Hành vi tổ chức trong quản trị: Giải mã yếu tố con người để tăng trưởng

Last updated on 2 December, 2025

Trong môi trường kinh doanh đầy biến động ngày nay, các nhà quản trị cần nhiều hơn kiến thức tài chính. Họ cần thấu hiểu sâu sắc yếu tố con người. Hành vi tổ chức trong quản trị doanh nghiệp chính là mảnh ghép quan trọng đó. Nó giúp kết nối các cá nhân rời rạc thành một tập thể vững mạnh.

Vậy cụ thể khái niệm này là gì? Làm thế nào để ứng dụng nó vào thực tế quản lý? Bài viết này sẽ giải mã chi tiết dựa trên các kiến thức cốt lõi từ giáo trình nổi tiếng của McShane và Von Glinow.

Hành vi tổ chức là gì?

Theo giáo trình Hành vi tổ chức (Organizational Behavior – OB), đây là lĩnh vực nghiên cứu về con người. Cụ thể, nó nghiên cứu những gì con người suy nghĩ, cảm nhận và hành động. Phạm vi nghiên cứu nằm ở bên trong và xung quanh các tổ chức.

Nó không chỉ dừng lại ở việc quan sát đơn thuần. Hành vi tổ chức trong quản trị đi sâu vào tìm hiểu cách các cá nhân tương tác với nhau. Bên cạnh đó, nó xem xét cách tổ chức tương tác với môi trường bên ngoài.

Về bản chất, các tổ chức là những nhóm người làm việc cùng nhau. Họ phụ thuộc lẫn nhau để hướng tới một mục đích chung. Do đó, bộ môn này nghiên cứu sự tương tác ở ba cấp độ chính: cá nhân, đội nhóm và tổ chức.

Nhiều người lầm tưởng rằng quản trị chỉ là những con số khô khan. Tuy nhiên, thực tế các nghiên cứu đã chỉ ra điều ngược lại. Kiến thức về OB là vô cùng quan trọng đối với sự thành công trong sự nghiệp. Nó tác động trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp.

See also: https://ocd.vn/hanh-vi-to-chuc-la-gi-nhung-yeu-to-chinh-trong-hanh-vi-to-chuc/

Tại sao lại cần nghiên cứu về hành vi tổ chức?

Có ba lý do chính khiến hành vi tổ chức trong quản trị trở nên thiết yếu:

• Hiểu và dự đoán các sự kiện tại nơi làm việc: OB cung cấp một nền tảng khoa học vững chắc. Nó giúp chúng ta giải mã “tại sao” các sự việc lại xảy ra. Ví dụ: Tại sao nhân viên A lại có động lực hơn nhân viên B? Hiểu rõ điều này giúp giảm bớt sự lo lắng về những điều không chắc chắn trong tương lai.
• Cải thiện các giả thuyết cá nhân của nhà quản lý: Chúng ta thường hành động dựa trên “cảm tính” hoặc kinh nghiệm cũ. OB giúp tinh chỉnh các giả định này bằng các lý thuyết đã được kiểm chứng. Nhờ đó, nhà quản lý sẽ đưa ra quyết định chính xác và khách quan hơn.
• Tác động tích cực đến kết quả tổ chức: Quan trọng nhất, OB cung cấp các công cụ để gây ảnh hưởng đến người khác. Mục đích là để hoàn thành công việc chung. Các công ty áp dụng tốt hành vi tổ chức trong quản trị thường có kết quả tài chính tốt hơn. Tỷ lệ nhân viên gắn bó với công ty cũng cao hơn hẳn.

Ba cấp độ của hành vi tổ chức trong doanh nghiệp

Để tối ưu hóa hành vi tổ chức trong quản trị, nhà quản lý cần tác động đồng thời. Ba cấp độ cần lưu ý là: Cá nhân, Đội nhóm và Tổ chức.

Cấp độ cá nhân

Hiệu suất của một nhân viên không chỉ phụ thuộc vào sự chăm chỉ. Theo mô hình MARS, hiệu suất cá nhân là kết quả của bốn yếu tố kết hợp. Thiếu một trong bốn yếu tố này, hiệu quả công việc sẽ giảm sút.

• Động lực (Motivation): Sự khao khát và nỗ lực để làm việc.
• Năng lực (Ability): Kỹ năng và kiến thức cần thiết.
• Nhận thức về vai trò (Role Perceptions): Hiểu rõ mình cần làm gì và làm như thế nào.
• Yếu tố tình huống (Situational Factors): Môi trường và công cụ hỗ trợ.

