Hệ thống quản lý sản xuất (MES) là gì?

Last updated on 8 November, 2023

Khái niệm MES

“MES” là viết tắt của “Manufacturing Execution System”, có nghĩa là Hệ thống Quản lý sản xuất trong tiếng Việt. Đây là một hệ thống phần mềm được sử dụng trong các nhà máy và cơ sở sản xuất để quản lý quá trình sản xuất và giám sát hiệu suất sản xuất. MES cung cấp các thông tin về các hoạt động sản xuất như sản xuất, vận hành, kiểm tra chất lượng và bảo trì thiết bị để đảm bảo quá trình sản xuất diễn ra một cách hiệu quả và đáp ứng được các yêu cầu của khách hàng. MES cũng giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất và giảm thiểu thời gian chết trong quá trình sản xuất.

Vai trò của MES đối với doanh nghiệp sản xuất

MES (Manufacturing Execution System) là một hệ thống quản lý sản xuất tập trung vào việc giám sát, điều phối, và quản lý các hoạt động sản xuất trong doanh nghiệp. MES cung cấp cho các nhà sản xuất một công cụ để quản lý và giám sát quá trình sản xuất, giúp nâng cao hiệu quả và hiệu suất của quá trình sản xuất, tăng cường tính linh hoạt, tối ưu hóa hoạt động, và cải thiện chất lượng sản phẩm.

Một số vai trò chính của MES trong doanh nghiệp sản xuất bao gồm:

1. Quản lý và giám sát quá trình sản xuất: MES cho phép giám sát và quản lý quá trình sản xuất từ đầu đến cuối, bao gồm lịch trình sản xuất, thời gian sản xuất, vật liệu và thành phẩm sản xuất.
2. Tối ưu hóa quá trình sản xuất: MES giúp cải thiện hoạt động sản xuất bằng cách giảm thiểu thời gian chết của các thiết bị sản xuất, tăng cường tính linh hoạt của quá trình sản xuất và tối ưu hóa quy trình sản xuất.
3. Cải thiện chất lượng sản phẩm: MES cung cấp thông tin về các lỗi và sự cố trong quá trình sản xuất, giúp doanh nghiệp cải thiện chất lượng sản phẩm và ngăn ngừa các lỗi trong tương lai.
4. Quản lý tồn kho: MES giúp quản lý tồn kho và các vật liệu trong quá trình sản xuất, giúp tối ưu hóa quá trình chuỗi cung ứng và giảm thiểu lãng phí.
5. Tăng cường tính hiệu quả và hiệu suất của quá trình sản xuất: MES giúp tăng cường tính hiệu quả và hiệu suất của quá trình sản xuất bằng cách giảm thiểu thời gian và chi phí sản xuất, tối ưu hóa quá trình sản xuất, và cải thiện chất lượng sản phẩm.

Tóm lại, MES đóng một vai trò quan trọng trong việc quản lý và giám sát quá trình sản xuất của doanh nghiệp, giúp nâng cao hiệu quả và hiệu suất sản xuất, tăng cường tính linh hoạt và cải thiện chất lượng sản phẩm.

MES đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và giám sát quá trình sản xuất của doanh nghiệp

Vai trò của IoT khi vận hành MES 

Có thể vận hành MES (Manufacturing Execution System) mà không cần sử dụng IoT (Internet of Things). MES được thiết kế để quản lý và giám sát quá trình sản xuất bằng cách thu thập dữ liệu từ các thiết bị và hệ thống có sẵn trong nhà máy hoặc cơ sở sản xuất, chẳng hạn như máy móc, hệ thống giám sát, cảm biến, máy đo, hệ thống quản lý chất lượng, hệ thống quản lý vật liệu, và nhiều hệ thống khác.

Trong khi đó, IoT là một công nghệ kết nối các thiết bị thông qua Internet để thu thập và truyền dữ liệu, giúp cải thiện quản lý và giám sát các hoạt động sản xuất. Tuy nhiên, IoT không phải là một yêu cầu bắt buộc cho việc vận hành MES. MES có thể hoạt động một cách hiệu quả bằng cách sử dụng các hệ thống và thiết bị có sẵn trong cơ sở sản xuất, mà không cần sử dụng IoT.

