Chiến lược và chiến thuật: Phân biệt để bứt phá!

Last updated on 1 April, 2025

Khi một đại kiện tướng cờ vua bước vào trận đấu, họ không di chuyển quân một cách ngẫu nhiên. Mọi nước đi đều được tính toán kỹ lưỡng để giành lợi thế trước đối thủ. Trong cờ vua, người chơi kết hợp cả chiến lược và chiến thuật để đạt được mục tiêu cuối cùng: chiếu bí đối phương.

Cũng giống như trong cờ vua, việc ra quyết định trong kinh doanh đòi hỏi sự kết hợp giữa chiến lược dài hạn và chiến thuật linh hoạt trong ngắn hạn. Hiểu rõ sự khác biệt giữa hai yếu tố này không chỉ giúp bạn tối ưu hóa kế hoạch hành động mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững. Vậy chiến lược và chiến thuật khác nhau như thế nào, và làm sao để áp dụng hiệu quả? Hãy cùng OCD tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!

Định nghĩa cơ bản về chiến lược và chiến thuật

Các thuật ngữ “chiến lược” và “chiến thuật” có nguồn gốc từ lĩnh vực quân sự, được lấy cảm hứng từ tác phẩm Binh pháp Tôn Tử. Kể từ đó, chúng đã được điều chỉnh để phù hợp với nhiều bối cảnh khác ngoài quân sự, bao gồm cả chiến lược kinh doanh.

Chiến lược là gì?

Khái niệm chiến lược

Thuật ngữ “chiến lược” (strategy) có nguồn gốc từ lĩnh vực quân sự, bắt nguồn từ từ tiếng Hy Lạp “strategos”, có nghĩa là “nghệ thuật cầm quân”. Theo thời gian, khái niệm này đã được mở rộng và áp dụng vào nhiều lĩnh vực khác như kinh doanh, trò chơi và phát triển cá nhân.

Về bản chất, chiến lược là nghệ thuật lập kế hoạch và chỉ đạo. Nó liên quan đến việc xác định con đường tối ưu để đạt được mục tiêu mong muốn, đồng thời cân nhắc các yếu tố môi trường và nguồn lực sẵn có. Trong kinh doanh, chiến lược có thể bao gồm việc mở rộng sang thị trường mới, phát triển sản phẩm mới hoặc tái cơ cấu doanh nghiệp để nâng cao hiệu quả hoạt động.

Trong phát triển cá nhân, chiến lược có thể là xác định lộ trình sự nghiệp, theo đuổi giáo dục hoặc trau dồi kỹ năng trong một lĩnh vực cụ thể. Chiến lược đặt ra định hướng tổng thể và tạo khung làm việc rõ ràng để đưa ra các quyết định chiến thuật phù hợp.

Điều gì tạo nên một chiến lược tốt?

Xây dựng một chiến lược xuất sắc không đơn giản chỉ là nói: “Chúng ta sẽ làm tốt hơn vào năm tới”. Một chiến lược hiệu quả là sự kết hợp chặt chẽ giữa phân tích chuyên sâu, mục tiêu rõ ràng và một kế hoạch hành động cụ thể. Để xây dựng một chiến lược tốt, hãy cân nhắc các yếu tố sau:

• Đặt mục tiêu: Bạn đang hướng đến điều gì? Hãy đảm bảo mục tiêu của bạn đáp ứng tiêu chí SMART – cụ thể (Specific), đo lường được (Measurable), khả thi (Achievable), liên quan (Relevant) và có thời hạn (Time-bound).
• Đánh giá tình hình hiện tại: Thông qua phân tích SWOT, xác định xem: Điểm mạnh và điểm yếu của bạn là gì? Những cơ hội và mối đe dọa từ bên ngoài nào cần lưu ý?
• Kiểm kê nguồn lực: Bạn có những gì trong tay? Bao gồm nhân lực, tài chính, thời gian và các nguồn lực khác có thể hỗ trợ bạn đạt được mục tiêu.
• Nhận diện rủi ro: Điều gì có thể gây ra sai sót? Và bạn có thể làm gì để tránh hoặc giảm thiểu những trở ngại đó?
• Sử dụng nguồn lực một cách chiến lược: Bạn sẽ tận dụng và phân bổ nguồn lực như thế nào để đạt được mục tiêu?

