Last updated on 17 December, 2024
Tư duy thiết kế (Design thinking) là gì? Đâu là lợi ích doanh nghiệp có được từ việc áp dụng tư duy thiết kế? Quy trình trong tư duy thiết kế bao gồm mấy bước? Cùng OCD tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!
Table of Contents
ToggleTư duy thiết kế (Design thinking) là phương pháp tư duy tiếp cận thực tế, lấy người dùng làm trung tâm để giải quyết vấn đề và khuyến khích sự đổi mới. Sự đổi mới có thể tạo ra sự khác biệt và lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp.
Tư duy thiết kế là một quy trình phi tuyến tính, lặp đi lặp lại được sử dụng để thấu hiểu người dùng, kiểm định những giả thuyết và sáng tạo giải pháp. Sau đó, giải pháp được chuyển hóa thành các mẫu thử nghiệm được đánh giá và điều chỉnh liên tục.
Design thinking là một cách tiếp cận giải quyết vấn đề lấy con người làm trung tâm. Tư duy này đòi hỏi việc kết hợp của sự thấu cảm, sáng tạo, thử nghiệm và sự hợp tác.
Đây là một phương pháp suy nghĩ và làm việc giúp chúng ta hiểu nhu cầu và mong muốn của những đối tượng mà mình đang thiết kế sản phẩm hoặc dịch vụ cho họ. Từ đó, chúng ta có thể tạo ra các giải pháp đáng mong đợi, có tính thực tiễn cao và bền vững.
Quá trình ứng dụng tư duy thiết kế có thể được chia thành 5 bước chính: Thấu cảm (Empathize), Xác định vấn đề (Define), Sáng tạo giải pháp (Ideate), Làm mẫu (Prototype) và Thử nghiệm (Test).
Khi xem xét 5 bước của tư duy thiết kế, điều quan trọng cần nhớ rằng đây không phải là một quá trình tuyến tính. Mặc dù các bước được thực hiện theo tuần tự nhưng đây là một quá trình vòng lặp liên tục. Với mỗi giai đoạn, bạn sẽ có thêm những khám phá mới. Điều này có thể yêu cầu bạn quay lại các bước trước đó.
Quy trình Design thinking bắt đầu bằng bước thấu cảm. Để tạo ra các sản phẩm và dịch vụ mong muốn, bạn cần hiểu người dùng của mình là ai và họ cần gì. Họ mong đợi gì ở sản phẩm bạn đang tạo ra? Họ đang gặp phải những thách thức hay khó khăn gì?
Trong giai đoạn thấu cảm, bạn sẽ phải dành thời gian quan sát và tương tác với người dùng thực tế (những đối tượng trong phân khúc khách hàng mà bạn nhắm đến). Hoặc bạn có thể phỏng vấn, quan sát cách họ sử dụng sản phẩm hiện tại và chú ý đến những biểu cảm trên gương mặt hay ngôn ngữ cơ thể của họ.
Giai đoạn thấu cảm đòi hỏi bạn phải bỏ qua những định kiến hoặc giả định ban đầu của mình. Với những hiểu biết về người dùng, bạn có thể thiết kế sản phẩm, dịch vụ,… đặt người dùng làm trọng tâm. Đây chính là điểm cốt lõi của tư duy thiết kế.
Ở bước này, bạn sẽ xác định vấn đề của người dùng mà bạn đang muốn giải quyết. Đầu tiên, bạn sẽ tập hợp những thông tin khám phá được ở giai đoạn Thấu cảm. Sau đó, bạn cần kết nối tất cả các thông tin lại với nhau. Đâu là những đặc điểm chung của người dùng mà bạn nhận thấy, những nhu cầu hoặc thách thức nào mà đa số người dùng gặp phải?
Sau khi tổng hợp các phát hiện của mình, bạn sẽ đưa ra kết luận về vấn đề, điều này cần xuất phát từ quan điểm của người dùng. Kết luận này bao gồm những vấn đề hoặc thách thức mà bạn muốn giải quyết.
