Chiến lược chuyển đổi số mô hình kinh doanh

Last updated on 2 February, 2025

Chuyển đổi số mô hình kinh doanh đang trở thành xu hướng tất yếu, mang đến cho doanh nghiệp cơ hội bứt phá trong kỷ nguyên 4.0. Việc ứng dụng công nghệ kỹ thuật số vào tái cấu trúc, đổi mới và tối ưu hóa quy trình, hoạt động, sản phẩm và dịch vụ sẽ tạo ra những giá trị mới cho khách hàng, nâng cao hiệu quả hoạt động, tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận.

Chuyển đổi số mô hình kinh doanh: Cơ hội bứt phá trong kỷ nguyên 4.0

Chuyển đổi số đang trở thành xu hướng tất yếu trong bối cảnh thế giới bước vào kỷ nguyên số. Không chỉ là việc áp dụng công nghệ mới, chuyển đổi số còn là sự thay đổi toàn diện về tư duy, chiến lược và cách thức vận hành của doanh nghiệp. Đặc biệt, chuyển đổi số mô hình kinh doanh được xem là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp thích ứng với thị trường biến động, nâng cao năng lực cạnh tranh và tạo ra những bước đột phá mới.

Chuyển đổi số mô hình kinh doanh là gì?

Chuyển đổi số mô hình kinh doanh là quá trình ứng dụng công nghệ kỹ thuật số để tái cấu trúc, đổi mới và tối ưu hóa các quy trình, hoạt động, sản phẩm và dịch vụ của doanh nghiệp. Mục tiêu của chuyển đổi số là tạo ra những giá trị mới cho khách hàng, nâng cao hiệu quả hoạt động, tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận.

Lợi ích của chuyển đổi số mô hình kinh doanh

Chuyển đổi số mô hình kinh doanh mang đến cho doanh nghiệp những lợi ích to lớn, giúp tối ưu hóa hoạt động, nâng cao hiệu quả và tạo đà bứt phá trong thị trường cạnh tranh khốc liệt. Cụ thể:

Nâng cao trải nghiệm khách hàng:

Trong thời đại số, khách hàng mong đợi những trải nghiệm mua sắm liền mạch, cá nhân hóa và tiện lợi. Chuyển đổi số giúp doanh nghiệp đáp ứng những kỳ vọng này bằng cách:

• Cá nhân hóa trải nghiệm: Thu thập và phân tích dữ liệu khách hàng để hiểu rõ hơn về sở thích, hành vi và nhu cầu của họ. Từ đó, doanh nghiệp có thể cung cấp những sản phẩm, dịch vụ và nội dung phù hợp với từng cá nhân, tạo cảm giác được quan tâm và thấu hiểu.
• Cung cấp dịch vụ nhanh chóng, tiện lợi: Ứng dụng công nghệ vào quy trình bán hàng, chăm sóc khách hàng giúp rút ngắn thời gian chờ đợi, xử lý yêu cầu nhanh chóng và hiệu quả. Ví dụ: chatbot tự động trả lời câu hỏi thường gặp, hệ thống đặt hàng trực tuyến 24/7, giao hàng tận nơi…
• Tương tác đa kênh: Tiếp cận khách hàng trên nhiều nền tảng khác nhau như website, ứng dụng di động, mạng xã hội, email… tạo sự thuận tiện cho khách hàng và tăng khả năng tiếp cận.

Tối ưu hóa quy trình vận hành:

Ứng dụng công nghệ vào quản lý và vận hành giúp doanh nghiệp:

• Tự động hóa quy trình: RPA (Robotic Process Automation) giúp tự động hóa các tác vụ lặp đi lặp lại, giải phóng nhân lực khỏi những công việc nhàm chán, tập trung vào các nhiệm vụ quan trọng hơn.
• Giảm thiểu sai sót: Hệ thống quản lý thông tin giúp giảm thiểu lỗi do con người gây ra, nâng cao độ chính xác và tin cậy.
• Tiết kiệm thời gian và chi phí: Tự động hóa quy trình, loại bỏ các thao tác thủ công giúp tiết kiệm thời gian và chi phí vận hành.
• Quản lý hiệu quả: Hệ thống quản lý tập trung giúp theo dõi, kiểm soát và phân tích dữ liệu một cách toàn diện, hỗ trợ ra quyết định chính xác và kịp thời.

