Top 10 Kỹ năng của tương lai: Báo cáo mới nhất từ diễn đàn Kinh tế Thế giới 2025

Last updated on 18 December, 2025

Thị trường lao động toàn cầu đang trải qua những biến động chưa từng có. Sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI), chuyển đổi xanh và những bất ổn kinh tế đang định hình lại hoàn toàn cách chúng ta làm việc. Theo Báo cáo Tương lai Việc làm 2025 (Future of Jobs Report 2025) được Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) công bố, người lao động cần trang bị những hành trang gì để không bị bỏ lại phía sau?

Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các xu hướng kỹ năng cốt lõi và chiến lược phát triển sự nghiệp dựa trên dữ liệu khảo sát từ hơn 1.000 doanh nghiệp hàng đầu thế giới.

Bức tranh thị trường lao động 2025: Biến động và Cơ hội

Trước khi đi sâu vào các kỹ năng cụ thể, chúng ta cần hiểu rõ bối cảnh hiện tại. Theo dự báo của WEF, khoảng 22% công việc hiện tại sẽ thay đổi trong vòng 5 năm tới. Con số này bao gồm cả việc làm mới được tạo ra và những việc làm bị mất đi do sự dịch chuyển của công nghệ và kinh tế.

Các động lực chính thúc đẩy sự thay đổi này bao gồm:

• Công nghệ: 86% doanh nghiệp tin rằng AI và công nghệ xử lý thông tin sẽ thay đổi hoàn toàn cách họ vận hành.
• Chuyển đổi số: Việc mở rộng truy cập kỹ thuật số được xem là xu hướng chuyển đổi mạnh mẽ nhất, ảnh hưởng đến 60% doanh nghiệp.
• Kinh tế và Xã hội: Chi phí sinh hoạt tăng cao và các nỗ lực chuyển đổi xanh cũng là những động lực lớn định hình lại nhu cầu nhân sự.
• Điều này đặt ra một bài toán cấp thiết: Nếu bạn không cập nhật kỹ năng (Reskilling/Upskilling) ngay từ bây giờ, nguy cơ tụt hậu là hiện hữu.

Top kỹ năng tương lai cần trau dồi

Khác với suy nghĩ của nhiều người rằng kỹ năng công nghệ sẽ chiếm lĩnh tất cả, báo cáo của WEF chỉ ra rằng các kỹ năng nhận thức và kỹ năng mềm mới là yếu tố cốt lõi giúp con người đứng vững trước làn sóng AI.

Dưới đây là danh sách các kỹ năng được các nhà tuyển dụng đánh giá là thiết yếu nhất (Core Skills) hiện nay:

Kỹ năng tư duy phân tích (Analytical thinking)

Đây là kỹ năng “vua” trong kỷ nguyên dữ liệu. Có tới 69% doanh nghiệp coi tư duy phân tích là kỹ năng cốt lõi hàng đầu. Khả năng phân tích dữ liệu, đánh giá tình huống và đưa ra quyết định dựa trên logic là điều mà máy móc chưa thể thay thế hoàn toàn con người trong các bối cảnh phức tạp.

Kỹ năng sự kiên cường, linh hoạt và nhanh nhạy (Resilience, flexibility and agility)

Xếp vị trí thứ 2 với 67% sự đồng thuận từ các doanh nghiệp. Trong một thế giới đầy biến động (VUCA), khả năng chịu đựng áp lực, thích ứng nhanh với thay đổi và giữ vững tinh thần là “tấm khiên” bảo vệ sự nghiệp của bạn.

Kỹ năng lãnh đạo và ảnh hưởng xã hội (Leadership and social influence)

Kỹ năng này đứng thứ 3 với 61%. Dù bạn không làm quản lý, khả năng dẫn dắt, truyền cảm hứng và tạo ảnh hưởng tích cực đến đồng nghiệp là vô cùng quan trọng.

Kỹ năng tư duy sáng tạo (Creative thinking)

Xếp thứ 4 với 57%. AI có thể tạo ra nội dung, nhưng con người mới là chủ thể của những ý tưởng đột phá và giải pháp mới lạ.

Động lực và tự nhận thức (Motivation and self-awareness)

Xếp thứ 5 với 52%. Khả năng tự tạo động lực và hiểu rõ điểm mạnh/yếu của bản thân giúp nhân viên duy trì hiệu suất làm việc bền vững.

Lưu ý quan trọng: Các kỹ năng về nhận thức (Cognitive skills) và thái độ làm việc (Self-efficacy) đang chiếm ưu thế tuyệt đối so với các kỹ năng thao tác tay chân thuần túy.

