Báo cáo dự đoán xu hướng việc làm trong tương lai

Last updated on 24 May, 2024

Xu hướng việc làm trong tương lai đang có những thay đổi mạnh mẽ do sự phát triển của công nghệ, kinh tế và xã hội. Các công việc truyền thống đang dần được tự động hóa, trong khi các công việc mới liên quan đến công nghệ và sáng tạo đang xuất hiện ngày càng nhiều. Báo cáo dự đoán xu hướng việc làm trong tương lai là một tài liệu quan trọng giúp các cá nhân và doanh nghiệp có cái nhìn tổng quan về những thay đổi này, từ đó có thể đưa ra những kế hoạch phù hợp cho sự phát triển của bản thân và tổ chức.

Những công việc tạo ra và biến mất trong tương lai

Số lượng công việc tạo ra và biến mất 

“Disruption” là từ để tóm gọn những gì đang xảy ra trên thị trường lao động toàn cầu, vốn liên tục được định hình lại bởi cuộc cách mạng kỹ thuật số, những nỗ lực khử cacbon khi đối mặt với khủng hoảng khí hậu và những thay đổi địa chính trị và xã hội khác.

Trong 5 năm tới, gần 1/4 việc làm (23%) dự kiến ​​sẽ thay đổi với mức tăng trưởng 10,2% và giảm 12,3%, theo Báo cáo Tương lai Việc làm năm 2023 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới. Các nhà tuyển dụng dự đoán 69 triệu việc làm mới sẽ được tạo ra và 83 triệu việc làm bị loại bỏ – giảm ròng 14 triệu việc làm, hay 2% số việc làm hiện tại.

Dự kiến ​​sự thay đổi việc làm trong từ năm 2023-2027

Nguồn:World Economic Forum, Future of Jobs Survey 2023; International Labour Organization, ILOSTAT.

Xu hướng thị trường lao động chuyển dịch theo ngành

Các doanh nghiệp được khảo sát dự kiến việc làm sẽ tăng hoặc giảm nhanh nhất như thế nào, chiếm tỷ lệ trong lực lượng lao động hiện có của họ. Chuyên gia AI và Machine Learning đứng đầu danh sách các công việc phát triển nhanh chóng. Tiếp theo là Chuyên gia bền vững và Nhà phân tích kinh doanh thông minh. 

• Hầu hết các vai trò phát triển nhanh nhất trong danh sách đều liên quan đến công nghệ. 
• Các vai trò suy giảm nhanh nhất là vai trò văn thư hoặc thư ký, với Nhân viên ngân hàng và Nhân viên thư ký liên quan, Nhân viên bưu điện và Nhân viên thu ngân và Nhân viên bán vé dự kiến sẽ giảm nhanh nhất.

Những công việc phát triển nhanh nhất và suy giảm nhanh nhất

Việc làm được hỗ trợ bởi tiếp cận và thương mại số 

Tiếp cận kỹ thuật số và thương mại kỹ thuật số sẽ ảnh hưởng đến xu hướng việc làm trong tương lai. Theo khảo sát, hầu hết mọi người cho rằng điều này sẽ thay đổi tổ chức của họ, tạo ra nhiều công việc mới và loại bỏ một số công việc cũ.

Các công việc liên quan đến thương mại kỹ thuật số, chuyển đổi kỹ thuật số và tiếp thị kỹ thuật số sẽ tăng nhanh, thêm khoảng 2 triệu việc làm. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng sẽ khác nhau ở các khu vực và quốc gia khác nhau. Nam Á sẽ có tốc độ tăng trưởng cao nhất, trong khi Sub-Sahara châu Phi sẽ có tốc độ tăng trưởng thấp nhất. Trung Quốc sẽ có tốc độ tăng trưởng nhanh hơn Nhật Bản.

Các công việc trực tiếp và lưu giữ hồ sơ sẽ giảm dần, ảnh hưởng đến nhiều ngành nghề. Các ngành bị ảnh hưởng nhiều nhất là Công nghệ thông tin và Truyền thông kỹ thuật số, Dịch vụ tài chính và Chuỗi cung ứng và Giao thông vận tải.  Một số ngành khác cũng sẽ bị ảnh hưởng nhưng ít hơn, như Giáo dục và Đào tạo, Năng lượng và Vật liệu, Cơ sở hạ tầng, Sản xuất, Dịch vụ chuyên nghiệp và Bán lẻ và Bán buôn hàng tiêu dùng.