Thay vì xác định vấn đề như một mục tiêu kinh doanh, chẳng hạn như “Chúng tôi cần tăng 30% số lượng thành viên phòng tập yoga trong độ tuổi từ 30 – 40”, bạn sẽ xây dựng nó theo góc nhìn của người dùng. Ví dụ, những người từ 30 – 40 tuổi thường xuyên gặp stress do công việc ở London có nhu cầu đến các phòng tập yoga với giá cả phải chăng để thư giãn và chăm sóc sức khỏe.
Cuối cùng, bạn phải đưa ra một nhận định rõ ràng về các vấn đề mà người dùng đang gặp này. Đây sẽ là kim chỉ nam cho mọi hành động của bạn trong suốt quá trình tư duy thiết kế. Điều này sẽ tạo nền tảng cho việc sáng tạo các ý tưởng, giải pháp tiềm năng và thử nghiệm.
Ở bước này, bạn đã biết đối tượng người dùng mục tiêu của mình là ai và họ muốn gì ở sản phẩm của bạn. Giai đoạn sáng tạo là một môi trường không phán xét, nơi mọi người được khuyến khích thoát khỏi những lối mòn, khám phá những góc nhìn mới và tư duy sáng tạo.
Những buổi thảo luận (brainstorming) sẽ được tổ chức để tạo ra càng nhiều ý tưởng càng tốt, dù ý tưởng đó có điên rồ đến đâu chăng nữa. Để đạt được độ sáng tạo tối đa, những buổi này thường diễn ra ở những điểm điểm có tính độc đáo.
Trong suốt giai đoạn này, bạn sẽ liên tục tham khảo và nhìn lại vấn đề của người dùng đã được xác định ở trước đó. Khi chuẩn bị bước sang giai đoạn tiếp theo, bạn sẽ cần thu hẹp lại thành một vài ý tưởng. Sau đó, bạn sẽ chuyển hóa chúng thành các mẫu để thử nghiệm trên người dùng thực tế.
Ở bước này, bạn biến những ý tưởng ở bước 3 để chuyển hóa thành các mẫu thử nghiệm. Về bản chất, mẫu thử là một phiên bản thu nhỏ của sản phẩm hoặc tính năng. Nó có thể là mô hình bằng giấy đơn giản hoặc mẫu kỹ thuật số có tính tương tác cao hơn
Mục tiêu của giai đoạn này là biến các ý tưởng của bạn thành thứ gì đó hữu hình có thể được kiểm nghiệm trên người dùng thực tế. Điều này rất quan trọng trong phương pháp tiếp cận lấy người dùng làm trung tâm. Nó cho phép bạn thu thập phản hồi về từng đặc điểm, tính năng trước khi tiếp tục phát triển và hoàn thiện toàn bộ sản phẩm.
Bước thứ năm trong quy trình tư duy thiết kế dành riêng cho việc thử nghiệm với người dùng. Bạn sẽ cần đặt các bản mẫu của mình trước những người dùng thực tế và xem họ phản ứng, tương tác như thế nào. Ngoài ra, bạn còn thu thập phản hồi về cảm nhận của người dùng trong suốt quá trình đó.
Giai đoạn này sẽ phát hiện ra các lỗi thiết kế hay lỗi kỹ thuật cần được khắc phục. Dựa trên những gì bạn học được trong bước này, bạn có thể quay lại bước phía trước để thực hiện các điều chỉnh trên mẫu thử.
Quy trình Design thinking là quá trình phi tuyến tính và có tính lặp lại. Kết quả từ bước Thử nghiệm có thể đòi hỏi bạn quay lại bước Thấu hiểu hoặc thực hiện thêm một vài buổi Sáng tạo giải pháp trước khi tạo ra một mẫu thử hoàn thiện.
Tư duy thiết kế nên được coi như một công cụ sáng tạo, logic có thể thúc đẩy sự đổi mới và chuyển đổi. Tuy nhiên, để thành công, các doanh nghiệp quan tâm đến việc áp dụng tư duy này cần nhận thức được các nguyên tắc then chốt của nó.
Đây là phương pháp tư duy đòi hỏi việc giải quyết vấn đề thông qua học tập và thực hành liên tục. Nó cho phép chúng ta thích ứng với các sở thích của người dùng và các tình huống thực tế khác nhau thông qua các trải nghiệm học tập và thực hành. Một phần quan trọng của tư duy thiết kế là thực hành thiết kế. Khi này, bạn trực tiếp tham gia và thử nghiệm thay vì chỉ là một nhà hoạch định chiến lược dựa trên lý thuyết.
