Robotics trong Logistics và vận chuyển: Tăng tốc chuỗi cung ứng thông minh

Last updated on 1 August, 2025

Robotics trong logistics và vận chuyển đang trở thành một trong những trụ cột công nghệ giúp các doanh nghiệp hậu cần nâng cao hiệu quả, cắt giảm chi phí và cải thiện độ chính xác. Từ kho bãi thông minh, robot phân loại hàng hóa cho đến drone giao hàng, ứng dụng của robot đang làm thay đổi cách ngành logistics vận hành. Bài viết này OCD sẽ giúp bạn hiểu rõ cách robotics đang hiện diện, phát triển và định hình tương lai ngành logistics hiện đại.

1. Tổng quan về Robotics trong Logistics

1.1 Robotics là gì và tại sao quan trọng với logistics?

Robotics là lĩnh vực công nghệ chuyên phát triển các thiết bị tự động (robot) có thể thực hiện một số hoặc toàn bộ nhiệm vụ thay cho con người. Trong logistics, robotics không chỉ giúp tự động hóa các quy trình vận chuyển nội bộ mà còn giải quyết các vấn đề liên quan đến thiếu hụt nhân sự, tăng trưởng đơn hàng và nhu cầu giao hàng nhanh.

Năm 2023, theo báo cáo từ Statista, quy mô thị trường robot trong logistics toàn cầu đạt gần 7 tỷ USD, dự báo sẽ vượt 20 tỷ USD vào năm 2030. Sự tăng trưởng mạnh mẽ này cho thấy robotics không chỉ là xu hướng mà còn là một phần cốt lõi trong chiến lược phát triển dài hạn của ngành.

1.2 Các thách thức logistics cần công nghệ robotics giải quyết

Ngành logistics hiện đại đang đối mặt với:

• Tốc độ giao hàng ngày càng nhanh (giao trong ngày, thậm chí trong vài giờ)

• Áp lực giảm chi phí vận hành

• Thiếu hụt lao động tay nghề cao và chi phí nhân công tăng

• Sai sót trong đóng gói, phân loại gây thiệt hại tài chính và uy tín

• Nhu cầu kiểm soát dữ liệu và tối ưu vận hành theo thời gian thực

Robotics giúp giải quyết các bài toán trên bằng cách đưa tự động hóa và trí tuệ nhân tạo vào vận hành hàng ngày của chuỗi cung ứng.

2. Các loại Robot được ứng dụng trong Logistics

2.1 AGV và AMR: Robot vận chuyển nội bộ

AGV (Xe dẫn hướng tự động) và AMR (Robot di động tự động) là những robot có thể di chuyển hàng hóa trong nhà kho hoặc trung tâm phân loại mà không cần người điều khiển.

• AGV hoạt động theo tuyến định sẵn (dựa trên vạch kẻ, từ tính hoặc cảm biến).

• AMR linh hoạt hơn, sử dụng bản đồ môi trường và AI để định hướng đường đi.

Ví dụ: Amazon hiện có hơn 520.000 robot AMR vận hành tại các trung tâm phân phối của họ, giúp cắt giảm 50% thời gian xử lý đơn hàng.

2.2 Robot cánh tay: Tự động hóa đóng gói và xếp dỡ

Robot cánh tay (robot arm) có thể thực hiện các thao tác:

• Gắp hàng

• Đóng hộp

• Xếp hàng lên pallet

• Dỡ hàng khỏi container

Ví dụ: DHL sử dụng robot cánh tay kết hợp thị giác máy tính để nhận diện và xử lý hàng trăm loại kiện hàng khác nhau trong kho một cách chính xác.

2.3 Robot phân loại hàng hóa

Robot phân loại sử dụng AI, camera và cảm biến để đọc mã vạch, xác định kích thước và điểm đến hàng hóa. Những robot này có thể xử lý hàng chục ngàn kiện hàng mỗi giờ.

Ví dụ: Tại Trung Quốc, JD Logistics triển khai trung tâm phân loại hàng hóa hoàn toàn bằng robot, giúp giảm 70% nhu cầu lao động thủ công.

2.4 Drone giao hàng (delivery drones)

Drone được ứng dụng trong giai đoạn “last-mile delivery” – giai đoạn tốn kém và phức tạp nhất của chuỗi vận chuyển. Drone có thể rút ngắn thời gian giao hàng từ vài giờ xuống còn vài phút, đặc biệt tại vùng sâu vùng xa.

Ví dụ: Zipline đã thực hiện hơn 500.000 chuyến giao hàng bằng drone tại Rwanda và Ghana, chủ yếu là dược phẩm, với tỷ lệ giao thành công trên 95%.

3. Lợi ích của Robotics trong Logistics và vận chuyển

3.1 Tối ưu hiệu suất vận hành

Robot làm việc 24/7, không cần nghỉ, không sai sót do cảm xúc hay mệt mỏi. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể xử lý lượng hàng hóa lớn hơn trong thời gian ngắn hơn.

Ví dụ: Trung tâm phân phối của Ocado (Anh) sử dụng hơn 1.000 robot trên một hệ thống lưới 3D để xử lý 65.000 đơn hàng/ngày.

3.2 Tăng độ chính xác và giảm thiệt hại

Robot được lập trình để nhận diện và xử lý hàng hóa với độ chính xác gần như tuyệt đối. Điều này giúp giảm thiểu việc giao nhầm, hỏng hóc, mất mát hàng hóa trong quá trình xử lý và vận chuyển.

