Những vấn đề về tuân thủ quy định pháp luật với doanh nghiệp nhỏ trong năm 2026

Last updated on 29 December, 2025

Bước sang năm 2026, bức tranh pháp lý dành cho doanh nghiệp nhỏ (SMEs) tại Việt Nam chứng kiến những cải cách sâu rộng, từ việc bãi bỏ lệ phí môn bài, nâng ngưỡng miễn thuế lên 500 triệu đồng đến sự thắt chặt của các quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân. Trong bối cảnh các chế tài vi phạm ngày càng nghiêm khắc, việc hiểu đúng để tuân thủ pháp luật đối với doanh nghiệp nhỏ không còn là lựa chọn mà là điều kiện tiên quyết để tồn tại. Bài viết dưới đây sẽ hệ thống hóa những thay đổi trọng tâm và lộ trình chuẩn hóa hệ thống quản trị giúp doanh nghiệp vững vàng trước những chuyển dịch pháp lý mới nhất.”

Những vấn đề tuân thủ pháp luật với doanh nghiệp nhỏ trong năm 2026

Năm 2026 đánh dấu một bước ngoặt lớn trong khung pháp lý dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tại Việt Nam với hàng loạt thay đổi quan trọng về thuế, kế toán và các chính sách hỗ trợ.

Dưới đây là tổng hợp những vấn đề tuân thủ trọng tâm mà doanh nghiệp cần lưu ý:

Cải cách Thuế và Nghĩa vụ Tài chính

Đây là mảng có nhiều thay đổi nhất, ảnh hưởng trực tiếp đến dòng tiền và cách thức vận hành của doanh nghiệp:

• Bãi bỏ Lệ phí Môn bài: Từ ngày 01/01/2026, các doanh nghiệp và hộ kinh doanh sẽ không còn phải nộp lệ phí môn bài (theo Nghị quyết 198/2025/QH15). Điều này giúp giảm bớt một gánh nặng hành chính và chi phí nhỏ hàng năm.
• Ngưỡng doanh thu miễn thuế mới: Ngưỡng doanh thu không phải nộp thuế GTGT và thuế TNCN được nâng lên 500 triệu đồng/năm (thay vì 100 triệu như trước đây).
• Thuế suất ưu đãi cho DNNVV: Các doanh nghiệp có doanh thu dưới 3 tỷ đồng/năm có thể áp dụng mức thuế suất Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) ưu đãi khoảng 15%.
• Thay đổi mức giảm trừ gia cảnh (Áp dụng từ kỳ tính thuế 2026): * Mức giảm trừ cho bản thân: 15,5 triệu đồng/tháng.
  • Mức giảm trừ cho người phụ thuộc: 6,2 triệu đồng/tháng.
  • Lưu ý: Biểu thuế lũy tiến từng phần cũng được rút gọn từ 7 bậc xuống còn 5 bậc, giúp giảm thuế cho người lao động.

Chế độ Kế toán và Hóa đơn Điện tử

Việc số hóa công tác quản trị không còn là lựa chọn mà là bắt buộc để đảm bảo tuân thủ:

• Thông tư 99/2025/TT-BTC: Từ ngày 01/01/2026, chế độ kế toán doanh nghiệp mới chính thức có hiệu lực, thay thế một phần Thông tư 200/2014/TT-BTC. DNNVV có quyền lựa chọn áp dụng Thông tư 99 hoặc Thông tư 133/2016/TT-BTC tùy theo quy mô và nhu cầu quản trị.
• Hóa đơn điện tử (HĐĐT): 100% doanh nghiệp và hộ kinh doanh (có doanh thu trên mức miễn thuế) bắt buộc phải sử dụng HĐĐT. Đặc biệt, việc bỏ “thuế khoán” đối với hộ kinh doanh lớn sẽ thúc đẩy nhóm này chuyển đổi lên mô hình doanh nghiệp để minh bạch hóa hóa đơn chứng từ.

