Xác thực sinh trắc học (Biometrics Authentification) và ứng dụng

Last updated on 18 September, 2024

Xác thực sinh trắc học (Biometrics Authentification) là quá trình sử dụng các đặc điểm sinh học duy nhất của con người để xác nhận danh tính của một cá nhân. Thay vì dựa vào mật khẩu, mã PIN hoặc thẻ, sinh trắc học sử dụng các yếu tố vật lý hoặc hành vi đặc trưng của con người để cấp quyền truy cập vào hệ thống, dịch vụ hoặc thiết bị.

Sinh trắc học (Biometrics) là gì?

Sinh trắc học (biometrics) là một công nghệ sử dụng các đặc điểm sinh học độc nhất của con người để nhận diện và xác thực danh tính. Các đặc điểm này bao gồm những yếu tố không thể sao chép hay thay đổi một cách dễ dàng, chẳng hạn như dấu vân tay, mống mắt, khuôn mặt, giọng nói, hình dáng tai, nhịp tim, và cả hành vi sinh học như kiểu gõ phím, chữ ký số.

Có hai loại sinh trắc học chính:

• Sinh trắc học vật lý: Liên quan đến các đặc điểm sinh học cụ thể của cơ thể, như vân tay, nhận diện khuôn mặt, hoặc quét mống mắt.
• Sinh trắc học hành vi: Tập trung vào hành vi hoặc thói quen của người dùng, chẳng hạn như cách họ gõ bàn phím, sử dụng chuột, hoặc ký tên.

Sinh trắc học thường được áp dụng trong các hệ thống bảo mật, từ việc mở khóa điện thoại thông minh đến các hệ thống kiểm soát ra vào an ninh, ngân hàng trực tuyến, và các ứng dụng xác thực danh tính khác.

Xác thực sinh trắc học (Biometrics Authentification)

Xác thực sinh trắc học là quá trình sử dụng các đặc điểm sinh học duy nhất của con người để xác nhận danh tính của một cá nhân. Thay vì dựa vào mật khẩu, mã PIN hoặc thẻ, xác thực sinh trắc học sử dụng các yếu tố vật lý hoặc hành vi đặc trưng của con người để cấp quyền truy cập vào hệ thống, dịch vụ hoặc thiết bị.

Các bước cơ bản trong xác thực sinh trắc học thường bao gồm:

• Ghi nhận dữ liệu ban đầu (Enrollment): Hệ thống thu thập và lưu trữ đặc điểm sinh học của người dùng (chẳng hạn vân tay hoặc quét khuôn mặt).
• So sánh (Matching): Khi người dùng muốn xác thực, hệ thống sẽ thu thập đặc điểm sinh học tại thời điểm đó và so sánh với thông tin đã lưu trữ.
• Xác nhận hoặc từ chối: Nếu có sự khớp giữa đặc điểm sinh học được cung cấp và dữ liệu đã lưu, hệ thống sẽ xác nhận và cho phép truy cập.

Các phương pháp phổ biến của xác thực sinh trắc học bao gồm:

• Vân tay: Được sử dụng rộng rãi nhất trong các thiết bị di động và kiểm soát truy cập.
• Nhận diện khuôn mặt: Sử dụng trong các thiết bị di động, hệ thống bảo mật.
• Quét mống mắt hoặc võng mạc: Được sử dụng trong các môi trường yêu cầu bảo mật cao.
• Nhận diện giọng nói: Được ứng dụng trong các hệ thống hỗ trợ bằng giọng nói và kiểm tra danh tính từ xa.

Xác thực sinh trắc học được coi là phương pháp an toàn hơn so với mật khẩu thông thường, vì các đặc điểm sinh học rất khó sao chép hoặc giả mạo.

Ứng dụng của xác thực sinh trắc học

Sinh trắc học có nhiều ứng dụng trong các lĩnh vực khác nhau nhằm nâng cao bảo mật và tối ưu hóa quy trình xác minh danh tính.

