Last updated on 13 March, 2025
Trong quản lý hàng tồn kho, việc xác định giá trị hàng hóa một cách chính xác và hiệu quả đóng vai trò quan trọng trong hoạt động kinh doanh. Phương pháp bình quân gia quyền (Weighted Average Cost – WAC) là một trong những phương pháp phổ biến giúp doanh nghiệp tính toán chi phí hàng tồn kho và giá vốn hàng bán (COGS) một cách đơn giản, nhất quán.
Với cơ chế tính giá dựa trên trung bình cộng của các đơn hàng nhập kho, phương pháp này mang lại nhiều lợi ích về mặt quản lý và kế toán, đặc biệt với các doanh nghiệp có số lượng hàng hóa lớn và biến động giá thường xuyên.
Table of Contents
TogglePhương pháp bình quân gia quyền là một công cụ quan trọng trong quản trị hàng tồn kho, đặc biệt là trong việc tính giá trị hàng tồn kho và giá vốn hàng bán (COGS). Cách tính toán này giúp doanh nghiệp có được một cách tiếp cận hợp lý và được chấp nhận rộng rãi để xử lý các vấn đề phát sinh khi mua hàng tồn kho ở nhiều mức giá khác nhau trong suốt kỳ kế toán. Phương pháp này chia tổng giá trị hàng tồn kho có sẵn để bán cho số lượng hàng tồn kho để ra chi phí trung bình trên mỗi đơn vị hàng tồn kho.
Công thức tính chi phí bình quân gia quyền như sau:
Trong đó:
Ví dụ, giá trị hàng tồn kho đầu kỳ của bạn là 500 triệu đồng và bạn đã thực hiện mua thêm 200 triệu đồng hàng hóa trong kỳ kế toán. Vào cuối kỳ, 700 sản phẩm được báo cáo là hàng tồn kho. Khí đó, Giá bình quân gia quyền = (500 triệu + 200 triệu) / 700 = 700 triệu / 700 = 1 triệu đồng trên một đơn vị trong hàng tồn kho.
Khi quản lý hàng tồn kho và xác định giá vốn hàng bán (COGS), các doanh nghiệp thường sử dụng một trong hai phương pháp: kiểm kê định kỳ hoặc kê khai thường xuyên. Hãy cùng xem xét từng hệ thống và cách chúng ảnh hưởng đến phương pháp bình quân gia quyền.
Trong hệ thống kiểm kê định kỳ, doanh nghiệp tiến hành kiểm kê vào cuối mỗi kỳ, chẳng hạn như hàng tháng hoặc hàng quý. Sau khi xác định số lượng hàng tồn kho cuối kỳ, doanh nghiệp sử dụng tổng giá trị hàng hóa để tính toán giá trị hàng tồn kho còn lại.
Phương pháp này chỉ cung cấp thông tin tổng quan về mức tồn kho và chi phí tại các thời điểm nhất định, thay vì cập nhật dữ liệu theo thời gian thực.
Hệ thống kiểm kê liên tục ghi nhận liên tục hàng tồn kho và giá vốn hàng bán (COGS) trong suốt một kỳ nhất định. Phương pháp này cập nhật mức tồn kho và chi phí theo thời gian thực mỗi khi có giao dịch xảy ra, chẳng hạn như khi bán hàng hoặc mua hàng.
So với kiểm kê định kỳ, hệ thống kê khai thường xuyên cung cấp thông tin kịp thời và chính xác hơn về mức tồn kho và chi phí. Tuy nhiên, việc triển khai và duy trì hệ thống kiểm kê liên tục có thể tốn kém hơn vì nó đòi hỏi công nghệ tiên tiến và cập nhật giá bình quân gia quyền thường xuyên.
Phương pháp bình quân gia quyền không phải là phương pháp duy nhất để xác định giá trị hàng tồn kho; phương pháp FIFO và LIFO cũng thường được sử dụng. Mỗi phương pháp đều có ưu và nhược điểm riêng, vì vậy doanh nghiệp cần hiểu rõ sự khác biệt giữa chúng.