Cụ thể hơn, nhu cầu đối với Nhân viên thu ngân và Nhân viên bán vé; Nhân viên nhập dữ liệu; Nhân viên kế toán, ghi sổ và bảng lương; và Thư ký sẽ giảm 25-35%. Xu hướng này là toàn cầu, nhưng rõ ràng hơn ở một số quốc gia như Brazil, Nhật Bản, Ý và Hoa Kỳ. Điều này có thể dẫn đến việc mất 26 triệu việc làm trên toàn cầu.

Việc làm chuyển đổi năng lượng và giảm thiểu biến đổi khí hậu

Người ta dự đoán xu hướng việc làm trong lĩnh vực năng lượng tái tạo và giảm thiểu biến đổi khí hậu sẽ tăng mạnh. Các công việc như Kỹ sư năng lượng tái tạo, Kỹ sư lắp đặt và hệ thống năng lượng mặt trời, Chuyên gia bền vững và Chuyên gia bảo vệ môi trường sẽ có nhu cầu cao hơn. Điều này có thể tạo ra khoảng 1 triệu việc làm mới. Điều này cũng phản ánh mong muốn của các doanh nghiệp chuyển sang năng lượng xanh và đầu tư vào các giải pháp giảm thiểu khí hậu.

Việc làm công nghệ tiên tiến

Các công nghệ biên giới tạo ra nhiều xu hướng việc làm mới trong 3 nhóm nghề nghiệp:

• Những người làm việc với dữ liệu lớn, như Nhà phân tích và Nhà khoa học dữ liệu, Chuyên gia dữ liệu lớn, Nhà phân tích kinh doanh thông minh, Chuyên gia cơ sở dữ liệu và mạng và Kỹ sư dữ liệu. Nhu cầu cho công việc này sẽ tăng khoảng 30-35% (1,4 triệu). Trung Quốc là nơi có nhu cầu cao nhất cho các Dịch vụ tài chính, Bán lẻ và Bán buôn hàng tiêu dùng và Chuỗi cung ứng và Giao thông vận tải. 
• Những người làm việc với AI và học máy, như Chuyên gia AI và Học máy. Nhu cầu đối với những ngành nghề này sẽ tăng 40% (1 triệu). AI và học máy sẽ ảnh hưởng đến nhiều công việc, đặc biệt là những công việc có mức lương cao và khó vào.
• Những người làm việc với bảo mật thông tin, như Chuyên gia bảo mật thông tin. Nhu cầu đối sẽ tăng 34% (0,2 triệu). Bảo mật thông tin là một trong 10 rủi ro toàn cầu hàng đầu và hiện có thiếu hụt 3 triệu chuyên gia.

Việc làm trong ngành Giáo dục

Giáo dục có thể tạo ra 3 triệu việc làm mới trong 5 năm tới. Các quốc gia không thuộc G20 sẽ có nhu cầu cao hơn về giáo viên và giáo sư do áp dụng nhiều công nghệ giáo dục và cải thiện kỹ năng cho người lao động. Đây là xu hướng việc làm xã hội mà thế giới đã theo dõi trong ba năm qua.

Việc làm trong lĩnh vực nông nghiệp

Nông nghiệp có thể tạo ra 3 triệu việc làm mới với nhu cầu tăng 30%. Các yếu tố như chuỗi cung ứng ngắn hơn, chi phí cao hơn, công nghệ nông nghiệp mới và biến đổi khí hậu đều ảnh hưởng đến nhu cầu này. Những người làm việc trong lĩnh vực này có thể ít bị AI tổng hợp thay thế hơn.