Tuân thủ Bảo vệ Dữ liệu Cá nhân

Năm 2026, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 2025 bắt đầu có hiệu lực với những chế tài rất nghiêm khắc:

• Nghiêm cấm mua bán dữ liệu: Doanh nghiệp không được phép chia sẻ hoặc bán dữ liệu khách hàng/nhân viên khi chưa được đồng ý.
• Xóa dữ liệu: Doanh nghiệp phải xóa dữ liệu cá nhân của người lao động sau khi chấm dứt hợp đồng (trừ trường hợp luật định).
• Mức phạt: Vi phạm về chuyển dữ liệu xuyên biên giới có thể bị phạt tới 5% doanh thu năm liền kề.

Các Chính sách Hỗ trợ Tiếp cận Vốn

Để hỗ trợ doanh nghiệp tuân thủ và phát triển, Nhà nước triển khai các gói hỗ trợ đặc thù:

Danh mục các Luật mới cần quan tâm

Bên cạnh các luật về kinh tế, doanh nghiệp cần lưu ý các luật bổ trợ có hiệu lực từ 2026:

• Luật Việc làm 2025: Các quy định mới về bảo hiểm thất nghiệp và hỗ trợ đào tạo duy trì việc làm.
• Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi): Theo dõi các thay đổi về tỷ lệ đóng và quyền lợi để điều chỉnh quỹ lương.
• Luật Đất đai: Đặc biệt lưu ý nếu doanh nghiệp có hoạt động liên quan đến thuê đất hoặc chuyển mục đích sử dụng đất (bảng giá đất mới có xu hướng sát giá thị trường hơn).

Lời khuyên cho về tuân thủ pháp luật dành cho doanh nghiệp:

Doanh nghiệp nên thực hiện rà soát lại hệ thống kế toán trong Quý IV/2025 để sẵn sàng chuyển đổi sang Thông tư 99 và cập nhật cấu trúc bảng lương theo mức giảm trừ gia cảnh mới từ đầu năm 2026.

Chuẩn hóa hệ thống quản lý để đáp ứng yêu cầu tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp

Để đảm bảo tuân thủ các quy định mới của năm 2026, doanh nghiệp nhỏ không chỉ cần “làm đúng” mà còn cần “làm hệ thống”. Việc chuẩn hóa nên tập trung vào 4 trụ cột chính: Dữ liệu – Quy trình – Con người – Công nghệ.

Dưới đây là lộ trình chuẩn hóa hệ thống quản lý để doanh nghiệp vận hành an toàn:

Chuẩn hóa Hệ thống Kế toán và Thuế (Ưu tiên số 1)

Với sự thay đổi của Thông tư 99/2025/TT-BTC và ngưỡng doanh thu thuế mới, doanh nghiệp cần:

• Tách bạch dòng tiền: Phân định rõ ràng giữa tài sản cá nhân của chủ doanh nghiệp và tài sản công ty để tránh các rủi ro về thuế TNDN.
• Số hóa chứng từ: Thiết lập quy trình lưu trữ hóa đơn điện tử khoa học. Không chỉ lưu bản PDF/XML mà phải có hệ thống đối soát tự động với dữ liệu của Tổng cục Thuế để phát hiện sớm các hóa đơn từ doanh nghiệp bỏ trốn.
• Kiểm soát ngưỡng 500 triệu: Đối với các hộ kinh doanh mới chuyển đổi lên doanh nghiệp, cần có hệ thống cảnh báo doanh thu để chủ động kê khai thuế GTGT và TNCN theo quy định mới.