Phương pháp FIFO giả định rằng các mặt hàng tồn kho cũ nhất sẽ được bán trước. Điều này có nghĩa là giá vốn hàng bán (COGS) phản ánh giá của các sản phẩm được mua sớm nhất, trong khi giá trị hàng tồn kho cuối kỳ phản ánh mức giá mới nhất.
Ưu điểm của FIFO:
Nhược điểm của FIFO:
Phương pháp LIFO giả định rằng các mặt hàng mới nhất trong kho sẽ được bán trước. Theo LIFO, giá vốn hàng bán (COGS) phản ánh chi phí của hàng hóa mua gần đây nhất, trong khi hàng tồn kho cuối kỳ chủ yếu bao gồm các mặt hàng cũ hơn, có giá thấp hơn.
Ưu điểm của LIFO:
Bình quân gia quyền là một trong những phương pháp định giá hàng tồn kho phổ biến nhất nhờ vào nhiều lợi ích mà nó mang lại, chẳng hạn như tiết kiệm thời gian và đảm bảo tính nhất quán. Dưới đây là một số ưu điểm của việc sử dụng phương pháp bình quân gia quyền trong quy trình quản lý hàng tồn kho của bạn.
Việc theo dõi số lượng hàng tồn kho đã khó, chưa kể đến việc tính toán chi phí mua và lưu trữ hàng hóa. Không giống như FIFO và LIFO sử dụng nhiều mức giá khác nhau, phương pháp bình quân gia quyền chỉ sử dụng mức giá trung bình, giúp việc tính toán và theo dõi giá trị hàng tồn kho trở nên đơn giản hơn.
Phương pháp bình quân gia quyền chỉ yêu cầu một phép tính duy nhất để xác định giá trị trung bình của tất cả các mặt hàng trong kho. Vì mỗi mặt hàng đều được định giá như nhau, doanh nghiệp không cần duy trì hồ sơ chi tiết về từng lần mua hàng, giúp giảm đáng kể lượng giấy tờ cần theo dõi.
Chi phí quản lý hàng tồn kho có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận nếu doanh nghiệp không tối ưu hóa quy trình. Thay vì phải kiểm đếm từng đơn vị hàng hóa bán được và cộng dồn giá trị của từng sản phẩm, công thức bình quân gia quyền cung cấp một cách tính toán nhanh chóng hơn, giúp tiết kiệm thời gian và tiền bạc về lâu dài.
Ngoài ra, một số cách khác để đơn giản hóa quy trình và giảm chi phí quản lý hàng tồn kho bao gồm:
Mặc dù phương pháp bình quân gia quyền mang lại nhiều lợi ích như đơn giản hóa tính toán và giảm thủ tục giấy tờ, nhưng nó cũng có một số hạn chế nhất định. Dưới đây là những nhược điểm chính của phương pháp này:
Dịch vụ Tư Vấn Quản Trị Sản Xuất của OCD là giải pháp toàn diện giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình sản xuất, quản lý chuỗi cung ứng, và nâng cao hiệu quả vận hành. Với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm và phương pháp tư vấn chuyên sâu, OCD cam kết mang lại những giải pháp thiết thực để cải thiện năng suất, giảm thiểu chi phí và tối ưu hóa tài nguyên, từ đó giúp doanh nghiệp phát triển bền vững trong môi trường cạnh tranh khốc liệt:
——————————-
Công ty Tư vấn Quản lý OCD (OCD Management Consulting Co) là một trong những công ty tư vấn quản lý hàng đầu Việt Nam với tính chuyên nghiệp, thực tiễn và chất lượng cao.
Nếu bạn quan tâm, hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn miễn phí!
Thông tin chính thức về OCD được cập nhật tại website: https://ocd.vn
Fanpage chính thức của OCD vui lòng truy cập: https://facebook.com/OCDConsulting
Liên hệ nhanh Hotline/Zalo: 0886595688 hoặc gửi email đến: ocd@ocd.vn