Thợ sửa chữa, công nhân nhà máy và lao động

Công nghệ mới làm thay đổi nhu cầu việc làm trong lĩnh vực sửa chữa, xây dựng và sản xuất. Thợ cơ khí và thợ sửa chữa máy móc có thể tạo ra thêm 1,9 triệu việc làm, nhưng cũng có thể mất nhiều việc làm do robot và máy bay không người lái. Các quốc gia không thuộc G20 sẽ có nhu cầu cao hơn về những người này. 

Công nhân xây dựng có thể tạo ra thêm 1 triệu việc làm, nhưng cũng có thể bị ảnh hưởng bởi sự biến động trong ngành. 

Đối với Nhân viên lắp ráp và công nhân nhà máy, người được hỏi dự kiến ​​sẽ giảm nhu cầu 5%, điều này có thể làm giảm lực lượng lao động này khoảng 2 triệu việc làm. Sự suy giảm này được thúc đẩy bởi sự suy giảm nhu cầu từ các ngành Công nghiệp chế tạo tiên tiến và Điện tử – đặc biệt là ở Trung Quốc, Nhật Bản, Singapore và Vương quốc Anh. Tuy nhiên, những công nhân này có thể được bảo vệ khỏi một số tác động của AI tổng hợp, vì các vai trò sản xuất dự kiến ​​sẽ ít bị tự động hóa hơn do công nghệ này.

Việc làm trong lĩnh vực chuỗi cung ứng và hậu cần

Logistics có thể tăng hoặc giảm việc làm tùy theo các yếu tố khác nhau. Chuỗi cung ứng có thể tạo ra nhiều việc làm hơn, nhưng cũng có thể làm mất nhiều việc làm. Thiếu hụt nguồn cung và chi phí cao cũng có thể làm giảm việc làm, chỉ sau khủng hoảng kinh tế. Do đó, một số nhà tuyển dụng sẽ cần thêm tài xế xe tải hạng nặng và xe buýt, trong khi một số khác sẽ cắt giảm. Tổng cộng, có thể có thêm 2 triệu việc làm cho những người này, nhưng cũng có thể thiếu hụt tài xế. Ngược lại, tài xế xe ô tô, xe tải và xe máy có thể mất khoảng 0,6 triệu việc làm. Chuyên gia hậu cần và tài xế xe tải hạng nhẹ có thể có thêm một ít việc làm.

Đọc thêm: Báo cáo về động lực chuyển đổi thị trường lao động toàn cầu

Các xu hướng việc làm

Xu hướng việc làm xanh

Để bù đắp cho tình trạng mất việc làm dự kiến, các nỗ lực toàn cầu nhằm khử cacbon để ứng phó với khủng hoảng khí hậu đang tạo ra vô số việc làm xanh trên khắp các ngành và lĩnh vực. Theo dữ liệu của Cơ quan Năng lượng Quốc tế, kịch bản phục hồi xanh có thể tạo ra khoảng 3,5% tăng trưởng GDP toàn cầu và tăng thêm 9 triệu việc làm mới mỗi năm.

Quá trình chuyển đổi xanh có thể tạo ra 30 triệu việc làm trên toàn cầu trong lĩnh vực năng lượng sạch, hiệu quả và công nghệ phát thải thấp vào năm 2030. Tuy nhiên, trong khi số việc làm xanh tiếp tục tăng trưởng trong 4 năm qua, thì việc đào tạo lại và nâng cao kỹ năng hướng tới các kỹ năng xanh lại không theo kịp.

Sự gia tăng tỷ lệ tuyển dụng hàng năm cho các công việc xanh

Nguồn: LinkedIn

Báo cáo Future of Jobs năm nay dựa vào dữ liệu của LinkedIn để xem xét cách các nhà tuyển dụng và người lao động thích ứng với sự chuyển đổi xanh. Kết quả cho thấy:

• Các nhà tuyển dụng đăng tuyển dụng nhiều người làm việc xanh hơn, vượt qua tỷ lệ tuyển dụng chung từ năm 2019.
• Các công việc bền vững là ba trong số mười công việc phát triển nhanh nhất trên LinkedIn.
• Người lao động có kỹ năng xanh đang tăng lên để đáp ứng nhu cầu, từ 9% lên 13% trong sáu năm qua.

