Thị trường tiêu thụ và sản xuất nhiên liệu hàng không bền vững (SAF) toàn cầu và xu hướng phát triển

Last updated on 17 November, 2025

Nhiên liệu Hàng không Bền vững (Sustainable Aviation Fuel – SAF) là một yếu tố then chốt giúp ngành hàng không toàn cầu đạt được mục tiêu giảm phát thải carbon ròng về 0 (Net-Zero) vào năm 2050. SAF là nhiên liệu máy bay có nguồn gốc phi hóa thạch, giúp giảm đáng kể lượng khí thải nhà kính (GHG) trong vòng đời, đôi khi lên đến 80% so với nhiên liệu phản lực truyền thống. Tìm hiểu về Thị trường tiêu thụ và sản xuất nhiên liệu hàng không bền vững (SAF) toàn cầu và xu hướng phát triển.

TỔNG QUAN THỊ TRƯỜNG NHIÊN LIỆU HÀNG KHÔNG BỀN VỮNG SAF TOÀN CẦU

Thị trường SAF, dù còn non trẻ, đang chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc, được thúc đẩy bởi áp lực giảm phát thải và các quy định ngày càng nghiêm ngặt.

Quy mô và Động lực Thị trường

• Quy mô: Sản lượng SAF toàn cầu đã tăng từ mức rất nhỏ vào đầu những năm 2020 lên hàng trăm triệu gallon, nhưng vẫn chỉ chiếm một phần rất nhỏ (dưới 1%) tổng nhu cầu nhiên liệu hàng không.
• Động lực Chính:
  • Áp lực Giảm phát thải: Cam kết của Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA) và các hãng hàng không lớn về Net-Zero.
  • Chính sách của Chính phủ: Các cơ chế hỗ trợ và bắt buộc như Quy tắc pha trộn SAF (Mandates) và ưu đãi thuế tín dụng sản xuất SAF (Tax Credits), đặc biệt là ở EU và Mỹ.
  • Nhu cầu của Khách hàng Doanh nghiệp: Các tập đoàn lớn đang yêu cầu hãng hàng không sử dụng SAF để giảm lượng phát thải Scope 3 của họ.

Các Khu vực Tiên phong

• Châu Âu (EU): Dẫn đầu với các quy định nghiêm ngặt. Cơ chế ReFuelEU Aviation yêu cầu các nhà cung cấp nhiên liệu phải pha trộn SAF với tỷ lệ bắt buộc, bắt đầu từ 2% vào năm 2025 và tăng dần lên 70% vào năm 2050.
• Bắc Mỹ (Mỹ): Chính phủ Mỹ đặt mục tiêu sản xuất 3 tỷ gallon SAF mỗi năm vào năm 2030 (thông qua SAF Grand Challenge) và cung cấp các khoản tín dụng thuế đáng kể thông qua Đạo luật Giảm lạm phát (IRA).
• Châu Á – Thái Bình Dương: Các quốc gia như Singapore, Nhật Bản, và Hàn Quốc đang xây dựng các lộ trình và chính sách hỗ trợ để bắt kịp.

XU HƯỚNG SẢN XUẤT VÀ CÔNG NGHỆ NHIÊN LIỆU HÀNG KHÔNG BỀN VỮNG SAF

Để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng theo cấp số nhân, ngành công nghiệp đang tập trung vào đa dạng hóa nguyên liệu đầu vào và công nghệ sản xuất.

Đa dạng hóa Nguồn Nguyên liệu (Feedstock)

Ban đầu, SAF chủ yếu được sản xuất từ dầu ăn đã qua sử dụng (Used Cooking Oil – UCO) và mỡ động vật. Tuy nhiên, nguồn UCO có giới hạn. Xu hướng đang chuyển dịch sang các nguồn tài nguyên dồi dào hơn:

• Nông nghiệp và Lâm nghiệp: Cặn bã, bã mía, thân cây, và gỗ tận thu.
• Rác thải: Chất thải rắn sinh hoạt (Municipal Solid Waste – MSW) và khí thải công nghiệp.
• Nguồn mới: Tảo (Algae) và nhiên liệu điện (Power-to-Liquids – PtL), sử dụng CO2 thu hồi và năng lượng tái tạo.

Công nghệ Sản xuất (Pathways)

• HEFA (Hydroprocessed Esters and Fatty Acids): Hiện là công nghệ phổ biến nhất (chiếm hơn 90% sản lượng hiện tại), sử dụng UCO và mỡ động vật.
• Alcohol-to-Jet (AtJ): Sử dụng ethanol hoặc isobutanol sinh học làm nguyên liệu.
• Fischer-Tropsch (FT): Có thể xử lý nhiều loại nguyên liệu sinh khối và rác thải, là công nghệ chủ chốt để mở rộng quy mô sản xuất từ chất thải rắn.
• Power-to-Liquids (PtL): Được xem là công nghệ SAF thế hệ tiếp theo, sử dụng Hydro xanh và CO2 để tạo ra nhiên liệu tổng hợp, đạt mức giảm phát thải gần như 100%.

