Mô hình chuyển đổi số là gì? Cách lựa chọn đúng mô hình

Last updated on 26 July, 2024

Khi công ty bắt đầu một dự án chuyển đổi số, đây là lúc các công nghệ, công cụ và hệ thống mới được áp dụng để cải thiện hiệu quả kinh doanh, nâng cấp quy trình và tạo ra trải nghiệm khách hàng tốt hơn. Tuy nhiên, việc triển khai một kế hoạch chuyển đổi số rất phức tạp, đặc biệt là khi không có một chiến lược cụ thể nào. Để giải quyết vấn đề này, mô hình chuyển đổi số sẽ được đưa vào sử dụng.

Mô hình này giúp doanh nghiệp định hình phương pháp tiếp cận với một dự án chuyển đổi số. Vậy, mô hình chuyển đổi số là gì và đâu là loại mô hình phù hợp nhất với doanh nghiệp bạn? Cùng OCD tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé.

Mô hình chuyển đổi số là gì?

Mô hình chuyển đổi số được coi là một khung xây dựng và triển khai các kế hoạch liên quan đến chuyển đổi số. Đây là một phương án tiếp cận mà doanh nghiệp sử dụng tích hợp các công nghệ và quy trình mới vào hoạt động kinh doanh hàng ngày của họ. Nó bao gồm việc đặt ra các mục tiêu then chốt như tăng mức độ hài lòng của khách hàng hay giảm thiểu chi phí.

Các CIO (Giám đốc công nghệ thông tin) đóng vai trò quan trọng trong việc lựa chọn mô hình chuyển đổi số phù hợp nhất với doanh nghiệp và đặt ra những tiêu chuẩn cần thiết để đạt được thành công. Để làm được điều này, các CIO cần đánh giá những mô hình tiềm năng dựa trên các tiêu chí sau: trải nghiệm khách hàng, hiệu quả về chi phí, khả năng nhân rộng quy mô, sự đơn giản khi triển khai, tính bền vững.

Công nghệ nên được tích hợp nhanh chóng và dễ dàng vào hệ thống và quy trình hiện tại. Đồng thời, nó cần mang lại lợi ích dài hạn cho hiệu quả hoạt động và mức độ hài lòng của khách hàng. Các CIO có thể đảm bảo sự thành công cho doanh nghiệp trong hành trình chuyển đổi số của mình nhờ việc chọn đúng mô hình phù hợp.

Các loại mô hình chuyển đổi số

Dưới đây là 10 mô hình chuyển đổi số hiệu quả cho bất kỳ chủ doanh nghiệp nào:

Mô hình đường chân trời

Mô hình đường chân trời phân chia quá trình chuyển đổi số thành các giai đoạn khác nhau, được gọi là “đường chân trời”. Mỗi đường chân trời đại diện cho một khoảng thời gian khác nhau với các mục tiêu, sự ưu tiên và những chiến thuật riêng biệt. Ví dụ:

• Chân trời 1: Tập trung đánh giá và cải thiện công nghệ, quy trình hiện tại để tối ưu hiệu quả và năng suất làm việc.
• Chân trời 2: Tập trung mở rộng các lợi thế hiện tại và khám phá những hướng đi mới để thúc đẩy sự tăng trưởng và khuyến khích sự đổi mới.
• Chân trời 3: Tập trung xác định các xu hướng công nghệ mới để hướng tới sự phát triển thành công của doanh nghiệp trong tương lai, đồng thời lập kế hoạch cho việc mở rộng kinh doanh ổn định và bền vững.

Mô hình lộ trình theo giai đoạn

Đây là mô hình được sử dụng phổ biến nhất trong các dự án chuyển đổi số. Phương pháp này đưa ra một cách thức tiếp cận có tổ chức bằng cách phân chia kế hoạch thành chuỗi các giai đoạn và hành động theo thứ tự.