Tăng năng suất lao động:

Chuyển đổi số trang bị cho nhân viên những công cụ hiện đại, giúp họ:

• Làm việc hiệu quả hơn: Truy cập thông tin dễ dàng, chia sẻ tài liệu nhanh chóng, phối hợp làm việc trên cùng một nền tảng.
• Tập trung vào các nhiệm vụ quan trọng: Giải phóng nhân viên khỏi những công việc lặp đi lặp lại, tạo điều kiện cho họ tập trung vào những nhiệm vụ đòi hỏi sáng tạo và phân tích.
• Thúc đẩy sự sáng tạo và đổi mới: Môi trường làm việc số khuyến khích trao đổi, chia sẻ ý tưởng và thử nghiệm những cách làm mới.

Mở rộng thị trường:

Chuyển đổi số giúp doanh nghiệp vượt qua rào cản địa lý, tiếp cận khách hàng trên phạm vi rộng lớn:

• Kênh bán hàng trực tuyến: Website, ứng dụng di động, sàn thương mại điện tử giúp doanh nghiệp bán hàng mọi lúc mọi nơi.
• Tiếp thị kỹ thuật số: SEO, quảng cáo trực tuyến, email marketing, mạng xã hội… giúp tiếp cận khách hàng tiềm năng một cách hiệu quả.
• Xây dựng thương hiệu trực tuyến: Tăng cường hiện diện trên môi trường số, xây dựng hình ảnh chuyên nghiệp và uy tín.

Ra quyết định dựa trên dữ liệu:

Chuyển đổi số cho phép doanh nghiệp thu thập và phân tích dữ liệu để ra quyết định kinh doanh chính xác hơn:

• Thấu hiểu khách hàng: Phân tích hành vi, sở thích của khách hàng để cá nhân hóa trải nghiệm, cung cấp sản phẩm, dịch vụ phù hợp.
• Nắm bắt xu hướng thị trường: Phân tích dữ liệu thị trường để nhận biết cơ hội, thách thức, điều chỉnh chiến lược kinh doanh kịp thời.
• Đánh giá hiệu quả hoạt động: Theo dõi, đo lường và phân tích các chỉ số kinh doanh để đánh giá hiệu quả của chiến lược, quyết định.

Tóm lại, chuyển đổi số mô hình kinh doanh mang đến cho doanh nghiệp nhiều lợi ích to lớn, từ việc nâng cao trải nghiệm khách hàng, tối ưu hóa quy trình vận hành, tăng năng suất lao động đến việc mở rộng thị trường và ra quyết định dựa trên dữ liệu. Đây là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp thích ứng với thị trường biến động, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.

Các bước triển khai chuyển đổi số mô hình kinh doanh

• Xác định mục tiêu và chiến lược: Xác định rõ ràng mục tiêu chuyển đổi số, lựa chọn mô hình kinh doanh phù hợp và xây dựng lộ trình triển khai cụ thể.
• Đánh giá hiện trạng: Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi số.
• Lựa chọn công nghệ phù hợp: Ứng dụng công nghệ phù hợp với quy mô, ngành nghề và mục tiêu của doanh nghiệp.
• Xây dựng văn hóa số: Tạo môi trường làm việc cởi mở, khuyến khích sáng tạo, học hỏi và thích ứng với công nghệ.
• Đào tạo nhân lực: Nâng cao kỹ năng số cho nhân viên, trang bị kiến thức về công nghệ và cách thức ứng dụng vào công việc.
• Đo lường và đánh giá: Theo dõi, đánh giá hiệu quả chuyển đổi số, điều chỉnh chiến lược và kế hoạch cho phù hợp.

Các mô hình chuyển đổi số kinh doanh phổ biến

Trong bối cảnh công nghệ phát triển như vũ bão, ngày càng nhiều doanh nghiệp nhận thức được tầm quan trọng của chuyển đổi số và chủ động tìm kiếm những mô hình phù hợp để ứng dụng vào hoạt động kinh doanh. Dưới đây là một số mô hình chuyển đổi số kinh doanh phổ biến hiện nay:

Thương mại điện tử:

Đây là mô hình kinh doanh quen thuộc, đặc biệt là trong thời kỳ bùng nổ internet và mua sắm trực tuyến. Thương mại điện tử không chỉ đơn thuần là việc đưa sản phẩm lên website mà còn bao gồm:

• Xây dựng nền tảng bán hàng trực tuyến: Thiết kế website, ứng dụng di động với giao diện thân thiện, dễ sử dụng, tối ưu hóa trải nghiệm mua sắm cho khách hàng.
• Tích hợp thanh toán điện tử: Cung cấp đa dạng hình thức thanh toán trực tuyến, đảm bảo an toàn và tiện lợi cho khách hàng.
• Quản lý kho hàng: Ứng dụng hệ thống quản lý kho hiện đại, kiểm soát hàng hóa hiệu quả, đảm bảo luôn đủ hàng để đáp ứng nhu cầu của khách hàng.
• Vận chuyển: Liên kết với các đơn vị vận chuyển uy tín, cung cấp dịch vụ giao hàng nhanh chóng, chính xác và an toàn.
• Chăm sóc khách hàng: Xây dựng hệ thống chăm sóc khách hàng trực tuyến, giải đáp thắc mắc, hỗ trợ khách hàng mọi lúc mọi nơi.

Omnichannel:

Omnichannel là chiến lược kinh doanh đa kênh, tích hợp tất cả các kênh bán hàng của doanh nghiệp thành một hệ thống thống nhất, tạo ra trải nghiệm mua sắm liền mạch cho khách hàng. Ví dụ:

• Khách hàng có thể xem thông tin sản phẩm trên website, đặt hàng qua ứng dụng di động và nhận hàng tại cửa hàng.
• Khách hàng có thể tra cứu thông tin đơn hàng, lịch sử mua hàng, tích điểm thành viên… trên mọi kênh bán hàng.
• Doanh nghiệp có thể đồng bộ dữ liệu khách hàng, hàng hóa, đơn hàng… trên tất cả các kênh bán hàng, từ đó quản lý hiệu quả và cung cấp dịch vụ tốt hơn cho khách hàng.

Nền tảng số:

Nền tảng số là môi trường trực tuyến kết nối doanh nghiệp với khách hàng, đối tác và các bên liên quan khác. Nền tảng số có thể cung cấp các dịch vụ như:

• Thương mại điện tử: Mua bán hàng hóa, dịch vụ trực tuyến.
• Cộng đồng trực tuyến: Kết nối, giao lưu, chia sẻ thông tin giữa các thành viên.
• Quản lý quan hệ khách hàng (CRM): Lưu trữ và quản lý thông tin khách hàng, theo dõi lịch sử giao dịch, chăm sóc khách hàng.
• Quản lý chuỗi cung ứng: Kết nối và quản lý các nhà cung cấp, đối tác trong chuỗi cung ứng.
• Dịch vụ khác: Thanh toán trực tuyến, đặt lịch hẹn, tư vấn trực tuyến…

Phân tích dữ liệu:

Dữ liệu là tài sản quý giá của doanh nghiệp. Phân tích dữ liệu giúp doanh nghiệp:

• Thấu hiểu khách hàng: Phân tích hành vi, sở thích, nhu cầu của khách hàng để cá nhân hóa trải nghiệm, cung cấp sản phẩm và dịch vụ phù hợp.
• Nắm bắt xu hướng thị trường: Phân tích dữ liệu thị trường để nhận biết cơ hội, thách thức, dự đoán xu hướng.
• Tối ưu hóa sản phẩm và dịch vụ: Phân tích dữ liệu phản hồi của khách hàng để cải thiện sản phẩm, dịch vụ.
• Nâng cao hiệu quả marketing: Phân tích dữ liệu để xây dựng chiến lược marketing hiệu quả, nhắm đúng đối tượng khách hàng.

Tự động hóa quy trình:

Tự động hóa quy trình giúp doanh nghiệp:

• Giảm thiểu nhân công: Loại bỏ các công việc lặp đi lặp lại, giải phóng nhân lực.
• Tăng năng suất: Thực hiện các công việc nhanh chóng và chính xác hơn.
• Tiết kiệm chi phí: Giảm chi phí nhân công, tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên.
• Cải thiện chất lượng: Giảm thiểu sai sót, nâng cao độ chính xác.

Các công nghệ thường được sử dụng trong tự động hóa quy trình bao gồm:

• RPA (Robotic Process Automation): Tự động hóa các tác vụ lặp đi lặp lại.
• AI (Artificial Intelligence): Ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào các quy trình nghiệp vụ.

Trên đây là một số mô hình chuyển đổi số kinh doanh phổ biến. Tùy thuộc vào ngành nghề, quy mô và mục tiêu của mình, doanh nghiệp có thể lựa chọn mô hình phù hợp hoặc kết hợp nhiều mô hình khác nhau để đạt được hiệu quả tối ưu.