Chuẩn hóa Quy trình Nhân sự và Tiền lương

Luật Bảo hiểm xã hội và mức giảm trừ gia cảnh mới (2026) yêu cầu sự chính xác tuyệt đối trong bảng lương:

• Cập nhật cấu trúc lương: Điều chỉnh lại hợp đồng lao động và bảng lương để tối ưu hóa mức đóng BHXH và thuế TNCN theo biểu thuế 5 bậc mới.
• Hồ sơ người phụ thuộc: Yêu cầu nhân viên cập nhật lại mã số thuế và hồ sơ người phụ thuộc ngay từ cuối năm 2025 để áp dụng mức giảm trừ mới ($6,2$ triệu đồng/người).
• Xây dựng Nội quy lao động mới: Bổ sung các điều khoản về bảo vệ dữ liệu cá nhân của nhân viên (theo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 2025).

Thiết lập Hệ thống Bảo mật & Quản trị Dữ liệu

Đây là điểm yếu nhất của các doanh nghiệp nhỏ nhưng lại là nơi có mức phạt cao nhất từ năm 2026:

• Quy trình thu thập dữ liệu: Chỉ thu thập những thông tin thực sự cần thiết từ khách hàng. Phải có văn bản/tick-box “Đồng ý cho phép xử lý dữ liệu” rõ ràng trên website hoặc hợp đồng.
• Phân quyền truy cập: Không để tất cả nhân viên tiếp cận toàn bộ dữ liệu khách hàng. Chỉ những bộ phận liên quan (Sale, Kế toán) mới có quyền truy cập thông tin định danh.
• Chính sách tiêu hủy: Thiết lập quy trình xóa dữ liệu định kỳ đối với các khách hàng đã ngưng sử dụng dịch vụ hoặc nhân viên đã nghỉ việc.

Áp dụng Công nghệ Quản trị (ERP/Phần mềm tích hợp)

Thay vì dùng các file Excel rời rạc, doanh nghiệp nên chuyển sang các nền tảng quản trị tích hợp:

• Sử dụng phần mềm kế toán có kết nối hóa đơn điện tử: Giúp tự động hóa báo cáo thuế và giảm sai sót con người.
• Sử dụng phần mềm HRM (Quản trị nhân sự): Tự động tính toán các khoản trích theo lương, đảm bảo tuân thủ đúng tỷ lệ đóng bảo hiểm và thuế TNCN theo thời gian thực.

Bảng kiểm tra (Checklist) tuân thủ pháp luật doanh nghiệp định kỳ

Lưu ý quan trọng: Trong năm 2026, việc “Tự nguyện tuân thủ” luôn rẻ hơn rất nhiều so với “Chi phí xử lý sai phạm”. Các mức phạt mới về dữ liệu và thuế có thể khiến một doanh nghiệp nhỏ phá sản chỉ sau một lần vi phạm.

Kết luận về vấn đề tuân thủ pháp luật đối với doanh nghiệp

Tóm lại, những thay đổi pháp lý trong năm 2026 mang đến cả cơ hội giảm bớt gánh nặng tài chính (thuế, phí) lẫn thách thức về trách nhiệm quản trị (dữ liệu, bảo hiểm). Chìa khóa để tuân thủ pháp luật hiệu quả đối với các doanh nghiệp nhỏ không nằm ở việc đối phó khi có thanh tra, mà nằm ở công tác chuẩn hóa quy trình ngay từ bây giờ. Đầu tư vào công nghệ kế toán, cập nhật kịp thời các sắc thuế mới và xây dựng khung bảo mật dữ liệu khách hàng chính là ‘tấm khiên’ bảo vệ doanh nghiệp khỏi các rủi ro pháp lý, đồng thời tạo nền tảng vững chắc để bứt phá trong kỷ nguyên số.

Tham khảo

Thách thức với hộ kinh doanh 2026 và giải pháp

Thuế kê khai là gì? So sánh với thuế khoán

Hệ thống sổ sách giấy tờ cho Hộ kinh doanh

Quản lý công việc bằng Excel

Xây dựng hệ thống báo cáo bằng Google Sheets

Google Sheets là gì? Ưu điểm so với Excel và các hàm tiêu biểu