hàng trực tuyến, nâng cao hành trình mua hàng của khách hàng và thực hiện các chiến lược bán hàng kỹ thuật số hiệu quả.

Các thành phần chính:

• Kiến thức về các nền tảng thương mại điện tử (ví dụ: Shopee, Lazada).
• Hiểu biết về hệ thống thanh toán kỹ thuật số và các biện pháp bảo mật.
• Quen thuộc với các chiến lược bán hàng trực tuyến (ví dụ: bán thêm – upselling, bán chéo – cross-selling).
• Khả năng phân tích dữ liệu bán hàng để đưa ra chiến lược trong tương lai.

Cách phát triển: Cung cấp các khóa học bao gồm các kiến thức cơ bản về thương mại điện tử, chiến thuật bán hàng kỹ thuật số và phân tích dữ liệu. Cung cấp kinh nghiệm thực tế trong việc quản lý các kênh bán hàng trực tuyến cũng có thể vô cùng giá trị.

Quản lý dự án Agile và kỹ thuật số

Môi trường kinh doanh hiện đại đòi hỏi sự linh hoạt và khả năng thích ứng nhanh chóng với các thay đổi. Năng lực quản lý dự án kỹ thuật số cho phép nhân viên lập kế hoạch, thực hiện và giám sát dự án hiệu quả bằng cách sử dụng các công cụ kỹ thuật số, đảm bảo giao hàng đúng thời hạn và linh hoạt.

Các thành phần chính:

• Hiểu biết về các phương pháp Agile (ví dụ: Scrum, Kanban).
• Thành thạo các công cụ quản lý dự án kỹ thuật số.
• Khả năng theo dõi tiến độ dự án, đặt ra các mốc quan trọng và quản lý tài nguyên số.
• Kỹ năng giao tiếp và cộng tác nhóm mạnh mẽ.

Cách phát triển: Khuyến khích nhân viên theo đuổi các chứng chỉ về quản lý dự án Agile và cung cấp đào tạo về việc sử dụng phần mềm quản lý dự án phổ biến. Thúc đẩy việc áp dụng các phương pháp Agile để xây dựng văn hóa cải tiến liên tục và hợp tác.

Làm thế nào để phát triển năng lực số?

Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ hiện nay, năng lực số không còn là một lựa chọn mà là một yêu cầu cấp thiết đối với mọi cá nhân và tổ chức. Đây là lộ trình 6 bước chiến lược để đạt được sự thành thạo kỹ thuật số, giúp các cá nhân tối ưu hóa hiệu suất và nâng cao khả năng cạnh tranh trong môi trường số:

Bước 1: Nắm vững kỹ năng quản lý thông tin số

Kỹ năng cơ bản và cốt lõi nhất để bắt đầu hành trình kỹ thuật số là khả năng tiếp cận, đánh giá và lưu trữ thông tin hiệu quả. Internet là kho tàng tri thức khổng lồ, nhưng việc tìm kiếm thông tin đơn thuần là chưa đủ. Điều quan trọng là phải phát triển khả năng đánh giá độ tin cậy và tính xác thực của thông tin. Hơn nữa, việc tổ chức và lưu trữ thông tin số một cách có hệ thống là yếu tố then chốt để đảm bảo khả năng truy xuất và tận dụng tối đa giá trị của dữ liệu.

Bước 2: Tối ưu hóa giao tiếp trong môi trường số

Thành thạo các thiết bị kỹ thuật số là điểm khởi đầu tốt, nhưng khả năng giao tiếp hiệu quả thông qua các nền tảng số mới thực sự mở khóa toàn bộ tiềm năng của chúng. Internet cung cấp cơ hội kết nối và chia sẻ thông tin trên quy mô toàn cầu.

Do đó, việc thực hành và thành thạo các quy tắc giao tiếp số phù hợp, đặc biệt là trong việc quản lý thông tin cá nhân trực tuyến, là vô cùng quan trọng. Kỹ năng này có ý nghĩa sống còn, đặc biệt trong các hoạt động kinh doanh và hợp tác chuyên nghiệp.