Tư duy này mang tính đột phá và kích thích vì nó thúc đẩy những cách nhìn nhận vấn đề mới mẻ. Việc hình thành các khuôn mẫu chiến lược cho các vấn đề phức tạp và mơ hồ đòi hỏi một phương pháp thoát khỏi những luật lệ thông thường trong doanh nghiệp, những hạn chế và giả định cũ kỹ. Một phần quan trọng của quá trình tư duy thiết kế là thoát khỏi những vai trò thông thường và thoát khỏi những giáo điều hiện có để khám phá những cách tiếp cận mới mẻ trong việc giải quyết vấn đề.
Tư duy thiết kế luôn tập trung vào nhu cầu của khách hàng hay người dùng cuối. Đó là thế là những nhu cầu chưa được thỏa mãn, chưa được nói ra, hoặc chưa được biết đến. Để làm được điều này, phương pháp áp dụng các kỹ thuật nghiên cứu quan sát và lắng nghe để có thể học hỏi về nhu cầu, vấn đề, mong muốn, hành vi của khách hàng một cách có hệ thống.
Nếu thiếu đi khả năng dự đoán về tương lai, quá trình hoạch định chiến lược sẽ trở nên mù mờ. Tầm nhìn sâu rộng mở ra cánh cửa cho tương lai, giúp ta khám phá những điều mới mẻ, bất định. Nó khuyến khích bạn làm quen với những điều chưa bao giờ biết và đối diện với việc ra quyết định khi thông tin chưa đầy đủ để tạo ra kết quả cuối cùng.
Design thinking là một quá trình lặp đi lặp lại. Bạn cần xác định, tái xác định vấn đề, diễn giải, đánh giá và trực quan hóa những vấn đề hay giải pháp liên tục. Đó là trải nghiệm học tập liên tục từ việc thấu hiểu các nhu cầu và áp dụng những hiểu biết đã có cho mục tiêu chung. Trong đó, việc tạo mẫu thử hay các sản phẩm hữu hình trở thành một phần quan trọng các công cụ tư duy thiết kế.
Phương pháp này khuyến khích sử dụng các công cụ để giúp giao tiếp với người dùng nhằm hiểu rõ hơn về hành vi, mong đợi, giá trị, động lực và những nhu cầu của họ. Điều này giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của họ. Từ đó, bạn có thể áp dụng những hiểu biết này vào việc sáng tạo giải pháp hay tạo ra mẫu thử nghiệm phù hợp nhất với người dùng cuối.
Dù là phát triển và ra mắt một sản phẩm mới hay dịch vụ mới, việc học hỏi từ những thất bại nhỏ mang lại nhiều lợi ích. Việc áp dụng các thực hành tư duy đặc biệt này sẽ giúp giảm thiểu rủi ro bằng cách xem xét tất cả các yếu tố trong hệ sinh thái khi phát triển sản phẩm, bao gồm công nghệ, thị trường, đối thủ cạnh tranh, khách hàng và chuỗi cung ứng.
PowerPoint và bảng tính Excel thực sự bị hạn chế trong việc truyền đạt những kiến thức hay ý tưởng độc đáo. Việc tạo ra ý nghĩa là phần khó nhất của quá trình thiết kế. Các công cụ truyền thông được sử dụng, bao gồm sơ đồ, mô hình, phác thảo và kể chuyện, giúp người nghe nắm bắt và diễn đạt thông tin cần thiết để hình thành và lan tỏa ý nghĩa. Điều này đòi hỏi nhiều thời gian thông qua việc thảo luận lặp lại nhiều lần.
Tư duy thiết kế nuôi dưỡng văn hóa khuyến khích đặt câu hỏi, thường xuyên suy ngẫm khi hành động, tôn vinh sự sáng tạo, chấp nhận sự đột phá và diễn giải trực quan thông qua các hình ảnh, vật thể thực và con người. Một tổ chức áp dụng Design thinking sẽ tạo ra sự gắn kết bền chặt giữa nhân viên và doanh nghiệp.
