Tổng quan về quá trình nghiên cứu thống kê (Phần 2)

Last updated on 18 September, 2024

2. Tổng hợp thống kê

2.1. Khái niệm chung về tổng hợp thống kê

Khái niệm: Tổng hợp thống kê là tiến hành tập trung chỉnh lý và hệ thống hóa một cách khoa học  toàn bộ tài liệu thu thập được trong điều tra thống kê.

Ví dụ: Sau khi điều tra về thị trường kem chống nắng ở Việt Nam hiện nay, chúng ta thu được một tập số liệu nhưng chưa biết được hiện có bao nhiêu chủng loại, giá bán mỗi loại, thị phần,… Tổng hợp thống kê sẽ giúp giải quyết những câu hỏi đó.

Ý nghĩa:

– Là giai đoạn trung gian của quá trình nghiên cứu thống kê

– Giúp nhận xét, phân tích đặc trưng cơ bản hiện tượng nghiên cứu

– Là cơ sở để vận dụng các phương pháp phân tích thống kê

2.2. Các phương pháp tổng hợp thống kê

Có 3 phương pháp tổng hợp: phân tổ thống kê, bảng thống kê và đồ thị thống kê

(1) Phân tổ thống kê

Khái niệm: Phân tổ thống kê là căn cứ vào một hay một số tiêu thức nào đó để tiến hành phân chia các đơn vị của hiện tượng nghiên cứu thành các tổ và các tiểu tổ có tính chất khác nhau.

Ví dụ: Trong điều tra thị trường kem chống nắng ở nước ta hiện nay, căn cứ theo tiêu thức loại chống nắng để phân chia tổng thể điều tra thành các loại kem chống nắng với nhãn hiệu khác nhau; hoặc căn cứ vào tiêu thức giá bán để phân chia thành các loại sữa với mức giá bán khác nhau

Ý nghĩa: Có ý nghĩa trong cả quá trình nghiên cứu thống kê

• Giai đoạn điều tra thống kê: Cơ sở cho việc lựa chọn các đơn vị điều tra thực tế
• Giai đoạn tổng hợp thống kê: Phương pháp cơ bản của tổng hợp thống kê
• Giai đoạn phân tích thống kê: Cơ sở để vận dụng các phương pháp phân tích thống kê

Nhiệm vụ:

• Phân chia các loại hình kinh tế xã hội
• Biểu hiện kết cấu của hiện tượng nghiên cứu
• Nghiên cứu mối liên hệ giữa các tiêu thức

Các loại phân tổ thống kê

Các loại phân tổ thống kê

Các bước phân tổ thống kê

Các bước phân tổ thống kê

(2) Bảng thống kê

Khái niệm: Bảng thống kê là hình thức biểu hiện các tài liệu thống kê một cách có hệ thống, hợp lý và rõ ràng nhằm nêu lên các đặc trưng về lượng của hiện tượng nghiên cứu

Tác dụng:

– Dễ dàng đối chiếu, so sánh số liệu, có sức thuyết phục

– Giảm thiểu số liệu các giá trị của dữ liệu trong văn bản

– Thu hút sự chú ý của độc giả

Cấu trúc bảng thống kê

Cấu trúc bảng thống kê

Tiêu đề của bảng thống kê phản ánh nội dung, ý nghĩa của bảng

Tiêu đề cột xác định các dữ liệu được trình bày trong mỗi cột của bảng

Tiêu đề dòng xác định các dữ liệu được trình bày trong mỗi hàng của bảng

Dữ liệu, các số liệu trong bảng là kết quả của quá trình tổng hợp thống kê

Ghi chú, cung cấp thông tin bổ sung cần thiết, các công thức (nếu cần)

Nguồn thông tin, cung cấp nguồn dữ liệu (cơ quan, đơn vị tạo ra các dữ liệu và phương pháp thu thập dữ liệu)