Tuy nhiên, sử dụng IoT có thể giúp tăng cường tính linh hoạt và hiệu quả của MES bằng cách cung cấp cho MES các dữ liệu mới và chi tiết hơn từ các thiết bị kết nối, giúp MES thực hiện các phân tích và dự đoán chính xác hơn. Vì vậy, việc sử dụng IoT có thể tăng cường tính hiệu quả và tính linh hoạt của MES, tuy nhiên không bắt buộc để MES hoạt động hiệu quả.

Mối quan hệ giữa MES và ERP

MES (Manufacturing Execution System) và ERP (Enterprise Resource Planning) là hai loại hệ thống thông tin quản lý doanh nghiệp có quan hệ mật thiết nhưng chức năng và phạm vi hoạt động của chúng có sự khác biệt.

MES chủ yếu tập trung vào việc quản lý và điều hành các hoạt động sản xuất trong nhà máy hoặc cơ sở sản xuất, bao gồm quản lý quy trình sản xuất, quản lý vật liệu, theo dõi các chỉ tiêu hiệu suất, quản lý chất lượng sản phẩm, và nhiều tính năng khác.

Trong khi đó, ERP là một hệ thống quản lý nguồn lực doanh nghiệp, bao gồm quản lý các quy trình kinh doanh, như kế toán, tài chính, mua hàng, bán hàng, quản lý kho, và nhiều tính năng khác. ERP giúp doanh nghiệp tối ưu hoá các quy trình kinh doanh và tăng cường tính hiệu quả của các hoạt động kinh doanh.

MES và ERP có quan hệ chặt chẽ vì các hoạt động sản xuất phải liên kết chặt chẽ với các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. MES cung cấp dữ liệu và thông tin về các hoạt động sản xuất cho ERP để giúp quản lý tối ưu hoá nguồn lực và tăng cường tính hiệu quả của các hoạt động kinh doanh. Trong khi đó, ERP cung cấp dữ liệu và thông tin cho MES để giúp điều chỉnh và cải tiến các hoạt động sản xuất.

Tóm lại, MES và ERP là hai loại hệ thống quản lý doanh nghiệp có quan hệ chặt chẽ và có chức năng bổ trợ nhau để giúp tăng cường hiệu quả của các hoạt động sản xuất và kinh doanh của doanh nghiệp.

MES và ERP là hai hệ thống quản lý doanh nghiệp có mối quan hệ chặt chẽ

Ưu tiên triển khai MES hay ERP cho doanh nghiệp sản xuất chuyển đổi số

Việc ưu tiên triển khai MES (Manufacturing Execution System) hay ERP (Enterprise Resource Planning) phụ thuộc vào nhu cầu và mục tiêu của doanh nghiệp sản xuất trong quá trình chuyển đổi số.

Nếu doanh nghiệp sản xuất muốn tăng cường quản lý và nâng cao hiệu quả của các hoạt động sản xuất như quản lý quy trình sản xuất, quản lý vật liệu, theo dõi các chỉ tiêu hiệu suất và quản lý chất lượng sản phẩm thì triển khai MES sẽ là ưu tiên hàng đầu. MES giúp doanh nghiệp sản xuất nâng cao tính hiệu quả, độ chính xác, tối ưu hoá quá trình sản xuất và đáp ứng nhanh chóng với những yêu cầu của thị trường.

Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp sản xuất cần quản lý tối ưu hoá các hoạt động kinh doanh như kế toán, tài chính, mua hàng, bán hàng, quản lý kho, thì triển khai ERP là sự lựa chọn phù hợp. ERP giúp doanh nghiệp sản xuất tối ưu hoá nguồn lực, tăng cường tính hiệu quả của các hoạt động kinh doanh và quản lý toàn bộ quy trình sản xuất.

Trong thực tế, MES và ERP thường được triển khai cùng nhau để đáp ứng đầy đủ nhu cầu của doanh nghiệp sản xuất trong quá trình chuyển đổi số. MES và ERP là hai hệ thống quản lý doanh nghiệp có tính bổ trợ cao, giúp tăng cường tính hiệu quả và nâng cao năng suất cho doanh nghiệp sản xuất.