Sau khi xem xét tất cả các yếu tố trên, bạn có thể bắt đầu xây dựng chiến lược. Một chiến lược tốt cần phải:

• Rõ ràng và súc tích
• Thực tế và khả thi
• Linh hoạt và dễ thích nghi

Sau khi đã vạch ra bức tranh tổng thể, bước tiếp theo là đi vào chi tiết cách thực hiện từng bước trong kế hoạch của bạn.

Chiến thuật là gì?

Khái niệm chiến thuật

Chiến thuật (Tactics) là những bước cụ thể được thực hiện để đạt được các mục tiêu đã đề ra trong chiến lược. Từ này có nguồn gốc từ “taktikos” trong tiếng Hy Lạp, nghĩa là “nghệ thuật sắp xếp”. Chiến thuật tập trung vào việc triển khai kế hoạch một cách chi tiết và có trọng tâm.

Khác với chiến lược, vốn liên quan đến kế hoạch tổng thể và các mục tiêu dài hạn, chiến thuật tập trung vào hiện tại. Nếu chiến lược trả lời câu hỏi “tại sao” và “cái gì”, thì chiến thuật tập trung vào “làm thế nào” để đạt được mục tiêu.

Trong bối cảnh kinh doanh, chiến thuật có thể bao gồm các chiến dịch marketing cụ thể, chiến lược giá trong từng giai đoạn hoặc phương pháp tiếp cận bán hàng. Trong đời sống cá nhân, chiến thuật có thể là các thói quen hàng ngày, hoạt động rèn luyện kỹ năng cụ thể hoặc cách xây dựng mối quan hệ.

Điều gì tạo nên một chiến thuật tốt?

Bạn có thể nâng cao hiệu quả chiến thuật của mình cho bất kể mục tiêu là gì bằng cách áp dụng những nguyên tắc sau:

• Chia nhỏ mục tiêu chiến lược thành các nhiệm vụ cụ thể: Hãy biến những mục tiêu lớn thành các bước nhỏ dễ thực hiện. Giống như câu châm ngôn nổi tiếng về cách ăn một con voi: từng miếng một.
• Giao nhiệm vụ cho người phù hợp: Điều này giúp bạn có thêm thời gian để tập trung vào những khía cạnh quan trọng nhất của chiến thuật. Phân chia công việc không chỉ giảm tải cho bạn mà còn tạo cơ hội để người khác phát huy năng lực.
• Luôn linh hoạt và theo dõi tiến độ. Đặt ra các mốc kiểm tra và trao đổi thường xuyên với đội nhóm để đảm bảo mọi thứ đang đi đúng hướng. Sử dụng công cụ quản lý dự án để đồng bộ công việc, và nếu có vấn đề phát sinh, hãy điều chỉnh kế hoạch và tiếp tục tiến về phía trước.

Bằng cách áp dụng những nguyên tắc này, bạn có thể tận dụng tối đa các chiến thuật để đạt được mục tiêu một cách hiệu quả hơn.

Bảng so sánh: Sự khác biệt giữa chiến lược và chiến thuật

Tại sao cần phân biệt giữa chiến lược và chiến thuật?

Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa chiến lược và chiến thuật mang lại một lợi ích quan trọng: giúp bạn tách biệt được quá trình tư duy chiến lược.

Điều này cho phép bạn xây dựng một chiến lược rõ ràng, không bị chi phối bởi những chi tiết chiến thuật, từ đó giúp bạn duy trì tầm nhìn tổng thể. Rất dễ để chủ doanh nghiệp bị cuốn vào các yếu tố cụ thể của chiến thuật khi thực thi chiến lược lớn. Tuy nhiên, nếu tập trung quá nhiều vào các hành động chi tiết, bạn có thể bỏ qua việc phát triển một chiến lược tổng thể đúng đắn, đảm bảo mỗi mục tiêu của công ty đều được hỗ trợ một cách có hệ thống và phù hợp.