Mỗi giai đoạn có một mục tiêu, thời hạn và cột mốc khác nhau để đảm bảo cung cấp thông tin rõ ràng về lộ trình hướng tới sự thay đổi. Ngoài ra, mỗi giai đoạn được xây dựng dựa trên thành công và tiến bộ của giai đoạn trước, tạo nền tảng vững chắc cho đến bước cuối cùng trong quá trình chuyển đổi số.

Mô hình cấu trúc kinh doanh

Đây là mô hình quan trọng trong việc phối hợp các nỗ lực chuyển đổi số với mục tiêu tổng thể của doanh nghiệp. Bằng cách tận dụng cấu trúc và năng lực sẵn có, mô hình này cho phép các giải pháp chuyển đổi số đáp ứng được những yêu cầu về quy trình trong khi vẫn khuyến khích sự đổi mới sáng tạo.

Nó cung cấp một phương pháp tiếp cận có tổ chức nhằm hiểu rõ tình trạng hiện tại của doanh nghiệp, nhìn ra các cơ hội và lỗ hổng trong nội bộ và xây dựng tầm nhìn tương lai phù hợp với mục tiêu chiến lược.

Các doanh nghiệp có thể tối đa hóa các sáng kiến chuyển đổi số nhờ việc áp dụng phương pháp cấu trúc kinh doanh. Từ đó, doanh nghiệp sẽ nâng cao hiệu quả hoạt động và duy trì lợi thế cạnh tranh bền vững trong môi trường kinh doanh vô cùng khốc liệt hiện nay.

Mô hình phân loại

Mô hình phân loại sử dụng một hệ thống phân loại để phân nhóm, sắp xếp và xếp hạng các sáng kiến chuyển đổi số. Bằng việc sử dụng mô hình này, doanh nghiệp sẽ tạo ra khung cấu trúc giúp xác định thứ tự triển khai tối ưu cho từng sáng kiến, cũng như đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng sáng kiến.

Hơn nữa, cách tiếp cận toàn diện này đảm bảo chiến lược chuyển đổi số có hiệu quả, giúp tối đa hóa lợi ích của từng sáng kiến và đảm bảo sự thành công lâu bền.

Mô hình trường thành năng lực

Mô hình trưởng thành năng lực là một công cụ hữu hiệu để đánh giá và điều hướng công việc kinh doanh qua quá trình chuyển đổi số của doanh nghiệp. Đây là mô hình tận dụng các giai đoạn trưởng thành của doanh nghiệp để xác định đâu là lĩnh vực cần đầu tư và tập trung nguồn lực.

Thông qua đánh giá các công việc như sử dụng dữ liệu, áp dụng công nghệ, tối ưu hóa quy trình, mô hình này hỗ trợ việc xác định các khu vực phù hợp nhất để áp dụng các tiến bộ kỹ thuật số.

Việc đánh giá mức độ sẵn sàng chuyển đổi số là một phần không thể thiếu trong mô hình này. Bằng cách kiểm chứng khả năng thích nghi của từng phòng ban, bộ phận với những biến động của thị trường, mô hình này giúp doanh nghiệp tập trung nỗ lực vào những nơi mang lại lợi nhuận cao nhất. Từ đó, nguồn lực được đảm bảo ưu tiên sử dụng một cách có hiệu quả.

5 cấp độ trong mô hình trưởng thành năng lực

Mô hình này gồm 5 cấp độ:

1. Khởi đầu: Thiếu kiểm soát và thụ động, dẫn đến không thể dự đoán trước được quy trình
2. Được quản lý: Dự án được lên kế hoạch, thực hiện, đo lường và kiểm soát
3. Được xác định: Dự án khi được thực hiện phải tuân theo các tiêu chuẩn, quy định của tổ chức; do đó, tính chủ động được nâng cao
4. Được quản lý định lượng: Tổ chức quản lý dự án dựa trên dữ liệu và theo phương pháp thống kê
5. Tối ưu: Tập trung vào cải thiện quy trình để đáp ứng nhu cầu và mục tiêu kinh doanh