Báo cáo cũng phát hiện ra rằng:

• Các lĩnh vực Sản xuất và Dầu khí có nhiều người có kỹ năng xanh nhất. Điều này có thể giúp họ giảm phát thải và chuyển sang năng lượng sạch.
• Các quốc gia như Australia, Argentina, Thụy Điển, Hà Lan và Hoa Kỳ có nhiều người làm trong Chính phủ và Khu vực công có kỹ năng xanh. Điều này có thể giúp họ thúc đẩy và hỗ trợ sự chuyển đổi xanh.
• Các lĩnh vực Tài chính, Công nghệ và Thông tin và Truyền thông có ít người có kỹ năng xanh hơn. Điều này có thể là một thách thức cho họ khi tham gia vào sự chuyển đổi xanh.

Các công việc xã hội được đẩy nhanh sau đại dịch

Việc làm xã hội là những việc làm giúp chăm sóc, giáo dục và y tế cho mọi người. Chúng quan trọng cho sự phát triển và phục hồi của xã hội, đặc biệt khi dân số toàn cầu đang già đi. Báo cáo này dùng dữ liệu của Indeed để xem xét sự thay đổi trong việc làm xã hội do đại dịch. Kết quả cho thấy:

• Việc làm xã hội tăng nhanh hơn các việc làm khác ở 15/22 quốc gia.
• Việc làm Chăm sóc sức khỏe và Chăm sóc là những việc làm xã hội tăng nhanh nhất, vì chúng cần thiết trong đại dịch COVID-19.
• Việc làm Giáo dục cũng tăng nhanh hơn các việc làm khác ở 12/20 quốc gia.

Các công việc xã hội được đẩy nhanh sau đại dịch

Báo cáo cũng chỉ ra rằng:

• Pháp, Ireland và Bỉ có nhiều việc làm xã hội nhất so với các quốc gia khác.
• Brazil, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Ấn Độ có ít việc làm xã hội hơn so với các việc làm không thuộc lĩnh vực xã hội.
• Các lĩnh vực Tài chính, Công nghệ và Thông tin và Truyền thông có ít người có kỹ năng xã hội hơn. Điều này có thể làm khó họ khi tham gia vào sự chuyển đổi xã hội.

Những kỹ năng được yêu cầu nhiều nhất hiện nay

Top 10 kỹ năng cốt lõi được đánh giá cao trong tương lai

Tư duy phân tích (Analytical thinking) được coi là kỹ năng cốt lõi bởi nhiều công ty hơn bất kỳ kỹ năng nào khác, và trung bình chiếm 9% trong số các kỹ năng cốt lõi được các công ty báo cáo. Theo sau đó là Tư duy sáng tạo (Creative thinking) đúng thứ 2.

Các kỹ năng khác liên quan đến khả năng thích nghi trong thời đại VUCA là:

• Tự tin vào năng lực bản thân – kiên cường, linh hoạt và nhanh nhẹn (Resilience, flexibility and agility)
• Động lực và sự tự nhận thức (Motivation and Self-awareness)
• Sự tò mò và học tập suốt đời (Curiosity and Lifelong learning) 
• Năng lực sử dụng công nghệ (Technological literacy)

Top 10 kỹ năng năm 2023

Nguồn: Future of jobs 2023: These are the most in-demand skills now – and beyond

Top 10 kỹ năng cốt lõi còn lại là hai thái độ về làm việc với người khác:

• Đồng cảm và lắng nghe tích cực (Empathy and active listening)
• Lãnh đạo và ảnh hưởng xã hội (Leadership and social influence)

Kiểm soát chất lượng là kỹ năng quan trọng cho một số doanh nghiệp nhất định. Các kỹ năng như quản lý, thu hút, công nghệ, đạo đức và thể chất thường ít quan trọng hơn.

Các kỹ năng cốt lõi có sự khác biệt giữa các lĩnh vực. Ví dụ, ngành Công nghiệp Truyền thông Giải trí và Thể thao coi trọng sự đồng cảm và lắng nghe tích cực, trong khi ngành Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản coi trọng quản lý môi trường và kỹ năng thực hành. Ngành Điện tử và Giáo dục và Đào tạo coi trọng tư duy hệ thống.

