ESG là gì? Tại sao doanh nghiệp cần triển khai ngay?

Trong thời đại mà sự phát triển bền vững trở thành tiêu chí sống còn, ESG (Environmental – Social – Governance) đang nổi lên như một chuẩn mực toàn cầu trong đánh giá năng lực và trách nhiệm của doanh nghiệp. Không còn là khái niệm mang tính xu hướng, ESG đã trở thành nền tảng chiến lược giúp doanh nghiệp cân bằng giữa lợi nhuận, con người và hành tinh. Việc hiểu rõ ESG là gì và tại sao cần triển khai ngay không chỉ giúp doanh nghiệp cải thiện hiệu quả hoạt động, mà còn tăng niềm tin của nhà đầu tư, khách hàng và cộng đồng, hướng đến một mô hình tăng trưởng bền vững trong kỷ nguyên cạnh tranh khốc liệt hiện nay.

Tiêu chuẩn ESG là gì?

ESG là viết tắt của Environmental – Social – Governance, tức là Môi trường, Xã hội và Quản trị doanh nghiệp. Đây là bộ tiêu chuẩn được các nhà đầu tư, tổ chức tài chính và cộng đồng doanh nghiệp sử dụng để đánh giá tính bền vững và trách nhiệm của một doanh nghiệp trong quá trình hoạt động. Nếu trước đây, doanh nghiệp chỉ được nhìn nhận qua lợi nhuận, thì ngày nay ESG đã trở thành thước đo toàn diện hơn, phản ánh cách doanh nghiệp tạo ra giá trị lâu dài mà không gây hại cho con người và hành tinh.

Cụ thể:

• “E – Environmental” tập trung vào tác động môi trường, như lượng khí thải CO₂, tiêu thụ năng lượng, quản lý chất thải hay việc sử dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên bền vững. 
• “S – Social” liên quan đến mối quan hệ với con người: điều kiện làm việc, bình đẳng giới, quyền lao động, sức khỏe, an toàn và đóng góp cho cộng đồng. 
• “G – Governance” nhấn mạnh cơ chế quản trị minh bạch, đạo đức, chống tham nhũng và cấu trúc hội đồng quản trị.

Tuy nhiên, ESG không chỉ là bộ tiêu chí mang tính hình thức. Trong thực tế, theo báo cáo của McKinsey (2024), các công ty có chiến lược ESG mạnh mẽ có thể tăng 10–20% giá trị vốn hóa và giảm rủi ro đầu tư dài hạn. Do vậy, ESG không còn là xu hướng nhất thời mà đã trở thành một phần trong chiến lược phát triển bền vững của doanh nghiệp hiện đại. Nó phản ánh tầm nhìn của nhà lãnh đạo, niềm tin của nhà đầu tư, và cam kết của doanh nghiệp với xã hội.

Lịch sử của ESG

Lịch sử ESG có thể truy ngược về những năm 1960–1970, khi các phong trào xã hội và môi trường như “Earth Day” hay “Civil Rights Movement” bắt đầu thúc đẩy doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm nhiều hơn cho tác động của mình lên con người và hành tinh. Tuy nhiên, vào thời điểm đó, khái niệm này chưa có hệ thống hay tiêu chuẩn cụ thể, chủ yếu dừng ở các hoạt động thiện nguyện hoặc tuân thủ môi trường cơ bản.

Bước ngoặt lớn đến vào năm 2004, khi Liên Hợp Quốc phối hợp với Ngân hàng Thế giới công bố báo cáo “Who Cares Wins” – lần đầu tiên sử dụng thuật ngữ “ESG” để khuyến khích giới đầu tư tích hợp ba yếu tố Môi trường, Xã hội và Quản trị vào quá trình ra quyết định tài chính. Từ đây, ESG trở thành khung đánh giá chính thức cho đầu tư có trách nhiệm (Responsible Investment). Năm 2006, việc ra đời Sáng kiến Đầu tư có Trách nhiệm (PRI – Principles for Responsible Investment) đã đánh dấu bước phát triển mạnh mẽ, khi hơn 60 tổ chức tài chính toàn cầu ký cam kết thực thi ESG trong hoạt động đầu tư.

Trong thập kỷ 2010–2020, ESG bước vào giai đoạn trưởng thành, khi các tổ chức như MSCI, Sustainalytics hay Bloomberg phát triển chỉ số ESG cho hàng nghìn doanh nghiệp niêm yết. Từ chỗ là tiêu chuẩn tự nguyện, ESG dần trở thành yếu tố bắt buộc trong báo cáo doanh nghiệp của nhiều quốc gia như Anh, Singapore, Nhật Bản hay gần đây là Việt Nam. 