Đây là phương pháp bổ trợ tốt nhất được áp dụng song song với mô hình 5 lực lượng cạnh tranh của Michael Porter. Nó cho phép các công ty tạo ra các sản phẩm, trải nghiệm, quy trình và mô hình kinh doanh mới mẻ, vượt xa những gì đang hoạt động hiệu quả. Đây là những sản phẩm hấp dẫn có tính khác biệt, tạo nên lợi thế cạnh tranh bền vững thông qua việc đổi mới sáng tạo.
Dưới đây là một số lợi ích mà tư duy thiết kế có thể mang lại cho doanh nghiệp của bạn:
Quy trình tư duy thiết kế luôn lấy người dùng làm trọng tâm. Điều này cho phép doanh nghiệp xây dựng các giải pháp đổi mới sáng tạo. Vì thế, nguyên tắc trong Design thinking là phải có khả năng tạo ra các sản phẩm có giá trị cho cuộc sống của người sử dụng.
Điều này cho phép doanh nghiệp giúp khách hàng cảm thấy hạnh phúc. Từ đó, doanh nghiệp có thể gia tăng doanh thu, doanh số bán hàng và tăng tỷ lệ giới thiệu từ khách hàng cũ. Bằng phương pháp tư duy thiết kế, doanh nghiệp có thể liên tục cải tiến sản phẩm hiện tại hoặc phát triển các sản phẩm mới để đáp ứng nhu cầu từ phía khách hàng.
Nguyên tắc cơ bản của tư duy thiết kế là sự thấu hiểu sâu sắc với các nhu cầu và hành vi của khách hàng. Việc này bao gồm hiểu rõ thói quen hàng ngày của họ, nỗi sợ, điểm đau hay động lực mua hàng. Những hiểu biết này giúp doanh nghiệp có sự đồng cảm với những đối tượng sẽ sử dụng sản phẩm của mình. Dĩ nhiên, kết quả là các sản phẩm mà doanh nghiệp tạo ra có thể đáp ứng tốt nhu cầu của khách hàng.
Các công cụ mà phương pháp tư duy thiết kế thường sử dụng bao gồm nghiên cứu thăm dò và phỏng vấn người dùng. Điều này không chỉ mang lại lợi ích cho đội thiết kế sản phẩm mà còn hỗ trợ tốt cho các phòng ban, đội nhóm khác như Sales, Marketing hay Chăm sóc khách hàng.
Tư duy cố định là một trạng thái khi tâm trí tự động giải thích cho một tình huống nhất định theo lối mòn một cách có ý thức hoặc vô thức. Ví dụ, bạn muốn xây dựng một sản phẩm SaaS (Phần mềm dạng dịch vụ) nhưng bạn cho rằng đây là mô hình kinh doanh quá phức tạp. Vì thế, bạn lựa chọn từ bỏ hơn là việc tìm cách vượt qua khó khăn ban đầu.
Nguyên tắc trong tư duy thiết kế đòi hỏi bạn phải tự loại bỏ tư duy cố định. Nhờ đó, bạn sẽ có góc nhìn mới mẻ và hợp lý hơn về sản phẩm của mình. Tương tự, tư duy này cho phép bạn tìm ra những giải pháp sáng tạo và hiệu quả hơn, thay vì tư duy theo lối mòn truyền thống.
Một trong những lợi ích lớn nhất của tư duy thiết kế là tăng tính hữu dụng của sản phẩm. Nguyên tắc của tư duy này là khuyến khích xây dựng sản phẩm thông qua sự đồng cảm với người dùng. Vì vậy, nó cho phép bạn xây dựng các sản phẩm mà khách hàng yêu thích sử dụng.
Do bạn đã đáp ứng nhu cầu cốt lõi của khách hàng thông qua sản phẩm, sản phẩm có thể tự “bán mình”, từ đó thu hút thêm người dùng và tăng tỷ lệ chuyển đổi.
Nguyên tắc trong tư duy thiết kế xoay quanh việc thiết kế, thử nghiệm và lặp lại quá trình. Khi kết hợp được các yếu tố này, sản phẩm có khả năng cao chiến thắng trên thị trường.