Những kỹ năng đang lên ngôi nhanh nhất (Skills on the Rise)

Nếu danh sách trên là những gì bạn cần ngay bây giờ để làm tốt công việc, thì danh sách dưới đây là những kỹ năng có tốc độ tăng trưởng nhu cầu nhanh nhất từ nay đến 2030. Đây chính là “kim chỉ nam” cho lộ trình học tập của bạn.

AI và Big Data (Trí tuệ nhân tạo và Dữ liệu lớn)

Không ngạc nhiên khi đây là nhóm kỹ năng có tốc độ tăng trưởng số 1. Với việc AI tạo sinh (Generative AI) đang bùng nổ, các doanh nghiệp đang ráo riết tìm kiếm nhân sự có khả năng thiết kế, vận hành và làm việc cộng tác cùng AI.

Kiến thức công nghệ (Technological Literacy)

Xếp thứ 3 trong danh sách các kỹ năng tăng trưởng nhanh nhất. Bạn không cần phải là lập trình viên chuyên nghiệp, nhưng bắt buộc phải hiểu và sử dụng thành thạo các công cụ công nghệ cơ bản để tối ưu hóa công việc.

Quản lý môi trường (Environmental Stewardship)

Lần đầu tiên, kỹ năng về quản lý môi trường lọt vào top 10 kỹ năng tăng trưởng nhanh nhất. Điều này phản ánh áp lực từ chuyển đổi xanh và biến đổi khí hậu, buộc các doanh nghiệp phải tuyển dụng nhân sự có hiểu biết về phát triển bền vững.

Con người và AI: Thay thế hay Cộng sinh?

Một câu hỏi lớn luôn được đặt ra: Liệu AI có cướp mất việc làm của chúng ta?

Báo cáo WEF 2025 đưa ra một góc nhìn lạc quan hơn mang tên Cộng sinh (Augmentation).

Hiện tại, khoảng 34% các tác vụ công việc được thực hiện bởi máy móc.

Tỷ lệ này dự kiến sẽ tăng lên vào năm 2030. Tuy nhiên, mục tiêu của 63% doanh nghiệp là dùng công nghệ để bổ trợ (augment) cho con người chứ không phải thay thế hoàn toàn (automate).

Các kỹ năng mang tính “người” nhất như Đồng cảm (Empathy), Lắng nghe chủ động, và Lãnh đạo là những kỹ năng mà AI hiện tại có khả năng thay thế thấp nhất. Ngược lại, các công việc liên quan đến xử lý thông tin và dữ liệu sẽ chịu sự cạnh tranh gay gắt từ AI.

Chiến lược cho người lao động: Upskilling là chìa khóa

Thị trường lao động đang thay đổi với tốc độ chóng mặt. Theo ước tính của các nhà tuyển dụng:

• 41% lực lượng lao động hiện tại sẽ không cần đào tạo lại quá nhiều.
• 29% sẽ cần nâng cao kỹ năng (upskilling) ngay tại vị trí hiện tại để đáp ứng yêu cầu mới.
• 19% sẽ cần đào tạo lại hoàn toàn (reskilling) để chuyển sang các vai trò mới do vị trí cũ bị thay thế.

Tuy nhiên, một thực tế đáng lo ngại là khoảng 11% người lao động có nguy cơ không được tiếp cận với các cơ hội đào tạo cần thiết.

Lời khuyên hành động ngay hôm nay:

• Rèn luyện tư duy: Tập trung vào tư duy phân tích và sáng tạo – đây là “vũ khí” mạnh nhất của bạn trước làn sóng tự động hóa.
• Làm chủ công nghệ: Đừng sợ AI, hãy học cách sử dụng nó. Học cách ra lệnh (prompting) cho AI và hiểu về Big Data.
• Nuôi dưỡng sự bền bỉ: Khả năng thích ứng nhanh (Agility) là yếu tố sống còn.
• Học tập suốt đời: 50% doanh nghiệp coi “Sự tò mò và học tập suốt đời” là kỹ năng cốt lõi. Hãy biến việc học thành thói quen hàng ngày.

Kết luận

Năm 2025 không phải là đích đến, mà là một cột mốc quan trọng của sự chuyển đổi. Báo cáo của WEF cho thấy dù công nghệ phát triển mạnh mẽ, các kỹ năng thuộc về bản chất con người (tư duy, sáng tạo, lãnh đạo) vẫn giữ vị trí “ngôi vương”.

Thay vì lo lắng bị thay thế, hãy chủ động trang bị cho mình tư duy “Học tập suốt đời”. Bằng cách kết hợp năng lực chuyên môn với sự am hiểu công nghệ, bạn sẽ biến những thách thức của năm 2025 thành cơ hội thăng tiến vượt bậc.

(Nguồn số liệu: World Economic Forum, Future of Jobs Report 2025)