Đào tạo nhận thức và kỹ năng số: Trụ cột của chuyển đổi số quản lý hành chính cấp xã

Last updated on 17 July, 2025

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, chuyển đổi số đã trở thành xu thế tất yếu, là động lực quan trọng để hiện đại hóa nền hành chính công. Đặc biệt ở cấp xã, nơi trực tiếp tiếp xúc và phục vụ người dân, chuyển đổi số không chỉ là việc ứng dụng công nghệ mà còn là một cuộc cách mạng về tư duy và phương thức làm việc. Để quá trình này diễn ra suôn sẻ và hiệu quả, đào tạo nâng cao nhận thức và kỹ năng số cho đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã không chỉ là một yêu cầu mà còn là trụ cột vững chắc, quyết định sự thành công bền vững của toàn bộ tiến trình. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích vai trò then chốt của công tác đào tạo, những nội dung cần thiết và cách thức triển khai hiệu quả để biến cán bộ cấp xã thành những “công dân số” tiên phong, đóng góp vào sự phát triển của chính quyền điện tử tại địa phương.

Đào tạo nâng cao nhận thức và kỹ năng số: Trụ cột của chuyển đổi số quản lý hành chính cấp xã

Chuyển đổi số trong quản lý hành chính cấp xã không chỉ là việc ứng dụng công nghệ, mà còn là một quá trình thay đổi toàn diện về tư duy, cách thức làm việc và tương tác. Trong đó, đào tạo nâng cao nhận thức và kỹ năng số đóng vai trò cực kỳ quan trọng, là trụ cột vững chắc để đảm bảo sự thành công và bền vững của quá trình này.

Tại sao đào tạo là trụ cột của chuyển đổi số quản lý hành chính cấp xã?

• Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của chuyển đổi số:
  • Thay đổi tư duy: Nhiều cán bộ, công chức cấp xã có thể chưa nhận thức đầy đủ về lợi ích và sự cần thiết của chuyển đổi số. Đào tạo giúp họ hiểu rõ hơn về những thay đổi tích cực mà chuyển đổi số mang lại, từ việc giảm thủ tục hành chính, tiết kiệm thời gian, đến tăng cường tính minh bạch và hiệu quả trong phục vụ người dân.
  • Giảm tâm lý e ngại: Sự thiếu hiểu biết có thể dẫn đến tâm lý e ngại hoặc chống đối với cái mới. Đào tạo giúp giải tỏa những lo lắng này, xây dựng sự tự tin và khuyến khích cán bộ chủ động tiếp nhận công nghệ.
• Trang bị kỹ năng số cần thiết:
  • Sử dụng hiệu quả các nền tảng số: Để vận hành các hệ thống quản lý văn bản điện tử, cổng dịch vụ công trực tuyến, phần mềm quản lý hồ sơ, cán bộ cần được đào tạo bài bản về cách sử dụng các công cụ này.
  • Kỹ năng khai thác thông tin và dữ liệu: Trong kỷ nguyên số, khả năng tìm kiếm, xử lý và phân tích thông tin, dữ liệu là rất quan trọng để đưa ra quyết định nhanh chóng và chính xác.
  • An toàn thông tin và bảo mật dữ liệu: Nâng cao ý thức và kỹ năng về an ninh mạng là cực kỳ cần thiết để bảo vệ thông tin cá nhân của người dân và dữ liệu của cơ quan.
• Thúc đẩy sự đồng bộ và liên thông:
  • Tạo sự thống nhất trong triển khai: Khi tất cả cán bộ đều được trang bị kiến thức và kỹ năng số tương đồng, việc triển khai các ứng dụng và quy trình số sẽ diễn ra đồng bộ, trơn tru hơn.
  • Cải thiện khả năng phối hợp: Kỹ năng số giúp cán bộ dễ dàng hơn trong việc trao đổi thông tin, phối hợp công việc giữa các phòng ban, cá nhân, góp phần xây dựng một môi trường làm việc hiệu quả và liên thông.
• Tăng cường khả năng thích ứng và đổi mới:
  • Cập nhật liên tục: Công nghệ thay đổi nhanh chóng. Đào tạo không chỉ giúp cán bộ nắm vững công cụ hiện tại mà còn trang bị cho họ khả năng học hỏi và thích ứng với những công nghệ mới trong tương lai.
  • Khuyến khích sáng tạo: Khi đã có kiến thức và kỹ năng vững chắc, cán bộ sẽ tự tin hơn trong việc đề xuất các ý tưởng cải tiến, tối ưu hóa quy trình làm việc bằng công nghệ.