Mô hình trụ cột chiến lược

Đây là công cụ mô hình hữu ích trong quá trình chuyển đổi số của doanh nghiệp. Nó tập trung vào các yếu tố quan trọng thúc đẩy sự thành công cho tổ chức. Mỗi trụ cột đại diện cho một thành tố thiết yếu trong các mục tiêu chuyển đổi số, ví dụ như cải thiện sự hài lòng của khách hàng hay tăng hiệu suất làm việc của nhân viên.

Kế hoạch toàn diện cho sự đổi mới và cách thức triển khai được xây dựng cẩn thận và chi tiết. Nó chỉ ra các đặc điểm riêng biệt và sự phụ thuộc lẫn nhau của từng trụ cột. Từ đó, doanh nghiệp có thể nhìn một bức tranh tổng thể rộng lớn, cũng như nhìn sâu vào từng chi tiết riêng lẻ. Chiến lược này đảm bảo doanh nghiệp có một lộ trình chuyển đổi số thành công và có sức ảnh hưởng mạnh mẽ.

Mô hình tiến hóa theo vòng đời

Theo mô hình này, chuyển đổi số được coi là một quy trình lặp đi lặp lại và diễn ra liên tục. Điều này cho phép doanh nghiệp dần dần thích nghi với những thay đổi trong nhu cầu khách hàng.

Khác với dự án chuyển đổi số một lần, mô hình tiến hóa theo vòng đời bao gồm nhiều giai đoạn phát triển, đánh giá lại và tối ưu hóa. Các giai đoạn này giúp doanh nghiệp dễ dàng cải tiến và điều chỉnh liên tục. Việc này giúp quá trình chuyển đổi số đi cùng với sự biến động liên tục của môi trường kinh doanh.

Mô hình chia thành phần

Khung thành phần có công dụng phân tách quá trình chuyển đổi số phức tạp thành những thành tố nhỏ hơn và dễ quản lý hơn. Những thành tố này giống như các khối của một tòa nhà, có thể được giải quyết từng khối một và ghép các khối lại thành một mục tiêu tổng thể.

Các doanh nghiệp có thể cải thiện hiệu quả trong dự án chuyển đổi số bằng các phân bổ các quy trình phức tạp thành các thành phần nhỏ hơn, dễ quản lý hơn. Đội nhóm sẽ tập trung vào những nhiệm vụ cụ thể trong khi vẫn đóng góp chung cho mục tiêu tổng thể với chiến lược này. Điều này giúp quá trình chuyển đổi số trở nên trơn tru và có kết quả tốt hơn.

Mô hình dựa trên sự đổi mới

Mô hình này lấy sự đổi mới làm trọng tâm và cố gắng khuyến khích văn hóa đổi mới sáng tạo. Doanh nghiệp có tận khai thác tối đa tiềm năng của đội nhóm làm việc, cũng như nuôi dưỡng môi trường sáng tạo chấp nhận những góc nhìn mới và tư duy không theo khuôn mẫu.

Ngoài ra, chiến lược này còn giúp cho việc tích hợp công nghệ trở nên suôn sẻ và liên tục đổi mới các quy trình làm việc. Điều này giúp doanh nghiệp duy trình sự cạnh tranh mạnh mẽ trong thị trường biến đổi nhanh chóng hiện nay. Hơn nữa, đây là một cơ hội tuyệt vời để tối ưu quy trình bằng việc sử dụng các công nghệ tiến tiến, mở ra cánh cửa mới cho sự tăng trưởng lâu dài và tạo ra lợi nhuận bền vững.

Mô hình tiếp cận linh hoạt và lặp lại

Phản ứng nhanh với những thay đổi từ thị trường là yếu tố quan trọng trong mô hình này. Bằng các triển khai vòng lặp phản hồi liên tục, các doanh nghiệp có thể chia các giai đoạn chuyển đổi số thành những bước nhỏ và dễ quản lý hơn.