Bước 3: Chủ động sáng tạo và chia sẻ nội dung số

Công nghệ số trao quyền cho chúng ta thể hiện tài năng và ý tưởng thông qua nhiều phương tiện khác nhau. Việc học cách tạo, định dạng và chia sẻ nội dung số có thể gia tăng đáng kể tầm ảnh hưởng của bạn. Bất kể mục đích là gì, cho công việc, giải trí hay phát triển cá nhân, việc tạo nội dung số đã trở thành một phần không thể thiếu của hệ sinh thái kỹ thuật số hiện đại.

Bước 4: Ưu tiên an toàn và bảo mật trực tuyến

Trước khi khai thác các thiết bị và công nghệ số, việc hiểu rõ và thực hành các biện pháp an toàn trực tuyến là điều tối quan trọng. Mặc dù kết nối mạng có thể tăng cường sự an toàn và bảo mật trong nhiều khía cạnh nhưng việc lơ là bảo vệ quyền riêng tư và an ninh của thiết bị số có thể dẫn đến rủi ro lớn hơn. Việc chủ động tìm hiểu và áp dụng các biện pháp bảo vệ thông tin cá nhân khi trực tuyến là điều kiện tiên quyết.

Bước 5: Phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề kỹ thuật

Mặc dù kỹ năng này có vẻ chuyên sâu, nhưng không phải mọi vấn đề kỹ thuật đều đòi hỏi kiến thức cao. Nhiều sự cố phổ biến như màn hình bị treo, mất tệp tin hay nhiễm phần mềm độc hại thường có những giải pháp đơn giản. Điều quan trọng là phát triển năng lực tự mình xử lý các vấn đề kỹ thuật cơ bản trước khi tìm kiếm sự hỗ trợ. Khả năng tư duy và áp dụng các kỹ năng giải quyết vấn đề đơn giản vào các trục trặc kỹ thuật sẽ mang lại những bất ngờ về sự tự chủ của bạn.

Bước 6: Coi việc trau dồi năng lực số là một hành trình liên tục

Ngay cả khi bạn đã phát triển hoặc cải thiện đáng kể các kỹ năng số hiện có, việc liên tục trau dồi và cập nhật các xu hướng kỹ thuật số mới nhất là điều cần thiết. Trong một ngành công nghiệp không ngừng thay đổi, năng lực số của bạn cần được nuôi dưỡng liên tục. Hãy coi việc học hỏi kỹ thuật số là một hành trình trọn đời, không ngừng nghỉ.

Kết luận

Tóm lại, năng lực số không chỉ là khả năng sử dụng các công cụ kỹ thuật số; đó là một tập hợp toàn diện các kỹ năng bao gồm tư duy phản biện về thông tin, giao tiếp hiệu quả trực tuyến, sáng tạo nội dung, hiểu biết về an toàn mạng, và khả năng giải quyết vấn đề kỹ thuật.

Trong bối cảnh thế giới không ngừng đổi mới, việc không ngừng học hỏi và trau dồi năng lực số là điều kiện tiên quyết để mỗi chúng ta có thể làm chủ công nghệ, thích ứng với những thay đổi, và gặt hái thành công trong cả sự nghiệp lẫn cuộc sống cá nhân. Năng lực số chính là chìa khóa để mở ra cánh cửa của tương lai.

Dịch vụ Tư vấn Xây dựng Khung năng lực của OCD

OCD cung cấp Dịch vụ Tư vấn Xây dựng Khung năng lực và đánh giá năng lực nhân viên theo phương pháp COID. Đây là phương pháp xây dựng khung năng lực của OCD phát triển và đăng ký bản quyền. Phương pháp COID được phát triển trên nền tảng phương pháp khung năng lực của Harvard và MIT. Sau nhiều dự án, OCD đã phát triển công cụ xây dựng từ điển năng lực và đánh giá năng lực với mức độ tự động hóa cao, tạo thuận tiện cho người sử dụng – Phần mềm Đánh giá Năng lực digiiCAT.

Tư vấn xây dựng Khung năng lực

Quy trình tư vấn xây dựng Khung năng lực:

• Điều chỉnh cơ cấu tổ chức
• Chuẩn hóa chức năng bộ phận
• Chuẩn hóa hệ thống chức danh
• Xây dựng mô tả công việc
• Thiết kế khung năng lực chung
• Xây dựng khung năng lực cho các vị trí
• Tích hợp khung năng lực vào phần mềm đánh giá năng lực digiiCAT của OOC
• Đánh giá năng lực nhân viên theo khung năng lực trên phần mềm digiiCAT

——————————-