Là người lãnh đạo hoặc chủ doanh nghiệp, bạn cần dành thời gian để phát triển chiến lược một cách chặt chẽ và có định hướng, thay vì chỉ loay hoay với các bước thực thi ngắn hạn.

Mối quan hệ giữa chiến lược và chiến thuật

Trong Binh pháp Tôn Tử, Tôn Vũ viết: “Mọi người đều có thể thấy chiến thuật mà tôi sử dụng để chiến thắng, nhưng không ai thấy được chiến lược mà chiến thắng đã phát sinh từ đó.” Tôn Vũ chỉ ra rằng, trong khi chiến thuật dễ thấy và cụ thể hơn, thì chiến lược tổng thể cũng quan trọng không kém. Hãy xem hai kỹ thuật này như hai mặt của một đồng tiền, bởi cả hai đều rất cần thiết để đạt được mục tiêu của bạn.

Tôn Vũ – Tác giả của “Binh pháp Tôn Tử”

Nếu ai đó chỉ sử dụng chiến lược để đạt được mục tiêu, họ sẽ không đi đến đâu vì chiến thuật là những hành động cụ thể đưa bạn đến đích. Khi một đội nhóm chỉ dùng chiến lược, điều họ làm chỉ là hoạch định chiến lược để đạt được mục tiêu, thay vì thực hiện công việc cần làm để đạt được mục tiêu đó.

Mặt khác, bạn không thể đạt được mục tiêu kinh doanh chỉ bằng chiến thuật. Chiến thuật mà không có chiến lược sẽ nhanh chóng trở thành công việc vô nghĩa. Khi đó, mọi người chỉ thực thi những hành động tùy tiện mà không có mục tiêu rõ ràng. Trong ngắn hạn, điều này có thể tạo cảm giác làm việc không hiệu quả cho các thành viên trong nhóm. Nếu kéo dài, nó có thể dẫn đến sự thất vọng, kiệt sức trầm trọng và không hài lòng trong công việc.

Vậy, cái nào đi trước: Chiến lược hay chiến thuật?

Chúng tôi khuyến nghị rằng chiến lược phải luôn đi trước chiến thuật. Chiến lược không chỉ là nền tảng mà còn là kim chỉ nam định hướng cho mọi kế hoạch và hành động cụ thể. Khi bạn có một chiến lược rõ ràng, mọi nỗ lực chiến thuật sẽ được triển khai một cách mạch lạc và hiệu quả, hướng tới mục tiêu chung. Nếu không có chiến lược, các chiến thuật có thể trở nên rời rạc và thiếu tính liên kết, gây lãng phí tài nguyên và công sức.

Chiến lược mà thiếu chiến thuật sẽ không thể được thực thi, và đương nhiên, cũng không thể giúp bạn đạt được mục tiêu đã đề ra. Điều quan trọng là thường xuyên đánh giá và điều chỉnh chiến lược để đảm bảo rằng các chiến thuật bạn thực hiện vẫn phù hợp và hiệu quả.

Ví dụ, nếu doanh nghiệp của bạn đang chuyển từ năng lượng truyền thống sang năng lượng tái tạo, bạn cần liên tục theo dõi các xu hướng lớn trong ngành để điều chỉnh chiến lược khi cần. Tuy nhiên, bạn cũng không nên vội vàng bỏ hẳn các nguồn năng lượng cũ mà vẫn đang hoạt động hiệu quả, bởi vì sự chuyển đổi cần có thời gian và lộ trình hợp lý.

Các quyết định chiến thuật như việc mở rộng các dự án năng lượng xanh hay thay đổi quy trình sản xuất có thể điều chỉnh linh hoạt, nhưng chúng phải luôn phù hợp với chiến lược dài hạn đã xác định.