Design thinking giúp bạn tạo ra nhiều bản mẫu thử trong thời gian ngắn nhất. Thông qua tư duy này, bạn có thể nhận được phản hồi từ người dùng thực tế nhanh chóng và tiếp tục thử nghiệm cho đến khi sản phẩm đáp ứng được nhu cầu của họ. Ngoài ra, nó còn giúp bạn quyết định nên thêm, loại bỏ hoặc điều chỉnh tính năng nào trong sản phẩm phù hợp hơn với người dùng.
Tư duy thiết kế lấy con người làm trung tâm. Nói cách khác, nó cho phép bạn xác định và giải quyết các vấn đề trong mọi lĩnh vực, ở mọi cấp độ trong doanh nghiệp. Đồng thời, các nguyên tắc trong tư duy này giúp doanh nghiệp tìm ra giải pháp cho những thách thức khó khăn nhất mà khách hàng gặp phải sau khi chúng được xác định.
Nhà tư duy thiết kế là những người am hiểu nhiều vấn đề khác nhau và tìm ra các giải pháp khả thi. Các nguyên tắc trong tư duy này giúp họ hình dung ra các tình huống thực tế thông qua phương pháp quan sát. Nhờ đó, họ có thể hiểu được điều gì ở một sản phẩm cụ thể mà người tiêu dùng mong muốn.
Design thinking có thể tinh gon hóa toàn bộ quy trình đổi mới. Nó giúp các công việc, hoạt động hàng ngày trong doanh nghiệp trở nên hiệu quả và có mục tiêu rõ ràng hơn. Sai sót và thất bại là điều khó tránh khỏi trong quá trình thiết kế và thử nghiệm các ý tưởng sản phẩm.
Tuy nhiên, các nguyên tắc trong tư duy thiết kế giúp bạn định hình được các bước tiếp theo cần phải làm. Do đó, doanh nghiệp có thể tiết kiệm thời gian và tiền bạc vì không cần phải lặp lại toàn bộ quá trình phát triển từ giai đoạn đầu.
Bằng việc kết hợp giữa chuyên môn kỹ thuật cao và phương pháp trong tư duy thiết kế, một đội nhóm có thể xây dựng các sản phẩm thành công. Khi bạn áp dụng phương pháp này để xây dựng đội nhóm, nó cho phép trao quyền cho các nhóm tạo ra sản phẩm giúp gia tăng tỷ lệ giữ chân khách hàng và mang lại kết quả tốt đẹp nhất.
Thành công của Netflix so với các đối thủ cạnh tranh được coi là có liên kết với việc áp dụng tư duy thiết kế hiệu quả. Trước khi Netflix cung cấp dịch vụ phát trực tuyến (streaming), khách hàng phải đến các cửa hàng vật lý để thuê và trả lại DVD.
Netflix nhìn ra được vấn đề này và cho ra mắt mô hình doanh thu đăng ký theo thuê bao, giao DVD trực tiếp đến tận nhà khách hàng. Việc này đã đổi mới trải nghiệm thuê phim và nhanh chóng trở nên phổ biến trong công chúng.
Netflix tiếp tục đầu tư cho tư duy thiết kế để cập nhật các xu hướng đang thay đổi. Ví dụ, khi DVD không còn được ưa chuộng nữa, công ty đã nhanh chóng ra mắt dịch vụ streaming (phát trực tuyến) theo yêu cầu và loại bỏ việc khách hàng phải chờ đợi đĩa vật lý. Sự cam kết thấu hiểu mong muốn của khách hàng là một yếu tố chính dẫn đến thành công của họ.
Mặc dù công ty nổi tiếng với các sản phẩm vật lý mang tính biểu tượng như iPhone, iPad và MacBook, nhưng chính chiến lược về nền tảng iOS đã đánh dấu hành trình trở thành người tiên phong trong ngành của họ.
Dưới sự lãnh đạo của Steve Jobs, Apple đã áp dụng các nguyên tắc tư duy thiết kế với việc ưu tiên nhu cầu và mong muốn thực sự của người dùng hơn các mục tiêu lợi nhuận. Họ nuôi dưỡng sự thấu cảm để khiến khách hàng yêu thích các sản phẩm của mình.