Điều này giúp doanh nghiệp xây dựng chiến lược linh hoạt, có thể điều chỉnh dễ dàng và tối ưu hơn. Các doanh nghiệp có thể thích nghi với những biến động của môi trường kinh doanh và nắm bắt cơ hội mới cho việc phát triển và mở rộng kinh doanh.

Cách thức lựa chọn đúng mô hình chuyển đổi số

Dưới đây là những bước lựa chọn mô hình chuyển đổi số phù hợp với doanh nghiệp của bạn:

Cách thức lựa chọn mô hình chuyển đổi số

Bước 1: Đánh giá nhu cầu của doanh nghiệp

Trước khi triển khai mô hình, hãy tiến hành đánh giá toàn diện thực trạng hiện tại và mục tiêu tương lai của doanh nghiệp. Doanh nghiệp cần xác định vấn đề, cơ hội hoặc những lĩnh vực mà công nghệ có thể tạo ra sự khác biệt lớn. Điều này bao gồm việc xác định mức độ trưởng thành kỹ thuật số của công ty.

Bước 2: Nghiên cứu đặc thù trong ngành

Sau khi đánh giá nhu cầu của công ty, hãy tính đến những yêu cầu cụ thể mà ngành của bạn đang đòi hỏi. Các mô hình chuyển đổi số khác nhau sẽ có những ưu, nhược điểm riêng. Hiểu được cách triển khai thực tế tốt nhất từ những đối thủ cạnh tranh trong ngành và xem họ áp lược chiến lược nào sẽ giúp doanh nghiệp bạn có thêm ý tưởng và khơi gợi nguồn cảm hứng.

Bước 3: Đào tạo nhân sự và nâng cao kỹ năng

Hãy phân tích đánh giá kỹ năng số của lực lượng lao động trong doanh nghiệp. Đánh giá mức độ thành thạo công nghệ của nhân viên là cần thiết trước khi triển khai các kế hoạch chuyển đổi số. Việc này có thể được thực hiện thông qua các bài kiểm tra kỹ năng, phỏng vấn hoặc khảo sát. 

Sử dụng phân tích này có mục tiêu nhằm đánh giá mức độ đào tạo và hỗ trợ cần thiết để nhân viên thành thạo khi áp dụng các mô hình chuyển đổi số. Trình độ chuyên môn và sự tham gia của nhân viên là yếu tố quan trọng với một dự án chuyển đổi số thành công.

Bước 4: Tuân thủ các tiêu chuẩn và đảm bảo an toàn

Hãy đảm bảo mô hình được lựa chọn tuân thủ các quy tắc của ngành và các quy định hiện hành. Để bảo vệ dữ liệu quan trọng trong quá trình chuyển đổi, hãy ưu tiên các giải pháp về an ninh mạng.

Những mô hình chuyển đổi số này công cụ hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua những thách thức liên quan đến chuyển đổi số. Chúng cung cấp một cách tiếp cận có phương pháp và cẩn trọng để đảm bảo rằng quá trình chuyển đổi phù hợp với mục tiêu của công ty, đồng thời mang lại những thay đổi tích cực, lâu dài.

Ví dụ về các mô hình chuyển đổi số phổ biến

Mô hình ba đường chân trời tăng trưởng của McKinsey

Đây là mô hình phân chuyển đổi số thành ba giai đoạn chính:

• Chân trời 1 (Giai đoạn 1): Duy trì lợi nhuận và sự ổn định trong khi vẫn nâng cao hiệu quả công việc hiện tại và đơn giản hóa các hoạt động kinh doanh chủ chốt.
• Chân trời 2 (Giai đoạn 2): Tận dụng tối đa các cơ hội và thâm nhập vào những thị trường tiềm năng mới.
• Chân trời 3 (Giai đoạn 3): Thực hiện đổi mới về công nghệ và chiến lược kinh doanh, giúp ảnh hưởng tích cực đến sự phát triển của ngành.