• Trong thiết bị di động, sinh trắc học được sử dụng rộng rãi để mở khóa điện thoại và xác thực các giao dịch thanh toán di động. Công nghệ này giúp bảo vệ thiết bị và thông tin cá nhân, đồng thời mang lại sự tiện lợi khi sử dụng.
• Trong lĩnh vực ngân hàng và tài chính, sinh trắc học được áp dụng để xác thực danh tính người dùng khi thực hiện các giao dịch trực tuyến, truy cập tài khoản hoặc rút tiền từ máy ATM. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro gian lận và bảo vệ an toàn tài chính cho khách hàng.
• Các hệ thống kiểm soát ra vào trong tòa nhà, văn phòng, hoặc tại các sân bay cũng ứng dụng sinh trắc học để quản lý an ninh hiệu quả. Công nghệ này đảm bảo chỉ những người có quyền truy cập mới có thể vào được các khu vực quan trọng.
• Trong lĩnh vực chính phủ, sinh trắc học được sử dụng để cấp hộ chiếu sinh trắc học, thẻ căn cước, và bằng lái xe, giúp cải thiện quá trình kiểm soát biên giới và nhận diện công dân.
• Trong y tế, sinh trắc học giúp quản lý hồ sơ y tế và bảo vệ thông tin bệnh nhân. Các bệnh viện và phòng khám áp dụng công nghệ này để xác thực danh tính bệnh nhân và đảm bảo an toàn cho dữ liệu y tế.
• Ngoài ra, các trường học và cơ sở giáo dục sử dụng sinh trắc học để điểm danh và đảm bảo tính chính xác trong các kỳ thi. Điều này giúp tăng cường tính minh bạch và chính xác trong quản lý học sinh, sinh viên.
• Sinh trắc học cũng được áp dụng trong thương mại điện tử để xác thực người dùng, đảm bảo an toàn cho các giao dịch trực tuyến và bảo vệ thông tin cá nhân.

Sử dụng xác thực sinh trắc học như một yếu tố trong xác thực đa nhân tố

Sinh trắc học khi được sử dụng như một yếu tố trong xác thực đa nhân tố (MFA – Multi-Factor Authentication) giúp nâng cao mức độ bảo mật, đảm bảo danh tính của người dùng khó bị giả mạo hơn. MFA kết hợp ít nhất hai yếu tố từ các nhóm xác thực khác nhau: cái mà người dùng biết (mật khẩu, mã PIN), cái mà người dùng có (thẻ, thiết bị), và cái mà người dùng là (đặc điểm sinh trắc học).

Khi tích hợp sinh trắc học vào MFA, các hệ thống có thể yêu cầu:

• Vân tay hoặc nhận diện khuôn mặt cùng với mật khẩu hoặc mã PIN để xác thực người dùng.
• Nhận diện giọng nói khi kết hợp với một mã xác minh được gửi đến thiết bị cá nhân.

Ví dụ: Khi đăng nhập vào một ứng dụng ngân hàng trực tuyến, hệ thống có thể yêu cầu người dùng nhập mật khẩu (yếu tố “cái mà người dùng biết”) và sau đó quét vân tay hoặc khuôn mặt (yếu tố sinh trắc học – “cái mà người dùng là”) để hoàn tất quá trình xác thực.

Sinh trắc học trong MFA giúp bảo mật vượt trội hơn so với chỉ sử dụng mật khẩu đơn thuần vì đặc điểm sinh học của người dùng là duy nhất và khó sao chép, trong khi mật khẩu có thể bị đánh cắp hoặc lộ lọt. Điều này đặc biệt hữu ích trong các lĩnh vực yêu cầu mức độ bảo mật cao như tài chính, ngân hàng, y tế, và các hệ thống quản lý thông tin nhạy cảm.

Ngoài việc tăng cường bảo mật, việc sử dụng sinh trắc học trong MFA còn mang lại trải nghiệm người dùng tốt hơn, giảm sự phụ thuộc vào các phương pháp xác thực truyền thống, đồng thời nâng cao hiệu quả trong việc ngăn chặn các cuộc tấn công giả mạo hoặc chiếm đoạt tài khoản.