3.3 Giảm chi phí nhân công và chi phí lỗi

Chi phí thuê nhân công, đặc biệt ở các nước phát triển, đang tăng mạnh. Ngoài ra, sai sót trong xử lý đơn hàng cũng gây tổn thất đáng kể. Robotics giúp cắt giảm đáng kể các loại chi phí này.

Ví dụ: FedEx ước tính việc tích hợp robotics giúp họ tiết kiệm hơn 2 triệu USD/năm tại một trung tâm logistics lớn.

3.4 Đảm bảo an toàn trong lao động

Robot đảm nhiệm các nhiệm vụ nặng nhọc, nguy hiểm như nâng vác kiện hàng nặng, làm việc trong môi trường hóa chất hoặc nhiệt độ cao – giúp giảm tai nạn lao động.

4. Thực tiễn ứng dụng tại Việt Nam và quốc tế

4.1 Việt Nam

• Lazada Logistics đưa vào sử dụng robot AGV tại kho Sóng Thần, giúp tăng 2.5 lần hiệu suất xử lý đơn hàng.

• GHTK và Viettel Post đang thử nghiệm hệ thống phân loại bán tự động sử dụng robot kết hợp AI.

• VinGroup đưa robot vào cả khâu vận chuyển nội bộ và điều phối kho trong nhà máy VinFast.

4.2 Quốc tế

• Amazon Robotics là hình mẫu hàng đầu về ứng dụng robot trong vận hành logistics.

• Alibaba Cainiao có trung tâm phân loại 700 robot, phục vụ hơn 1 tỷ đơn hàng mỗi năm.

• Walmart sử dụng robot để kiểm kê kho theo thời gian thực, tăng độ chính xác và tiết kiệm hàng triệu USD mỗi năm.

5. Thách thức khi áp dụng Robotics trong Logistics

5.1 Chi phí đầu tư lớn

Hệ thống robot, cảm biến, AI và hạ tầng đi kèm có chi phí ban đầu rất cao. Với nhiều doanh nghiệp nhỏ, đây là rào cản lớn.

5.2 Khó khăn trong đào tạo và chuyển đổi

Doanh nghiệp phải đào tạo lại nhân viên, xây dựng hệ thống quản lý mới (WMS, TMS) và thay đổi cách vận hành truyền thống.

5.3 Vấn đề bảo trì và gián đoạn kỹ thuật

Robot cũng có thể gặp lỗi phần mềm, cần bảo trì định kỳ. Nếu không có đội ngũ kỹ thuật hỗ trợ kịp thời, chuỗi vận hành có thể bị gián đoạn.

5.4 Tính tương thích và tích hợp hệ thống

Việc kết nối robot với hệ thống quản lý cũ (ERP, WMS) đôi khi gặp khó khăn, đòi hỏi bên thứ ba hỗ trợ kỹ thuật.

6. Xu hướng phát triển Robotics trong Logistics

6.1 Tích hợp AI và dữ liệu lớn

Robot tương lai sẽ không chỉ thực hiện lệnh mà còn phân tích dữ liệu để tối ưu vận hành. Ví dụ: dự báo nhu cầu, điều chỉnh lộ trình giao hàng theo thời gian thực.

6.2 Phát triển robot dạng thuê bao (Robot-as-a-Service)

Doanh nghiệp có thể “thuê” robot theo nhu cầu (theo giờ, theo lượng đơn hàng), giúp giảm gánh nặng chi phí đầu tư.

6.3 Robot giao hàng tự lái trên mặt đất

Các công ty như Starship, Nuro đã thử nghiệm robot giao hàng dạng xe tự lái mini chạy trong khu dân cư, có thể thay thế shipper trong tương lai gần.

6.4 Kết hợp blockchain và IoT

Việc theo dõi robot và hàng hóa theo thời gian thực bằng blockchain sẽ giúp nâng cao độ minh bạch, chống gian lận và cải thiện dịch vụ khách hàng.

7. Doanh nghiệp cần làm gì để ứng dụng Robotics hiệu quả?

• Đánh giá quy trình kho vận hiện tại: Tìm điểm nghẽn để ứng dụng tự động hóa.

• Chọn giải pháp phù hợp quy mô: Không cần robot toàn diện mà có thể bắt đầu từ khâu phân loại hoặc xếp hàng.

• Kết hợp WMS/ERP và dữ liệu AI: Để khai thác tối đa hiệu quả từ robot.

• Đào tạo đội ngũ vận hành và kỹ thuật: Đảm bảo hệ thống hoạt động trơn tru, liên tục.

• Đo lường ROI rõ ràng: Đánh giá chi phí – lợi ích để có chiến lược mở rộng hợp lý.

Kết luận

Robotics trong logistics và vận chuyển không chỉ giúp doanh nghiệp gia tăng tốc độ, độ chính xác và tiết kiệm chi phí mà còn là chìa khóa để cạnh tranh bền vững trong kỷ nguyên thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ. Dù còn tồn tại những rào cản về chi phí và kỹ thuật, xu hướng toàn cầu đang cho thấy: đơn vị nào càng sớm áp dụng robotics, càng có lợi thế về lâu dài trong chuỗi cung ứng hiện đại.