Ví dụ về chiến lược và chiến thuật

Để hiểu rõ hơn sự khác biệt giữa chiến lược và chiến thuật, hãy cùng xem một số ví dụ sau:

Đội ngũ Marketing

Chiến lược: Tăng trưởng doanh thu từ marketing kỹ thuật số lên 20% trong năm tới.

Chiến thuật:

• Thực hiện chiến dịch quảng cáo trên các nền tảng truyền thông xã hội (Facebook, Instagram, Google Ads).
• Cải thiện SEO để tăng lượng truy cập trang web.
• Tổ chức webinar và hội thảo trực tuyến để tương tác với khách hàng tiềm năng.
• Tạo các chương trình khuyến mãi hấp dẫn để thu hút khách hàng mới.

Đội ngũ Sales

Chiến lược: Tăng trưởng doanh số bán hàng lên 15% trong quý tiếp theo.

Chiến thuật:

• Thực hiện cuộc gọi theo danh sách khách hàng tiềm năng mỗi ngày.
• Cung cấp các ưu đãi đặc biệt cho khách hàng mua lần đầu.
• Tăng cường đào tạo đội ngũ bán hàng về kỹ năng đàm phán và chốt đơn.
• Tạo các báo cáo theo dõi kết quả bán hàng để điều chỉnh chiến thuật phù hợp.

Đội ngũ Nhân sự

Chiến lược: Cải thiện tỷ lệ giữ chân nhân viên lên 10% trong năm nay.

Chiến thuật:

• Triển khai chương trình đào tạo và phát triển nghề nghiệp cho nhân viên.
• Cải thiện các phúc lợi và môi trường làm việc cho nhân viên.
• Tổ chức các cuộc khảo sát định kỳ về sự hài lòng của nhân viên.
• Phát triển chương trình thăng tiến và công nhận thành tích của nhân viên.

Đội ngũ Kế toán

Chiến lược: Tăng cường hiệu quả quản lý dòng tiền và giảm nợ xấu xuống dưới 5%.

Chiến thuật:

• Áp dụng hệ thống phần mềm kế toán mới để theo dõi và quản lý các khoản phải thu và phải trả.
• Tăng cường việc thu hồi nợ thông qua các cuộc gọi và email nhắc nhở.
• Cải thiện quy trình lập báo cáo tài chính hàng tháng.
• Đảm bảo thanh toán đúng hạn các khoản nợ và kiểm soát chi phí hiệu quả hơn.

Đội ngũ IT

Chiến lược: Tăng cường bảo mật hệ thống công nghệ thông tin và giảm tỷ lệ gián đoạn dịch vụ xuống 2% trong năm nay.

Chiến thuật:

• Triển khai các phần mềm chống virus và tường lửa nâng cao.
• Định kỳ sao lưu dữ liệu và kiểm tra tính toàn vẹn của hệ thống.
• Tổ chức các khóa đào tạo về bảo mật mạng cho nhân viên.
• Thực hiện các cuộc kiểm tra bảo mật thường xuyên và khắc phục kịp thời các lỗ hổng bảo mật.

Cách theo dõi chiến lược và chiến thuật hiệu quả

Việc theo dõi và đánh giá chiến lược lẫn chiến thuật một cách bài bản là yếu tố then chốt giúp tổ chức đạt được thành công bền vững. Nếu không đo lường, bạn sẽ không biết mình đang đi đúng hướng hay chỉ đang bận rộn một cách vô ích.

Cách đo lường hiệu quả chiến lược

Chiến lược mà không có chỉ số đo lường hiệu suất chính (KPI) thì chỉ là một bản kế hoạch trên giấy. Hãy chọn những KPI cụ thể, có thể định lượng được và phản ánh chính xác tiến độ của tổ chức.