Ứng dụng cho nhà quản lý: Bạn cần đảm bảo nhân viên không chỉ có kỹ năng (Ability). Họ còn phải hiểu rõ họ cần làm gì (Role Perceptions). Đồng thời, hãy cung cấp đủ nguồn lực (Situational Factors) cho họ. Việc chỉ tập trung vào tạo động lực (Motivation) là chưa đủ trong hành vi tổ chức trong quản trị.

Mô hình MARS

Cấp độ nhóm

Các tổ chức ngày nay dựa rất nhiều vào làm việc nhóm. Một đội nhóm hiệu quả không chỉ là tập hợp các cá nhân xuất sắc. Nó cần sự gắn kết (cohesion) và các quy chuẩn (norms) tích cực.

Ứng dụng thực tế: Để nâng cao hiệu quả, cần chú trọng vào quy trình phát triển nhóm. Các giai đoạn bao gồm: hình thành, sóng gió, ổn định và hiệu suất. Hãy xây dựng lòng tin vững chắc giữa các thành viên.

Ngoài ra, nhà quản lý nên sử dụng các phần thưởng dựa trên đội nhóm. Hạn chế chỉ thưởng cá nhân để khuyến khích sự hợp tác. Điều này đặc biệt quan trọng trong các công việc có tính phụ thuộc cao.

Cấp độ tổ chức

Cấu trúc và văn hóa doanh nghiệp định hình cách mọi người hành xử. Một cấu trúc “hữu cơ” (linh hoạt, phân quyền) thường phù hợp với môi trường biến động. Ngược lại, cấu trúc “cơ giới” (cứng nhắc, nhiều quy tắc) phù hợp với môi trường ổn định.

Ứng dụng xây dựng văn hóa: Hãy xây dựng một văn hóa tổ chức mạnh mẽ. Tại đó, các giá trị cốt lõi được chia sẻ rộng rãi. Văn hóa sẽ đóng vai trò như một “hệ thống kiểm soát xã hội”. Nó là “chất keo” gắn kết nhân viên. Nhờ đó, họ đi đúng hướng mà không cần giám sát quá chặt chẽ.

See also: https://www.spjimr.org/course/post-graduate-programme-in-management-pgpm/understanding-the-concept-role-and-impact-of-organisational-behaviour-in-modern-workplaces/

Case study Frucor Beverages

Một ví dụ điển hình về việc áp dụng thành công hành vi tổ chức trong quản trị là Frucor Beverages. Đây là doanh nghiệp lớn tại thị trường New Zealand và Úc.

Bối cảnh doanh nghiệp: Frucor muốn tạo ra một môi trường làm việc năng động. Họ hướng tới hiệu suất cao cho toàn bộ đội ngũ.

Giải pháp OB đã áp dụng:

• Thiết kế công việc (Job Design): Họ trao quyền tự chủ cho nhân viên (“freedom to create”). Công ty khuyến khích họ thử nghiệm ý tưởng mới mà không sợ rủi ro. Điều này tạo ra môi trường làm việc vui vẻ và tự khẳng định bản thân.
• Thiết lập mục tiêu (Goal Setting): Các mục tiêu cá nhân được liên kết rõ ràng với chiến lược công ty. Điều này giúp nhân viên hiểu rõ vai trò và đóng góp của mình.
• Ghi nhận (Recognition): Công ty coi trọng giá trị con người. Họ tạo ra sự gắn kết (engagement) cao từ nhân viên.

Kết quả đạt được: Frucor không chỉ trở thành người dẫn đầu thị trường nước tăng lực. Họ còn đạt được năng suất được cải thiện vượt bậc. Số lượng khiếu nại của khách hàng rất thấp. Lợi nhuận đầu tư cho cổ đông luôn ở mức cao.

Kết luận

Hiểu và vận dụng hành vi tổ chức trong quản trị không phải là một lựa chọn. Đó là một yêu cầu bắt buộc trong kỷ nguyên kinh tế tri thức hiện nay.

Nhà quản lý cần thấu hiểu động lực cá nhân qua mô hình MARS. Việc xây dựng đội nhóm gắn kết và kiến tạo văn hóa là vô cùng cấp thiết. Tất cả đều góp phần tạo nên lợi thế cạnh tranh bền vững cho tổ chức.

Như bài học từ Frucor Beverages, khi doanh nghiệp đầu tư vào con người, kết quả sẽ rất xứng đáng. Đó chính là sự tăng trưởng vượt bậc về hiệu suất và lợi nhuận dài hạn.

Dịch vụ đào tạo quản lý của OCD