Mô hình chuyển đổi kinh doanh số của Gartner

Mô hình này hỗ trợ tìm kiếm các cơ hội do sự đổi mới sáng tạo mang lại. Các cơ hội này bao gồm từ “ít chuyển đổi” đến “chuyển đổi nhiều hơn”:

• Bán các tài sản kỹ thuật số hiện có, như dữ liệu hoặc nội dung số
• Số hóa sản phẩm hoặc dịch vụ
• Áp dụng mô hình kinh doanh thuê bao hoặc theo lượt sử dụng
• Xác định giá cả dựa trên kết quả rủi ro
• Quản lý thị trường hoặc nền tảng kinh doanh phục vụ cả người bán và người mua
• Chuyển đổi sang một ngành liên quan hoặc không liên quan

Mô hình chuyển đổi số của BCG

Đây là mô hình do BCG phát triển dựa trên phương pháp ba tầng nhằm tạo ra nguồn vốn ngắn hạn và đầu tư cho các hoạt động kinh doanh bền vững của doanh nghiệp.

• Tầng 1: Đầu tư cho hành trình chuyển đổi số: Phát triển các sáng kiến ngắn hạn để lấy vốn đầu tư cho quá trình chuyển đổi dài hạn
• Tầng 2: Chiến thắng trong trung hạn: Đảm bảo có kết quả đầu ra tốt từ việc thiết kế lại mô hình kinh doanh và mô hình hoạt động
• Tầng 3: Tổ chức, sắp xếp để đạt được hiệu quả bền vững: Đầu tư vào các sáng kiến quản lý sự thay đổi để theo sát quá trình chuyển đổi số trong thời gian dài.

6 giai đoạn chuyển đổi số của Altimeter

Đây là mô hình đánh giá mức độ trưởng thành của chuyển đổi số qua từng giai đoạn. Đầu tiên là “Kinh doanh như bình thường” và cuối cùng là “Đổi mới và thích nghi”.

1. Kinh doanh như bình thường
2. Thử nghiệm và học hỏi
3. Hợp thức hóa
4. Hoạch định chiến lược
5. Đồng bộ hệ thống
6. Đổi mới và thích nghi

Đọc thêm: 6 Giai Đoạn Chuyển Đổi Số Phổ Biến Trong Doanh Nghiệp

Mô hình 6 khối chuyển đổi số của McKinsey

Một mô hình khác do McKinsey phát triển là mô hình 6 khối chuyển đổi số (tên tiếng Anh là Six building blocks). Mô hình này phân chia việc phát triển năng lực kỹ thuật số thành 6 phần chính có tầm quan trọng ngang nhau, bao gồm:

1. Chiến lược và sự đổi mới
2. Hành trình ra quyết định của khách hàng
3. Quy trình tự động hóa
4. Tổ chức
5. Công nghệ
6. Dữ liệu và phân tích

Kết luận

Chuyển đổi số không chỉ đơn giản là câu cửa miệng của các doanh nghiệp hiện nay. Nó là chiến lược thuyết yếu để duy trì khả năng thích ứng và lợi thế cạnh tranh trong ngành.

Suy cho cùng, sự thành công của mô hình chuyển đổi số phụ thuộc vào việc áp dụng các khung lý thuyết, khuôn mẫu, kỹ thuật để tạo ra giá trị, cải thiện hiệu quả và thúc đẩy tăng trưởng bền vững, chứ không chỉ là phụ thuộc vào một công nghệ cụ thể. Tùy thuộc vào bối cảnh và nguồn lực của từng doanh nghiệp, mỗi mô hình chuyển đổi số sẽ mang lại những hiệu ứng tích cực riêng cho sự phát triển của doanh nghiệp.