Ví dụ: Nếu mục tiêu chiến lược của bạn là tăng mức độ hài lòng của khách hàng, thì chỉ số NPS (Net Promoter Score) sẽ là một KPI quan trọng.

Lưu ý: Đừng chỉ dừng lại ở việc đặt KPI, mà hãy xác định mục tiêu rõ ràng theo từng giai đoạn. Một KPI tốt phải trả lời được hai câu hỏi:

• Chúng ta đang tiến bộ hay thụt lùi?
• Cần làm gì để cải thiện kết quả?

Cách đo lường hiệu quả chiến thuật

Chiến thuật chính là những hành động cụ thể giúp hiện thực hóa chiến lược. Để đánh giá hiệu quả chiến thuật, hãy tập trung vào các yếu tố sau:

• Thời gian: Ngày bắt đầu, ngày hoàn thành, các mốc tiến độ quan trọng.
• Nguồn lực: Ai chịu trách nhiệm? Ngân sách và nhân sự đã được phân bổ hợp lý chưa?
• Mức độ hoàn thành: Công việc có diễn ra theo kế hoạch không? Nếu không, nguyên nhân gốc rễ là gì?

Một lưu ý quan trọng từ kinh nghiệm thực tiễn: Đừng để chiến thuật chỉ là những đầu việc “ai đó sẽ làm”. Hãy chỉ định người chịu trách nhiệm rõ ràng để đảm bảo mọi thứ đi đúng hướng.

Khi xem xét tổng thể, các chiến thuật sẽ cung cấp những bước đi cụ thể để theo dõi tiến độ chiến lược, bao gồm cả các OKR hoặc KPI liên quan. Nếu bạn đã phân bổ nguồn lực cho một chiến thuật nào đó, hãy giám sát việc sử dụng ngân sách và tài nguyên để đảm bảo hiệu suất cao nhất.

Kết luận

Chiến lược và chiến thuật không phải là lựa chọn giữa cái này hay cái kia – chúng là hai phần bổ trợ cho nhau trong quá trình đạt mục tiêu. Chiến lược định hướng dài hạn, giúp bạn nhìn thấy bức tranh toàn cảnh, trong khi chiến thuật là những bước đi cụ thể để hiện thực hóa chiến lược đó.

Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa hai khái niệm này giúp bạn không chỉ xây dựng kế hoạch hiệu quả hơn mà còn tối ưu hóa việc thực thi, tránh lãng phí nguồn lực vào những hành động rời rạc. Hãy đảm bảo rằng chiến lược của bạn luôn được cập nhật và chiến thuật của bạn đủ linh hoạt để thích nghi với thay đổi.

Kết hợp nhuần nhuyễn giữa chiến lược và chiến thuật chính là chìa khóa để bứt phá và đạt được thành công bền vững!

Tham khảo Dịch vụ Tư vấn Hệ thống Chỉ số KPI

OCD là đơn vị tiên phong trong lĩnh vực tư vấn xây dựng Hệ thống Chỉ số KPI (KPI – Key Performance Indicator), OCD tự hào là công ty tư vấn quản lý hàng đầu Việt Nam với bề dày kinh nghiệm trong tư vấn chiến lược và xây dựng hệ thống quản lý hiệu suất.

Dịch vụ tư vấn KPI

Uy tín của OCD được khẳng định qua hàng loạt dự án tư vấn Hệ thống KPI thành công cho các tên tuổi lớn như Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Tập đoàn Xây dựng và Kinh doanh Địa ốc Hòa Bình, Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCo), Tổng Công ty Điện lực Miền Trung, Tập đoàn Thương mại Dược phẩm SOHACO, Tập đoàn Dược phẩm Abipha, Tập đoàn Vitto Hoàn Mỹ…

Không chỉ dừng lại ở tư vấn, OCD còn đồng hành cùng doanh nghiệp trong suốt quá trình triển khai Hệ thống KPI thông qua Phần mềm quản lý KPI hàng đầu Việt Nam – digiiTeamW, được phát triển bởi công ty thành viên OOC Solutions.

——————————-