Các loại bảng thống kê

Các loại bảng thống kê

Nguyên tắc biểu thị bảng thống kê

– Quy mô bảng vừa phải

– Tiêu đề bảng, tiêu mục ghi chính xác, ngắn gọn

– Các cột nên cách nhau đều, độ rộng vừa với nội dung

– Các chỉ tiêu được sắp xếp theo thức tự hợp lý

– Không được để ô trống nào trong bảng, nếu không có dữ liệu thì ghi bằng các ký hiệu

Nguyên tắc ghi ký hiệu

– Hiện tượng không có số liệu, ghi (-)

– Số liệu còn thiếu, có thể bổ sung, ghi (…)

– Nếu hiện tượng không liên quan, ghi (x)

(3) Đồ thị thống kê

Khái niệm: Đồ thị thống kê là các hình vẽ hoặc đường nét hình học dùng để miêu tả có tính chất quy ước các tài liệu thống kê

Tác dụng:

– Hình tượng hóa các số liệu nhằm so sánh, nghiên cứu kết cấu, xu hướng, mối liên hệ,…

– Giúp đơn giản hóa các mối quan hệ phức tạp

– Có được những phác thảo cơ bản về hiện tượng

– Người đọc ghi nhận thông tin một cách nhanh chóng

– Sinh động, có sức hấp dẫn

Các loại đồ thị thống kê

Các loại đồ thị thống kê

Nguyên tắc trình bày đồ thị

– Quy mô của đồ thị hợp lý (chiều dài, chiều cao)

– Lựa chọn dạng đồ thị phù hợp

– Khoảng cách giữa các cột hợp lý

– Thang đo, tỷ lệ xích phù hợp (tỷ lệ 1:1,33 hoặc 1:1,5)

– Không nên có quá nhiều hiện tượng trong một đồ thị

Sau khi đã có kết quả tổng hợp dưới dạng các bảng biểu, đồ thị…, chúng ta bước sang giai đoạn phân tích và dự đoán thống kê.

3. Phân tích và dự đoán thống kê

Khái niệm: 

Phân tích và dự đoán thống kê là nêu lên một cách tổng hợp bản chất cụ thể và tính quy luật của các hiện tượng và quá trình kinh tế xã hội trong điều kiện nhất định qua biểu hiện bằng số lượng và tính toán các mức độ trong tương lai, nhằm đưa ra những căn cứ cho quyết định quản lý.

Ý nghĩa:

– Là giai đoạn cuối cùng của quá trình nghiên cứu thống kê và nó biểu hiện tập trung nhất kêt quả toàn bộ quá trình đó

– Phân tích và dự đoán thống kê không chỉ có nghĩa nhận thức mà còn góp phần cải tạo hiện tượng

Yêu cầu:

– Phải tiến hành trên cơ sở phân tích lý luận kinh tế xã hội. Khi đó, mới lựa chọn ra những chỉ tiêu phân tích phù hợp.

– Phải căn cứ vào toàn bộ sự kiện và đặt chúng trong mối liên hệ với nhau

– Đối với những hiện tượng có tính chất khác nhau phải áp dụng các phương pháp khác nhau

Một số vấn đề chủ yếu của phân tích và dự đoán thống kê

– Xác định nhiệm vụ cụ thể của phân tích thống kê, tức là phân tích đó nhằm giải quyết vấn đề gì.

– Lựa chọn và đánh giá tài liệu dùng để phân tích.

– Tính toán các chỉ tiêu cần thiết để phân tích.

– So sánh đối chiếu các chỉ tiêu, từ đó phát hiện ra vấn đề tồn tại trong bản thân hiện tượng nghiên cứu.

– Dự đoán về mức độ của hiện tượng trong tương lai.

– Kết luận những vấn đề đã được phân tích và đưa ra giải pháp.

Tham khảo

Tổng quan về quá trình nghiên cứu thống kê (Phần 1)

——————————-