Các yếu tố cần chú ý khi triển khai đào tạo:

• Xác định đúng đối tượng và nhu cầu: Đào tạo cần được thiết kế phù hợp với trình độ, vai trò và nhu cầu thực tế của từng nhóm cán bộ.
• Nội dung đào tạo thiết thực: Tập trung vào các kỹ năng và kiến thức áp dụng trực tiếp vào công việc hàng ngày, tránh lý thuyết suông.
• Phương pháp đào tạo đa dạng: Kết hợp lý thuyết với thực hành, chia sẻ kinh nghiệm, workshop, học trực tuyến… để tăng hiệu quả.
• Đội ngũ giảng viên chất lượng: Giảng viên cần có kiến thức chuyên môn sâu và kinh nghiệm thực tế trong lĩnh vực chuyển đổi số và quản lý hành chính.
• Đánh giá và theo dõi hiệu quả: Thường xuyên kiểm tra, đánh giá để điều chỉnh nội dung và phương pháp đào tạo cho phù hợp.
• Hỗ trợ sau đào tạo: Cần có kênh hỗ trợ để cán bộ có thể giải đáp thắc mắc, xử lý các vấn đề phát sinh trong quá trình ứng dụng công nghệ.

Đầu tư vào đào tạo nâng cao nhận thức và kỹ năng số chính là đầu tư vào con người, yếu tố then chốt quyết định sự thành bại của quá trình chuyển đổi số quản lý hành chính cấp xã. Khi cán bộ có đủ năng lực và tâm thế sẵn sàng, bộ máy hành chính cấp xã sẽ thực sự trở thành một bộ máy hiện đại, hiệu quả và thân thiện với người dân.

Một số nội dung đào tạo nhận thức và kỹ năng chuyển đổi số quản lý hành chính cấp xã

Để đào tạo nhận thức và kỹ năng số cho cán bộ cấp xã đạt hiệu quả, cần tập trung vào những nội dung thiết thực và phù hợp với đặc thù công việc của họ. Dưới đây là một số nội dung đào tạo quan trọng:

Việc đào tạo cần được thiết kế theo hướng thực tiễn, giúp cán bộ áp dụng ngay vào công việc hàng ngày.

Nâng cao nhận thức về chuyển đổi số

Đây là bước nền tảng để cán bộ hiểu rõ ý nghĩa và tầm quan trọng của chuyển đổi số, từ đó tạo động lực để họ tham gia tích cực.

• Tổng quan về chuyển đổi số:
  • Chuyển đổi số là gì? Tại sao phải chuyển đổi số trong quản lý hành chính?
  • Xu hướng chuyển đổi số tại Việt Nam và trên thế giới.
  • Lợi ích của chuyển đổi số đối với chính quyền cấp xã (tăng cường minh bạch, giảm thủ tục, nâng cao chất lượng phục vụ người dân, tiết kiệm chi phí, v.v.).
  • Những thách thức và cơ hội khi chuyển đổi số.
• Vai trò của cán bộ, công chức cấp xã trong chuyển đổi số:
  • Cán bộ là chủ thể và cũng là đối tượng thụ hưởng từ chuyển đổi số.
  • Trách nhiệm và cơ hội phát triển cá nhân khi tham gia vào quá trình chuyển đổi số.
• Các trụ cột của chuyển đổi số cấp xã:
  • Chính quyền số: Các dịch vụ công trực tuyến, hệ thống quản lý văn bản, họp không giấy tờ.
  • Kinh tế số: Hỗ trợ người dân và doanh nghiệp tiếp cận các nền tảng số.
  • Xã hội số: Phát triển kỹ năng số cho cộng đồng, ứng dụng công nghệ trong đời sống.

Đào tạo kỹ năng số cơ bản và nâng cao

Phần này tập trung vào các kỹ năng thực hành để cán bộ có thể vận hành hiệu quả các công cụ số.