3 trụ cột chính của ESG

Khi nói đến ESG, chúng ta đang nói về một hệ giá trị toàn diện phản ánh cách doanh nghiệp tạo ra lợi nhuận bền vững, song hành cùng trách nhiệm xã hội và minh bạch quản trị. ESG không chỉ là một bộ tiêu chuẩn để “làm đẹp hồ sơ” mà là kim chỉ nam chiến lược định hướng doanh nghiệp phát triển dài hạn. Ba trụ cột của ESG – Environmental (Môi trường), Social (Xã hội) và Governance (Quản trị) – chính là ba mặt trận mà mọi tổ chức cần xây dựng song song để đạt được hiệu quả bền vững. Mỗi trụ cột mang giá trị riêng, nhưng khi kết hợp lại, chúng tạo nên nền tảng cho một mô hình kinh doanh có trách nhiệm, đáng tin cậy và hướng tới tương lai.

1. Environmental – Trách nhiệm với môi trường

Trụ cột đầu tiên trong ESG – Environmental – tập trung vào cách doanh nghiệp tác động và quản lý ảnh hưởng của mình đối với môi trường tự nhiên. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, ô nhiễm và khan hiếm tài nguyên ngày càng nghiêm trọng, trách nhiệm môi trường không chỉ là vấn đề đạo đức mà đã trở thành yếu tố sống còn. Doanh nghiệp cần đo lường, kiểm soát và giảm thiểu lượng khí thải carbon, đồng thời tối ưu việc sử dụng năng lượng, nước và nguyên liệu. Ngoài ra, họ phải triển khai các chính sách tái chế, giảm rác thải và đầu tư vào công nghệ xanh.

Ví dụ, theo Deloitte 2024, các công ty áp dụng giải pháp năng lượng tái tạo có thể giảm tới 40% chi phí vận hành trong 5 năm. Điều này cho thấy yếu tố “E” không chỉ mang lại lợi ích cho môi trường mà còn tăng hiệu quả kinh tế và uy tín thương hiệu. Tuy nhiên, để thực thi thành công, doanh nghiệp cần một chiến lược rõ ràng, có lộ trình đo lường và minh bạch trong báo cáo. Vì thế, “E” trong ESG là minh chứng cho cam kết phát triển bền vững – cân bằng giữa lợi nhuận và hành tinh.

2. Social – Trách nhiệm với con người và cộng đồng

Trụ cột “S” trong ESG đại diện cho trách nhiệm xã hội – cách doanh nghiệp đối xử với con người, cả bên trong lẫn bên ngoài tổ chức. Đây là yếu tố ngày càng được nhà đầu tư và khách hàng quan tâm, bởi một doanh nghiệp chỉ thực sự mạnh khi cộng đồng xung quanh cũng phát triển bền vững. “S” bao gồm các khía cạnh như quyền lợi và phúc lợi người lao động, an toàn lao động, đa dạng và bình đẳng giới, cũng như tác động tới khách hàng và cộng đồng địa phương.

Các công ty có chính sách xã hội tốt thường ghi nhận hiệu suất nhân viên cao hơn 20–30%, theo nghiên cứu của Gallup. Điều này không chỉ xuất phát từ tinh thần làm việc tích cực mà còn nhờ sự gắn kết, tin tưởng giữa nhân viên và tổ chức. Ngoài ra, việc tham gia các hoạt động cộng đồng, chương trình CSR hay hỗ trợ giáo dục, y tế giúp doanh nghiệp xây dựng hình ảnh thương hiệu nhân văn. Tuy nhiên, trụ cột xã hội không nên chỉ dừng ở thiện nguyện mà cần được lồng ghép vào chiến lược phát triển tổng thể – nơi con người được xem là trung tâm của tăng trưởng bền vững.

3. Governance – Quản trị minh bạch và liêm chính

Trụ cột “G” – Governance – là nền tảng cốt lõi đảm bảo hai trụ cột còn lại vận hành hiệu quả. Governance nói đến hệ thống quản trị doanh nghiệp minh bạch, liêm chính và có trách nhiệm, từ cơ cấu hội đồng quản trị, quy trình ra quyết định, kiểm soát nội bộ, đến chính sách chống tham nhũng, xung đột lợi ích. Một doanh nghiệp có cấu trúc quản trị tốt sẽ tạo dựng niềm tin vững chắc với nhà đầu tư, nhân viên và khách hàng.

Theo OECD, hơn 70% các vụ khủng hoảng doanh nghiệp trong thập kỷ qua đều bắt nguồn từ thiếu minh bạch và sai phạm quản trị. Do đó, Governance không chỉ là tuân thủ pháp luật mà còn là văn hóa liêm chính được nuôi dưỡng trong toàn tổ chức. Ban lãnh đạo cần đảm bảo có đại diện đa dạng, cơ chế kiểm tra độc lập, và báo cáo ESG minh bạch, nhất quán. Khi quản trị tốt, doanh nghiệp không chỉ giảm rủi ro mà còn tăng khả năng thu hút vốn đầu tư dài hạn. Chính vì vậy, “G” là trụ cột giúp ESG trở thành hệ thống vững chắc – đưa doanh nghiệp tiến xa hơn trên hành trình phát triển bền vững và có trách nhiệm.