Đọc thêm: So sánh ERP và MES: Phần mềm nào phù hợp với doanh nghiệp của bạn

Báo cáo MES thường cung cấp cho điều hành

MES (Manufacturing Execution System) thường cung cấp các báo cáo sau cho điều hành trong quá trình sản xuất:

1. Báo cáo tiến độ sản xuất: Báo cáo này cung cấp thông tin về tiến độ sản xuất của từng lô sản phẩm và so sánh với kế hoạch sản xuất ban đầu. Điều này giúp cho nhân viên điều hành biết được sản xuất đang tiến triển như thế nào, từ đó có thể đưa ra các quyết định kịp thời và hiệu quả.
2. Báo cáo hiệu suất máy móc: Báo cáo này cung cấp thông tin về hiệu suất của máy móc, bao gồm thời gian hoạt động, thời gian chờ, thời gian hỏng hóc, và thời gian bảo trì. Điều này giúp cho nhân viên điều hành có thể đưa ra các quyết định nhằm tối ưu hoá hoạt động sản xuất và bảo trì máy móc.
3. Báo cáo nguyên vật liệu: Báo cáo này cung cấp thông tin về việc sử dụng vật liệu trong quá trình sản xuất. Điều này giúp cho nhân viên điều hành có thể quản lý và kiểm soát vật liệu một cách hiệu quả, tránh lãng phí và đảm bảo nguồn cung vật liệu cho quá trình sản xuất.
4. Báo cáo chất lượng sản phẩm: Báo cáo này cung cấp thông tin về chất lượng sản phẩm, bao gồm số lượng sản phẩm bị lỗi, tần suất lỗi, và nguyên nhân lỗi. Điều này giúp cho nhân viên điều hành có thể phát hiện và khắc phục các vấn đề liên quan đến chất lượng sản phẩm một cách nhanh chóng và hiệu quả.
5. Báo cáo năng suất nhân viên: Báo cáo này cung cấp thông tin về năng suất của nhân viên, bao gồm số lượng sản phẩm được sản xuất và thời gian làm việc của nhân viên. Điều này giúp cho nhân viên điều hành có thể quản lý và tối ưu hoá nguồn lực nhân công một cách hiệu quả.

Cách triển khai MES khi điều hành doanh nghiệp

Ví dụ, bạn đang điều hành một doanh nghiệp cơ khí, có 10 phân xưởng và 600 công nhân. Trong quá trình triển khai MES (Manufacturing Execution System), bạn cần lưu ý một số điểm sau đây:

1. Xác định các yêu cầu của doanh nghiệp: Trước khi triển khai MES, bạn cần xác định các yêu cầu cụ thể của doanh nghiệp, bao gồm các quy trình sản xuất hiện tại, vấn đề cần giải quyết, mục tiêu kinh doanh, và ngân sách.
2. Chọn đối tác cung cấp MES: Sau khi đã xác định các yêu cầu của doanh nghiệp, bạn cần tìm kiếm đối tác cung cấp MES có uy tín và kinh nghiệm, đồng thời phù hợp với ngân sách và yêu cầu của doanh nghiệp.
3. Thiết kế và triển khai MES: Sau khi đã chọn đối tác cung cấp MES, bạn cần thực hiện thiết kế và triển khai hệ thống MES. Đây là giai đoạn quan trọng để đảm bảo rằng hệ thống MES được thiết kế và triển khai đúng cách và đáp ứng các yêu cầu của doanh nghiệp.
4. Đào tạo nhân viên: Sau khi đã triển khai hệ thống MES, bạn cần đào tạo cho các nhân viên về cách sử dụng hệ thống này và tối ưu hóa quy trình sản xuất.
5. Đánh giá hiệu quả: Cuối cùng, bạn cần đánh giá hiệu quả của hệ thống MES, từ đó đưa ra các phương án cải tiến và phát triển hệ thống trong tương lai.

Với 10 phân xưởng và 600 công nhân, triển khai MES có thể giúp cho doanh nghiệp của bạn tối ưu hóa quy trình sản xuất và quản lý nguồn lực nhân công và vật tư một cách hiệu quả hơn. Tuy nhiên, việc triển khai MES là một quá trình khó khăn và phức tạp, vì vậy bạn nên tìm đến đối tác cung cấp MES có kinh nghiệm để hỗ trợ cho quá trình triển khai này.