• Kỹ năng sử dụng máy tính và các thiết bị số cơ bản:
  • Vận hành máy tính, các thiết bị ngoại vi (máy in, máy scan).
  • Quản lý tệp tin và thư mục hiệu quả.
  • Sử dụng cơ bản các phần mềm văn phòng thông dụng (Microsoft Word, Excel, PowerPoint) phục vụ công việc hành chính.
• Kỹ năng sử dụng Internet và khai thác thông tin:
  • Truy cập và tìm kiếm thông tin hiệu quả trên Internet (Google, cổng thông tin điện tử).
  • Sử dụng email cá nhân và công vụ để trao đổi thông tin, gửi nhận tài liệu.
  • Lưu trữ và sắp xếp thông tin trực tuyến (Google Drive, OneDrive, digiiDoc).
• Kỹ năng sử dụng các hệ thống phần mềm chuyên ngành:
  • Hệ thống quản lý văn bản điện tử và điều hành (E-office):
    • Quy trình tạo, gửi, nhận, luân chuyển văn bản đi/đến trên hệ thống.
    • Ký số văn bản điện tử.
    • Tra cứu, theo dõi trạng thái văn bản.
  • Cổng Dịch vụ công Quốc gia/của tỉnh/huyện/xã:
    • Hướng dẫn người dân nộp hồ sơ trực tuyến.
    • Tiếp nhận, xử lý hồ sơ trên môi trường mạng.
    • Trả kết quả giải quyết thủ tục hành chính trực tuyến.
    • Thực hành các nghiệp vụ cụ thể cho từng lĩnh vực (đất đai, tư pháp, hộ tịch, v.v.).
  • Hệ thống thông tin báo cáo, cơ sở dữ liệu chuyên ngành:
    • Nhập liệu, cập nhật thông tin.
    • Khai thác dữ liệu để phục vụ công tác thống kê, báo cáo.
  • Phần mềm họp trực tuyến (Zoom, Google Meet, Microsoft Teams…): Cách tham gia, chủ trì cuộc họp, chia sẻ màn hình.
• Kỹ năng an toàn thông tin và bảo mật dữ liệu:
  • Nhận biết các mối đe dọa trực tuyến (phishing, virus, mã độc).
  • Cách bảo vệ thông tin cá nhân và dữ liệu cơ quan (quản lý mật khẩu an toàn, sao lưu dữ liệu).
  • Quy định về bảo mật thông tin trong hoạt động công vụ.
• Kỹ năng giao tiếp và tương tác trên môi trường số:
  • Quy tắc ứng xử trên không gian mạng.
  • Tương tác với người dân qua các kênh số (Zalo Official Account, Fanpage, ứng dụng phản ánh kiến nghị).
  • Kỹ năng giải đáp thắc mắc, hỗ trợ người dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến.

Hướng dẫn thực hành và tình huống thực tế

Đào tạo cần có phần thực hành cụ thể, mô phỏng các tình huống thường gặp.

• Thực hành trực tiếp: Cán bộ được thực hành trên các hệ thống thật hoặc hệ thống mô phỏng với các bài tập cụ thể.
• Giải quyết tình huống: Đưa ra các tình huống thực tế trong công việc hành chính cấp xã và hướng dẫn cách giải quyết bằng công nghệ số.
• Hỏi đáp và chia sẻ kinh nghiệm: Tạo điều kiện cho cán bộ trao đổi, học hỏi lẫn nhau và giải đáp các vướng mắc.

Lưu ý quan trọng khi triển khai:

• Lộ trình đào tạo rõ ràng: Nên chia thành các cấp độ (cơ bản, nâng cao) và các chuyên đề riêng biệt.
• Tài liệu dễ hiểu: Cung cấp tài liệu hướng dẫn trực quan, có hình ảnh minh họa.
• Giảng viên là người có kinh nghiệm thực tiễn: Giúp cán bộ dễ tiếp thu và giải đáp được các vướng mắc.
• Đào tạo định kỳ và cập nhật: Công nghệ thay đổi nhanh, cần có các khóa đào tạo bổ sung để cập nhật kiến thức và kỹ năng mới.
• Có hệ thống hỗ trợ sau đào tạo: Tạo nhóm Zalo, đường dây nóng hoặc cán bộ hỗ trợ tại chỗ để giải đáp nhanh chóng các khó khăn khi cán bộ áp dụng vào thực tế.

Bằng cách tập trung vào những nội dung này, chúng ta có thể trang bị cho cán bộ cấp xã những kiến thức và kỹ năng cần thiết để làm chủ công nghệ, góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi số tại địa phương.

Tóm lại, đào tạo nâng cao nhận thức và kỹ năng số không chỉ là một phần, mà là trụ cột cốt lõi và không thể thiếu trong hành trình chuyển đổi số quản lý hành chính cấp xã. Việc đầu tư vào con người – cụ thể là trang bị kiến thức và kỹ năng số toàn diện cho cán bộ, công chức – chính là yếu tố then chốt để khai thác tối đa tiềm năng của công nghệ, hiện đại hóa bộ máy hành chính và nâng cao chất lượng phục vụ người dân. Khi cán bộ cấp xã làm chủ được công nghệ, hiểu rõ tầm quan trọng của chuyển đổi số, họ sẽ trở thành những tác nhân tích cực, chủ động thúc đẩy đổi mới, góp phần xây dựng một chính quyền số minh bạch, hiệu quả và lấy người dân làm trung tâm. Để đạt được mục tiêu này, cần có một lộ trình đào tạo bài bản, liên tục cập nhật và phù hợp với thực tiễn, đảm bảo rằng không ai bị bỏ lại phía sau trong kỷ nguyên số.