Thành công của công ty nằm ở việc tạo ra các sản phẩm đơn giản, thân thiện với người dùng, tạo sự gắn kết với khách hàng. Điều này giúp Apple nổi bật so với các đối thủ cạnh tranh. Cách tiếp cận này đã cách mạng hóa ngành công nghệ và củng cố vị trí của Apple như một công ty dẫn đầu trong việc đổi mới và thiết kế sản phẩm lấy người dùng làm trung tâm.
Ban đầu, những người sáng lập Airbnb chỉ kiếm được khoảng 200 đô la một tuần .Tuy nhiên, họ đã quyết định áp dụng một cách tiếp cận khác bằng cách quan sát hành vi của khách hàng và đồng cảm với nhu cầu của họ. Họ nhận thấy rằng những hình ảnh chất lượng thấp do chủ nhà tải lên đang khiến khách hàng tiềm năng không muốn thuê phòng.
Những nhà sáng lập Airbnb đã đi du lịch trực tiếp để hiểu nhu cầu của khách hàng và đầu tư vào các hình ảnh chất lượng cao. Các bức ảnh này giúp giới thiệu phòng ốc, tiện nghi đặc biệt và cả khu vực xung quanh. Giải pháp này tuy đơn giản nhưng hiệu quả. Đó là đầu tư vào máy ảnh chất lượng cao để chụp những bức ảnh hấp dẫn.
Thành công này của Airbnb đến từ việc áp dụng các nguyên tắc trong Design thinking. Thay vì chỉ tập trung vào việc mở rộng đối tượng người dùng, họ ưu tiên việc hiểu những khách hàng hiện tại và giải quyết các khó khăn của họ. Kết quả cuối cùng doanh nghiệp nhận về là doanh thu tăng gấp đôi chỉ trong một tuần.
Tư duy thiết kế (Design Thinking) là công cụ rất phổ biến và hiệu quả vì nó đặt nhu cầu của người dùng lên hàng đầu. Ngày nay, chúng ta đang sống trong kỷ nguyên ưu tiên trải nghiệm khách hàng. Ngoài việc có được chất lượng sản phẩm dịch vụ tốt, trải nghiệm cũng là một yếu tố quan trọng khi khách hàng cân nhắc lựa chọn một thương hiệu.
Tính chất của các trải nghiệm này ngày càng phức tạp hơn do sự phát triển liên tục của thông tin và công nghệ. Mỗi sự phát triển đều đi kèm với hàng loạt các nhu cầu chưa được khám phá.
Với tư duy thiết kế, các doanh nghiệp có thể tận dụng những hiểu biết sâu sắc về khách hàng để tạo ra những trải nghiệm đột phá, vượt ngoài mọi kỳ vọng của họ. Từ đó, lòng trung thành của khách hàng sẽ được gia tăng và đảm bảo lợi nhuận, doanh thu bền vững cho doanh nghiệp.
Công ty Tư vấn Quản lý OCD (OCD Management Consulting Co.) thành lập năm 2003, là một trong những công ty tư vấn quản lý hàng đầu Việt Nam với tính chuyên nghiệp, thực tiễn và chất lượng cao. Trong hơn 20 năm qua, Công ty Tư vấn Quản lý OCD đã thực hiện thành công hàng trăm dự án tư vấn và đào tạo quản lý cho nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam.
OCD cung cấp các dịch vụ sau:
OCD tự hào có một đội ngũ chuyên gia tư vấn và giảng viên:
Ngoài ra, đội ngũ chuyên gia tư vấn của OCD luôn được khách hàng đánh giá cao về năng lực chuyên môn, khả năng giải quyết vấn đề cũng như tâm huyết với bài toán của khách hàng.
——————————-
Liên hệ với chúng tôi để được tư vấn ngay!
Thông tin chính thức về OCD được cập nhật tại website: https://ocd.vn
Fanpage chính thức của OCD vui lòng truy cập: https://facebook.com/OCDConsulting
Liên hệ nhanh Hotline/Zalo: 0886595688 hoặc gửi email đến: ocd@ocd.vn
You must be logged in to post a comment.