Một số nhà cung cấp giải pháp MES

Dưới đây là một số nhà cung cấp giải pháp MES nổi tiếng trên thế giới:

1. Siemens: Siemens là một trong những nhà cung cấp MES hàng đầu trên thế giới. Giải pháp Siemens SIMATIC IT Suite cho phép tổ chức quản lý và tối ưu hóa quy trình sản xuất của họ, từ lập kế hoạch sản xuất đến theo dõi hiệu suất.
2. SAP: SAP là một trong những nhà cung cấp giải pháp ERP (Enterprise Resource Planning) và MES hàng đầu thế giới. SAP Manufacturing Execution cung cấp các tính năng quản lý và giám sát các hoạt động sản xuất như lịch trình sản xuất, theo dõi hiệu suất và đáp ứng nhu cầu của khách hàng.
3. ABB: ABB là một trong những nhà cung cấp MES hàng đầu với giải pháp Ability™ MES cho phép tổ chức quản lý và giám sát quy trình sản xuất của họ. Ability™ MES cung cấp các tính năng như quản lý chất lượng, quản lý vật tư và quản lý hiệu suất sản xuất.
4. Rockwell Automation: Rockwell Automation là một trong những nhà cung cấp MES hàng đầu thế giới với giải pháp FactoryTalk® ProductionCentre®. Giải pháp này cung cấp các tính năng quản lý quy trình sản xuất, theo dõi và đánh giá hiệu suất sản xuất và quản lý vật tư.
5. Dassault Systèmes: Dassault Systèmes cung cấp giải pháp DELMIA MES cho phép tổ chức quản lý và tối ưu hóa quy trình sản xuất của họ. DELMIA MES cung cấp các tính năng như quản lý sản xuất, quản lý chất lượng và đáp ứng nhu cầu của khách hàng.

Để lựa chọn được nhà cung cấp MES phù hợp với doanh nghiệp của mình, bạn cần tìm hiểu kỹ về tính năng và khả năng triển khai của từng giải pháp MES, đồng thời tìm hiểu ý kiến đánh giá từ các doanh nghiệp đã sử dụng giải pháp này.

Quy trình công nghệ (Technology Process) và Định mức nguyên vật liệu (BoM) có quan hệ như thế nào trong MES?

Trong MES, Quy trình công nghệ (Technology Process) và Định mức nguyên vật liệu (BoM) là hai khái niệm quan trọng và có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.

Quy trình công nghệ (Technology Process) là một tài liệu mô tả quy trình sản xuất cụ thể cho một sản phẩm, bao gồm các bước sản xuất, các thông số kỹ thuật, các yêu cầu về quy trình và các yêu cầu về kiểm soát chất lượng. Quy trình công nghệ là cơ sở để định nghĩa các hoạt động sản xuất cần thiết để sản xuất ra một sản phẩm.

Định mức nguyên vật liệu (BoM) là danh sách chi tiết của tất cả các thành phần và nguyên vật liệu cần thiết để sản xuất một sản phẩm cụ thể. BoM cung cấp thông tin về số lượng, loại và các yêu cầu kỹ thuật cho từng thành phần và nguyên vật liệu trong quá trình sản xuất. Với những ngành sản xuất có sử dụng lao động nhiều, BoM đề cập tiêu hao nhân công trong từng công đoạn sản xuất. Với một số ngành có phương thức kiểm soát chất lượng gây tốn kém trong quá trình sản xuất, BoM sẽ bao trùm cả tiêu hao cho quá trình đó.

Trong MES, thông tin từ quy trình công nghệ được sử dụng để xác định các hoạt động sản xuất cần thiết để sản xuất ra sản phẩm và định nghĩa các yêu cầu kỹ thuật cho từng bước trong quá trình sản xuất. Thông tin từ BoM được sử dụng để xác định số lượng và loại các thành phần và nguyên vật liệu cần thiết để sản xuất sản phẩm.

Việc sử dụng đồng thời thông tin từ quy trình công nghệ và BoM trong MES giúp cho quá trình sản xuất trở nên chính xác hơn, đảm bảo tính hiệu quả và giảm thiểu lỗi sản xuất.

Tham khảo thêm:

Phần mềm quản lý sản xuất MES

5S là gì? Tổng quan về 5S