So sánh với trước đây cho thấy tư duy sáng tạo quan trọng hơn tư duy phân tích khi nhiều công việc được tự động hóa. Năm 2018 và 2020, tư duy phân tích được coi là kỹ năng cốt lõi nhiều hơn tư duy sáng tạo. Hiện nay, khoảng cách đó đã giảm.

Top 10 kỹ năng phát triển trong tương lai

Top 10 kỹ năng phát triển trong tương lai

Nguồn: Future of jobs 2023: These are the most in-demand skills now – and beyond

Các doanh nghiệp được khảo sát cho rằng không có kỹ năng nào bị suy giảm ròng, nhưng một số công ty đánh giá khả năng đọc, viết và toán; công dân toàn cầu; khả năng xử lý giác quan; và sự khéo léo, sức bền và độ chính xác của đôi tay ngày càng giảm tầm quan trọng đối với người lao động của họ.

Những kỹ năng ưu tiên đào tạo trong tương lai

Những chiến lược đào tạo nhân sự cho 5 năm tới

Đầu tư vào học tập, đào tạo tại chỗ và quy trình tự động hoá là những chiến lược lực lượng lao động phổ biến nhất sẽ được áp dụng.

• 27% hoạt động đào tạo dự kiến sẽ được cung cấp thông qua đào tạo và huấn luyện tại chỗ.
• Với tỷ lệ 24%, các công ty khẳng định rằng một phần lớn đào tạo sẽ được cung cấp bởi các bộ phận đào tạo nội bộ. 15% sẽ được cung cấp thông qua chương trình học việc do nhà tuyển dụng tài trợ.
• Cuối cùng là các giải pháp đào tạo từ bên ngoài: đào tạo được cấp phép từ các hiệp hội chuyên nghiệp (13%), các nền tảng học trực tuyến của tư nhân (12%) và các trường đại học và các cơ sở giáo dục khác (10%).

Tỷ lệ các tổ chức được khảo sát về kế hoạch áp dụng các chiến lược nhân sự

Các chương trình đào tạo dự kiến

Nguồn bài viết: Future of Jobs Report 2023

 Kết luận

Dựa trên những phân tích và dự đoán của báo cáo, có thể thấy rằng xu hướng việc làm trong tương lai:

• Cuộc cách mạng kỹ thuật số cùng với phong trào “go green” và các yếu tố khác đang định hình lại thế giới công việc toàn cầu với tốc độ chưa từng thấy.
• Các chuyên gia về xe tự lái và xe điện đứng đầu danh sách các công việc phát triển nhanh nhất vào năm 2023.
• AI và các công nghệ thông minh đang khiến các vai trò như nhân viên ngân hàng, thu ngân và nhân viên nhập dữ liệu trở nên lỗi thời. Những vai trò này có thể chứng kiến ​​tốc độ suy giảm nhanh nhất trong 5 năm tới.

Về các kỹ năng mà người lao động cần trang bị trong thời đại đầy biến động như hiện nay:

• Báo cáo Future of Jobs 2023 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới cho thấy tư duy phân tích, tư duy sáng tạo và trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn sẽ là những kỹ năng có nhu cầu cao nhất vào năm 2027.
• Khả năng lãnh đạo và ảnh hưởng xã hội, sự tò mò và học hỏi suốt đời là những kỹ năng khác dự kiến sẽ có nhu cầu ngày càng tăng.
• Theo báo cáo, 6 trong số 10 công nhân sẽ cần đào tạo trước năm 2027. Nhưng chỉ có một nửa số công nhân được cho là có cơ hội tiếp cận các cơ hội đào tạo phù hợp.

——————————-

Công ty Tư vấn Quản lý OCD (OCD Management Consulting Co) là một trong những đơn vị tư vấn quản lý hàng đầu Việt Nam với tính chuyên nghiệp, thực tiễn và chất lượng cao.

Thông tin chính thức về OCD được cập nhật tại website: https://ocd.vn

Fanpage chính thức của OCD vui lòng truy cập: https://facebook.com/OCDConsulting

Liên hệ nhanh Hotline/Zalo: 0886595688 hoặc gửi email đến: ocd@ocd.vn