Xu hướng chuyển đổi số mô hình kinh doanh

Chuyển đổi số là một quá trình không ngừng phát triển, với những xu hướng công nghệ mới liên tục xuất hiện và được ứng dụng vào mô hình kinh doanh. Dưới đây là một số xu hướng chuyển đổi số nổi bật, đang và sẽ tiếp tục định hình tương lai của doanh nghiệp:

Trí tuệ nhân tạo (AI):

AI đang len lỏi vào mọi ngóc ngách của đời sống, và kinh doanh không phải là ngoại lệ. AI mang đến cho doanh nghiệp những khả năng vượt trội trong việc:

• Phân tích dữ liệu: AI có thể xử lý lượng dữ liệu khổng lồ với tốc độ nhanh hơn con người, tìm ra những insight ẩn chứa trong dữ liệu mà phương pháp truyền thống không thể phát hiện.
• Tự động hóa quy trình: AI giúp tự động hóa nhiều quy trình nghiệp vụ, từ chăm sóc khách hàng, quản lý kho hàng đến tuyển dụng nhân sự.
• Cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng: AI có thể phân tích hành vi, sở thích của từng khách hàng để cung cấp những trải nghiệm cá nhân hóa, tăng sự hài lòng và trung thành.
• Phát triển chatbot: Chatbot trí tuệ nhân tạo có thể trả lời câu hỏi của khách hàng 24/7, giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí nhân sự và nâng cao hiệu quả chăm sóc khách hàng.

Internet vạn vật (IoT):

IoT kết nối các thiết bị với nhau và với internet, tạo ra một mạng lưới thông minh cho phép thu thập và trao đổi dữ liệu thời gian thực. Ứng dụng IoT trong kinh doanh mang đến nhiều lợi ích như:

• Tối ưu hóa vận hành: IoT giúp theo dõi và kiểm soát tài sản, thiết bị, quy trình sản xuất một cách hiệu quả, từ đó tối ưu hóa vận hành, giảm chi phí và nâng cao năng suất.
• Phát triển sản phẩm, dịch vụ thông minh: IoT cho phép tạo ra những sản phẩm và dịch vụ thông minh, có khả năng kết nối và tương tác với người dùng, mang đến những trải nghiệm mới mẻ.
• Nâng cao hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng: IoT giúp theo dõi hàng hóa trong suốt quá trình vận chuyển, từ đó quản lý kho hàng hiệu quả và giảm thiểu rủi ro.

Blockchain:

Blockchain là công nghệ lưu trữ và truyền tải dữ liệu an toàn, minh bạch và bảo mật. Ứng dụng blockchain trong kinh doanh đang ngày càng phổ biến, đặc biệt là trong các lĩnh vực như:

• Quản lý chuỗi cung ứng: Blockchain giúp theo dõi nguồn gốc xuất xứ của hàng hóa, đảm bảo tính minh bạch và truy xuất nguồn gốc.
• Thanh toán: Blockchain cho phép thực hiện các giao dịch thanh toán nhanh chóng, an toàn và tiết kiệm chi phí.
• Bảo mật dữ liệu: Blockchain giúp bảo vệ dữ liệu khỏi sự xâm nhập và thay đổi trái phép.

Thực tế ảo (VR) / Thực tế tăng cường (AR):

VR và AR là những công nghệ tạo ra những trải nghiệm số tương tác, đưa người dùng vào một thế giới ảo hoặc kết hợp thế giới ảo với thế giới thực. Ứng dụng VR/AR trong kinh doanh mang đến những trải nghiệm mới lạ và thu hút khách hàng:

• Trải nghiệm mua sắm: Khách hàng có thể xem và trải nghiệm sản phẩm trong môi trường ảo trước khi quyết định mua hàng.
• Giáo dục: VR/AR được ứng dụng trong đào tạo, giúp người học tiếp thu kiến thức một cách sinh động và hiệu quả.
• Bất động sản: Khách hàng có thể tham quan căn hộ mẫu trong môi trường ảo mà không cần phải đến trực tiếp dự án.