Vai trò của ESG đối với doanh nghiệp

Việc áp dụng ESG mang lại nhiều giá trị chiến lược, từ nâng cao hiệu quả vận hành đến tăng niềm tin của nhà đầu tư và người tiêu dùng. Doanh nghiệp biết cách gắn ESG vào mô hình hoạt động sẽ không chỉ cải thiện hình ảnh thương hiệu mà còn xây dựng nền tảng tăng trưởng bền vững và chống chịu tốt trước biến động thị trường.

Trước hết, ESG giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro. Khi chú trọng đến yếu tố môi trường và xã hội, tổ chức có thể chủ động kiểm soát tác động tiêu cực, tránh vi phạm pháp lý và khủng hoảng truyền thông. Chẳng hạn, việc tuân thủ chuẩn khí thải, tiết kiệm năng lượng hay đảm bảo quyền lợi lao động giúp doanh nghiệp duy trì sự ổn định, hạn chế tổn thất do các yếu tố bên ngoài gây ra. 

Ngoài ra, ESG cũng là chìa khóa thu hút vốn đầu tư. Theo báo cáo của PwC năm 2024, hơn 70% quỹ đầu tư toàn cầu ưu tiên rót vốn vào các doanh nghiệp có xếp hạng ESG cao, vì họ tin rằng đây là nhóm có quản trị tốt, rủi ro thấp và tiềm năng tăng trưởng dài hạn.

Bên cạnh đó, ESG đóng vai trò tạo lợi thế cạnh tranh và gia tăng giá trị thương hiệu. Người tiêu dùng hiện nay ngày càng ưa chuộng các sản phẩm “xanh”, minh bạch và có trách nhiệm xã hội. Do vậy, các doanh nghiệp thể hiện cam kết ESG mạnh mẽ thường đạt được lòng tin bền vững từ khách hàng và đối tác, giúp họ duy trì doanh thu ổn định ngay cả trong thời kỳ suy thoái. 

Tại sao đầu tư vào ESG lại quan trọng

Đầu tư vào ESG không còn là lựa chọn mang tính “đạo đức” mà đã trở thành một quyết định chiến lược giúp doanh nghiệp và nhà đầu tư đảm bảo tăng trưởng bền vững, giảm thiểu rủi ro và tối đa hóa lợi nhuận dài hạn. Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu chịu ảnh hưởng mạnh từ biến đổi khí hậu, bất ổn xã hội và yêu cầu minh bạch ngày càng cao, ESG chính là thước đo mới phản ánh “sức khỏe thực sự” của doanh nghiệp – không chỉ ở lợi nhuận ngắn hạn, mà còn ở năng lực thích ứng và trách nhiệm dài hạn.

Trước hết, đầu tư vào ESG giúp giảm rủi ro và bảo vệ giá trị doanh nghiệp. Theo nghiên cứu của Morgan Stanley năm 2024, các quỹ đầu tư có chiến lược ESG cao ghi nhận mức biến động thấp hơn 20% so với quỹ truyền thống trong giai đoạn khủng hoảng kinh tế. Lý do là các doanh nghiệp đạt tiêu chuẩn ESG thường có quản trị vững vàng, minh bạch và kiểm soát tốt các yếu tố rủi ro như pháp lý, danh tiếng hay khủng hoảng chuỗi cung ứng. Do vậy, ESG mang lại “vùng đệm an toàn” cho vốn đầu tư.

Bên cạnh đó, ESG giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn rẻ hơn. Nhiều ngân hàng và quỹ đầu tư hiện ưu tiên hoặc chỉ tài trợ cho các doanh nghiệp đạt tiêu chí ESG, bởi họ xem đây là nhóm có độ tin cậy và khả năng hoàn vốn cao hơn. Đồng thời, các nhà đầu tư cá nhân cũng ngày càng quan tâm đến tác động xã hội của đồng tiền họ bỏ ra, thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ 

Kết luận

Rõ ràng, ESG không chỉ là “chuẩn mực đạo đức” mà là chìa khóa giúp doanh nghiệp phát triển bền vững, minh bạch và tạo giá trị dài hạn. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, khi nhà đầu tư, người tiêu dùng và xã hội đều hướng tới trách nhiệm và minh bạch, việc chậm triển khai ESG đồng nghĩa với việc tự đánh mất cơ hội phát triển trong tương lai. Do vậy, doanh nghiệp cần hành động ngay hôm nay – bắt đầu từ việc đánh giá hiện trạng, thiết lập mục tiêu và xây dựng chiến lược ESG thực chất, để không chỉ tồn tại, mà còn dẫn đầu trong hành trình kiến tạo giá trị bền vững cho thế hệ mai sau.