Thách thức Chính: Giá thành (Cost)

Giá thành SAF hiện cao hơn từ 2 đến 5 lần so với nhiên liệu phản lực truyền thống, là rào cản lớn nhất. Tuy nhiên, các chính sách ưu đãi của chính phủ và việc mở rộng quy mô sản xuất đang dần làm giảm khoảng cách này.

DỰ BÁO VÀ TÁC ĐỘNG TƯƠNG LAI CỦA THỊ TRƯỜNG NHIÊN LIỆU HÀNG KHÔNG BỀN VỮNG SAF

Thị trường SAF không chỉ là một xu hướng mà là một sự chuyển đổi tất yếu, dự kiến sẽ đạt tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) ấn tượng trong thập kỷ tới, được thúc đẩy bởi sự cam kết mạnh mẽ của ngành hàng không toàn cầu về mục tiêu Net-Zero vào năm 2050.

Tốc độ Tăng trưởng và Mục tiêu Quan trọng

• Tốc độ Tăng trưởng (CAGR): Các nghiên cứu thị trường hàng đầu (như của Fortune Business Insights hay Allied Market Research) thường dự báo thị trường SAF sẽ tăng trưởng với CAGR trên 40% trong giai đoạn 2023-2030, thể hiện tốc độ mở rộng quy mô sản xuất nhanh chóng.
• Mục tiêu 2030: IATA đặt mục tiêu SAF chiếm tối thiểu 5% tổng nhu cầu nhiên liệu hàng không toàn cầu. Đây là một bước đệm quan trọng để đạt được mục tiêu lớn hơn là 65% vào năm 2050.
• Mục tiêu Sản xuất (Mỹ): Mục tiêu của Mỹ thông qua SAF Grand Challenge là sản xuất 3 tỷ gallon SAF mỗi năm vào năm 2030.

Sự Hợp tác và Đầu tư Chiến lược

• Hợp tác Chuỗi Giá trị: Các bên liên quan – bao gồm Hàng không (mua bán), Năng lượng (sản xuất), Công nghệ (nghiên cứu nguyên liệu mới), và Tài chính (đầu tư vốn) – sẽ hình thành các mối quan hệ đối tác chiến lược dài hạn (Offtake Agreements) để xây dựng chuỗi cung ứng SAF ổn định, giảm rủi ro về nguồn cung và giá cả.
• Đầu tư Vốn (Capital Investment): Ước tính hàng trăm tỷ USD đầu tư vào các nhà máy sản xuất SAF mới và cơ sở hạ tầng thu thập/xử lý nguyên liệu thô (feedstock) là cần thiết để đáp ứng mục tiêu 2050.

Thách thức Cơ sở hạ tầng

• Phát triển Cơ sở hạ tầng: Cần đầu tư lớn vào cơ sở hạ tầng logistics và pha trộn (blending) tại các sân bay và cảng dầu lớn. Do SAF có thể được “drop-in” (pha trộn trực tiếp) với nhiên liệu Jet A/A-1 hiện tại, hệ thống đường ống và xe bồn hiện có có thể được sử dụng, nhưng cần nâng cấp để xử lý khối lượng lớn hơn và đảm bảo các tiêu chuẩn chất lượng nghiêm ngặt.
• Vận chuyển Nguyên liệu: Việc vận chuyển số lượng lớn nguyên liệu thô bền vững (như sinh khối hoặc rác thải) đến các nhà máy chế biến cũng là một thách thức logistics cần giải quyết.

Tác động Kinh tế và Môi trường

• Giảm phát thải Môi trường: Việc sử dụng SAF với tỷ lệ cao sẽ giúp ngành hàng không giảm hàng triệu tấn CO2 mỗi năm, đóng góp trực tiếp vào mục tiêu khí hậu toàn cầu.
• Tạo Việc làm Xanh: Sự phát triển của ngành công nghiệp SAF sẽ tạo ra hàng nghìn việc làm mới trong lĩnh vực sản xuất nhiên liệu, nông nghiệp bền vững, và công nghệ.
• An ninh Năng lượng: Đa dạng hóa nguồn nhiên liệu hàng không bằng cách sử dụng nguyên liệu sinh học và rác thải giúp tăng cường an ninh năng lượng và giảm sự phụ thuộc vào dầu mỏ hóa thạch.

KẾT LUẬN VỀ NHIÊN LIỆU HÀNG KHÔNG BỀN VỮNG SAF

SAF không chỉ là một lựa chọn nhiên liệu, mà là tương lai không thể tránh khỏi của ngành hàng không. Sự kết hợp giữa các quy định chính phủ, đổi mới công nghệ và cam kết đầu tư sẽ quyết định tốc độ mà ngành hàng không toàn cầu có thể chuyển đổi sang một tương lai carbon thấp.

Tham khảo

Nhiên liệu hàng không bền vững (SAF) là gì

Chuỗi giá trị SAF tại Việt nam