Tương lai của xác thực sinh trắc học

Tương lai của xác thực sinh trắc học được dự đoán sẽ phát triển mạnh mẽ nhờ những tiến bộ trong công nghệ và nhu cầu ngày càng tăng về bảo mật, tiện lợi và khả năng cá nhân hóa. Dưới đây là những xu hướng và khả năng mà sinh trắc học có thể phát triển trong tương lai:

• Công nghệ không tiếp xúc và tiện lợi hơn: Xu hướng chuyển sang các phương thức xác thực không tiếp xúc như nhận diện khuôn mặt, quét mống mắt và nhận diện giọng nói sẽ tiếp tục phát triển. Điều này mang lại sự tiện lợi, đặc biệt trong bối cảnh các mối quan tâm về vệ sinh và sự lây lan của dịch bệnh. Hệ thống có thể tự động xác thực người dùng mà không cần chạm vào thiết bị.
• Xác thực đa yếu tố kết hợp sinh trắc học: Sinh trắc học sẽ trở thành một phần quan trọng của các hệ thống xác thực đa nhân tố (MFA) để tăng cường bảo mật. Các tổ chức có thể yêu cầu kết hợp nhiều yếu tố sinh trắc học như vân tay và nhận diện khuôn mặt cùng với các yếu tố khác như mật khẩu hoặc thiết bị vật lý, nhằm giảm thiểu rủi ro gian lận và tấn công.
• Sinh trắc học hành vi: Ngoài các yếu tố sinh học như vân tay hay mống mắt, sinh trắc học hành vi (bao gồm cách gõ phím, di chuyển chuột, hoặc cách sử dụng điện thoại) sẽ phát triển hơn. Các hệ thống có thể liên tục theo dõi và học hỏi hành vi của người dùng để phát hiện những dấu hiệu bất thường, từ đó cải thiện khả năng phát hiện gian lận.
• Tích hợp AI và học máy: Trí tuệ nhân tạo (AI) và học máy (machine learning) sẽ giúp nâng cao độ chính xác của các hệ thống sinh trắc học. AI có khả năng xử lý và phân tích lượng dữ liệu lớn một cách nhanh chóng, giúp xác định danh tính người dùng một cách chính xác hơn và phát hiện các bất thường có thể là dấu hiệu của tấn công an ninh.
• Tăng cường quyền riêng tư và bảo mật dữ liệu: Khi sinh trắc học trở nên phổ biến hơn, vấn đề bảo mật dữ liệu cá nhân sẽ là trọng tâm. Các hệ thống lưu trữ và xử lý thông tin sinh trắc học sẽ cần phải áp dụng các biện pháp bảo mật cao cấp hơn, chẳng hạn như mã hóa dữ liệu đầu cuối và lưu trữ cục bộ (edge computing), để tránh các mối đe dọa từ việc rò rỉ hoặc đánh cắp thông tin.
• Ứng dụng rộng rãi trong các lĩnh vực mới: Sinh trắc học sẽ tiếp tục mở rộng ứng dụng trong các ngành công nghiệp mới như thương mại điện tử, chăm sóc sức khỏe, giáo dục, và thậm chí là trong các thiết bị nhà thông minh. Công nghệ này sẽ được tích hợp sâu vào cuộc sống hàng ngày, từ việc mở khóa các dịch vụ kỹ thuật số cho đến việc quản lý an ninh trong nhà và kiểm soát các hệ thống IoT (Internet of Things).
• Xác thực liên tục: Trong tương lai, xác thực sinh trắc học có thể không chỉ dừng lại ở một thời điểm duy nhất mà sẽ trở thành một quá trình liên tục. Hệ thống có thể liên tục xác thực người dùng trong suốt quá trình họ tương tác với thiết bị hoặc dịch vụ, đảm bảo tính an toàn cao hơn mà không gây gián đoạn trải nghiệm người dùng.

Với những cải tiến không ngừng về công nghệ và tăng cường chú trọng đến bảo mật và quyền riêng tư, xác thực sinh trắc học sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ danh tính cá nhân và an toàn thông tin trong thời đại kỹ thuật số.