Điện toán đám mây:

Điện toán đám mây cho phép doanh nghiệp lưu trữ, xử lý dữ liệu và triển khai ứng dụng trên nền tảng internet. Lợi ích của điện toán đám mây bao gồm:

• Tăng tính linh hoạt: Doanh nghiệp có thể truy cập dữ liệu và ứng dụng mọi lúc mọi nơi, trên mọi thiết bị.
• Tiết kiệm chi phí: Doanh nghiệp không cần phải đầu tư vào cơ sở hạ tầng CNTT, giảm chi phí vận hành và bảo trì.
• Nâng cao khả năng mở rộng: Doanh nghiệp có thể dễ dàng mở rộng quy mô hệ thống khi cần thiết.

Các xu hướng chuyển đổi số này đang tạo ra những cơ hội mới cho doanh nghiệp, đồng thời cũng đặt ra những thách thức mới. Doanh nghiệp cần chủ động nghiên cứu, đầu tư và ứng dụng công nghệ để thích ứng với xu hướng và nâng cao năng lực cạnh tranh trong kỷ nguyên số.

Thách thức trong chuyển đổi số mô hình kinh doanh

Mặc dù chuyển đổi số mô hình kinh doanh mang đến nhiều cơ hội to lớn, nhưng doanh nghiệp cũng phải đối mặt với không ít thách thức trên con đường này. Việc nhận diện và vượt qua những thách thức này là điều kiện tiên quyết để chuyển đổi số thành công.

Nhận thức và tư duy:

Một trong những rào cản lớn nhất đối với chuyển đổi số chính là tư duy và nhận thức của con người.

• Kháng cự thay đổi: Nhiều người e ngại sự thay đổi, khó thích nghi với cách thức làm việc mới, công nghệ mới. Điều này có thể gây cản trở quá trình chuyển đổi số.
• Thiếu tầm nhìn chiến lược: Chuyển đổi số không chỉ là áp dụng công nghệ mà là sự thay đổi toàn diện về chiến lược, tổ chức và vận hành. Doanh nghiệp cần có tầm nhìn chiến lược rõ ràng về chuyển đổi số, xác định mục tiêu và lộ trình triển khai phù hợp.
• Văn hóa doanh nghiệp: Xây dựng văn hóa doanh nghiệp thích ứng với chuyển đổi số, khuyến khích sáng tạo, học hỏi và ứng dụng công nghệ là yếu tố quan trọng để thành công.

Hạ tầng công nghệ:

• Chi phí đầu tư: Nâng cấp hệ thống CNTT, đầu tư vào phần mềm, phần cứng và an ninh bảo mật đòi hỏi chi phí lớn. Đối với nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, đây là một gánh nặng tài chính không nhỏ.
• Tích hợp hệ thống: Việc tích hợp các hệ thống CNTT hiện có với các hệ thống mới có thể gặp phải những khó khăn về mặt kỹ thuật, đòi hỏi sự hỗ trợ từ các chuyên gia CNTT.
• Năng lực quản lý: Doanh nghiệp cần có đội ngũ CNTT có năng lực quản lý và vận hành hệ thống CNTT hiện đại, đảm bảo hoạt động liên tục và ổn định.

An ninh bảo mật:

• Rủi ro an ninh mạng: Chuyển đổi số làm tăng rủi ro an ninh mạng, bao gồm rò rỉ dữ liệu, tấn công mạng, gian lận trực tuyến…
• Bảo vệ dữ liệu: Doanh nghiệp cần có giải pháp bảo vệ dữ liệu khách hàng, dữ liệu kinh doanh và các thông tin quan trọng khác.
• Tuân thủ quy định: Doanh nghiệp cần tuân thủ các quy định về an ninh bảo mật, bảo vệ thông tin cá nhân…

Thiếu nhân lực chất lượng cao:

• Kỹ năng số: Chuyển đổi số đòi hỏi nhân lực có kỹ năng số, khả năng làm việc với các công nghệ mới. Tuy nhiên, việc tìm kiếm nhân sự có đủ năng lực đáp ứng yêu cầu là một thách thức lớn.
• Đào tạo và phát triển: Doanh nghiệp cần đầu tư vào đào tạo và phát triển nhân lực, nâng cao kỹ năng số cho nhân viên.
• Thu hút nhân tài: Cạnh tranh thu hút nhân tài trong lĩnh vực công nghệ ngày càng gay gắt, doanh nghiệp cần có chính sách thu hút và giữ chân nhân tài hiệu quả.

Để vượt qua những thách thức này, doanh nghiệp cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, đầu tư bài bản và kiên trì thực hiện. Chuyển đổi số là một hành trình dài hơi, nhưng những lợi ích mà nó mang lại là xứng đáng với những nỗ lực bỏ ra.