Chuyển đổi số trong các lĩnh vực: Hiện trạng và thách thức

Last updated on 21 May, 2025

Chuyển đổi số không còn là một lựa chọn mà đã trở thành yếu tố sống còn đối với mọi tổ chức, doanh nghiệp và cả xã hội trong kỷ nguyên hiện đại. Từ y tế, giáo dục đến sản xuất và tài chính, làn sóng số hóa đang định hình lại cách chúng ta làm việc, tương tác và tạo ra giá trị. Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội đột phá, quá trình chuyển đổi này cũng đi kèm với vô vàn thách thức. Vậy, hiện trạng chuyển đổi số tại Việt Nam đang diễn ra như thế nào, và chúng ta cần vượt qua những thách thức nào để thực sự bứt phá trong hành trình số hóa?

Chuyển đổi số là gì?

Chuyển đổi số (Digital Transformation) là quá trình thay đổi toàn diện về mọi mặt của một tổ chức, doanh nghiệp, hoặc thậm chí là cá nhân và xã hội, bằng cách ứng dụng các công nghệ số. Quá trình này không chỉ đơn thuần là việc số hóa các quy trình hay dữ liệu hiện có (ví dụ: chuyển tài liệu giấy thành file máy tính), mà là một sự “sáng tạo phá hủy” để tạo ra những giá trị mới, thay đổi cách thức hoạt động, mô hình kinh doanh, và tương tác với khách hàng, đối tác.

Các yếu tố cốt lõi của chuyển đổi số

• Ứng dụng công nghệ số: Chuyển đổi số dựa trên các công nghệ tiên tiến như Trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), Dữ liệu lớn (Big Data), Điện toán đám mây (Cloud Computing), Chuỗi khối (Blockchain), v.v.
• Thay đổi tổng thể và toàn diện: Nó tác động đến mọi khía cạnh, từ chiến lược, quy trình vận hành, sản phẩm, dịch vụ cho đến văn hóa tổ chức và tư duy của con người.
• Tạo ra giá trị mới: Mục tiêu cuối cùng là nâng cao hiệu quả hoạt động, tăng cường khả năng cạnh tranh, tối ưu hóa trải nghiệm khách hàng và mở ra những cơ hội phát triển mới.
• Thay đổi tư duy và nhận thức: Đây là yếu tố quan trọng nhất. Chuyển đổi số không chỉ là vấn đề công nghệ mà còn là một cuộc cách mạng về tư duy, sẵn sàng chấp nhận cái mới, thay đổi thói quen và nhận thức đúng đắn về vai trò của công nghệ trong bối cảnh hiện đại.

Bản chất của chuyển đổi số

Bản chất của chuyển đổi số không chỉ nằm ở việc áp dụng công nghệ mà sâu xa hơn, nó là một sự thay đổi mang tính cách mạng về tư duy và cách thức hoạt động của một tổ chức:

• Không chỉ là công nghệ, mà là chiến lược: Chuyển đổi số không phải là mua sắm phần mềm hay thiết bị mới. Đó là việc định hình lại chiến lược kinh doanh, cách tổ chức tạo ra giá trị và tương tác với môi trường bên ngoài, lấy công nghệ làm đòn bẩy.
• Thay đổi toàn diện về văn hóa và tư duy: Đây là yếu tố then chốt. Chuyển đổi số đòi hỏi sự thay đổi trong cách suy nghĩ, làm việc và ra quyết định của con người trong tổ chức. Nó khuyến khích sự linh hoạt, thử nghiệm, và chấp nhận rủi ro, thúc đẩy văn hóa học hỏi và đổi mới liên tục.
• Lấy khách hàng làm trọng tâm: Bản chất của chuyển đổi số là việc đặt khách hàng vào trung tâm của mọi hoạt động. Công nghệ được sử dụng để hiểu rõ hơn nhu cầu, hành vi của khách hàng, từ đó tạo ra những trải nghiệm cá nhân hóa, tiện lợi và vượt trội.
• Tối ưu hóa quy trình và mô hình kinh doanh: Chuyển đổi số không chỉ tự động hóa những quy trình cũ mà còn tạo ra những quy trình hoàn toàn mới, hiệu quả hơn. Thậm chí, nó có thể dẫn đến việc thay đổi hoàn toàn mô hình kinh doanh truyền thống, mở ra những nguồn doanh thu và kênh phân phối mới.
• Ra quyết định dựa trên dữ liệu: Một trong những giá trị cốt lõi của chuyển đổi số là khả năng thu thập, phân tích và sử dụng dữ liệu lớn để đưa ra những quyết định sáng suốt và kịp thời. Dữ liệu trở thành tài sản quý giá giúp tổ chức hiểu rõ thị trường, khách hàng và hiệu suất hoạt động.
• Liên tục thích nghi và đổi mới: Trong một thế giới thay đổi nhanh chóng, chuyển đổi số là một hành trình liên tục, không phải là đích đến. Nó đòi hỏi khả năng thích nghi nhanh với những xu hướng công nghệ mới, những thay đổi của thị trường và nhu cầu của khách hàng.
• Tạo ra giá trị mới và lợi thế cạnh tranh: Cuối cùng, bản chất của chuyển đổi số là tạo ra những giá trị chưa từng có, mang lại lợi thế cạnh tranh bền vững cho tổ chức. Điều này có thể là sản phẩm/dịch vụ đột phá, hiệu quả vận hành vượt trội, hoặc mối quan hệ bền chặt với khách hàng.

Tóm lại, chuyển đổi số là một quá trình biến đổi sâu sắc, nơi công nghệ không chỉ là công cụ mà là chất xúc tác cho sự đổi mới toàn diện, từ chiến lược, quy trình đến văn hóa và tư duy con người. Tuy vậy, do đây là quá trình biến đổi sâu sắc, các cơ quan, tổ chức cũng đối mặt với nhiều thách thức trong hành trình chuyển đổi số.

Đọc thêm: Khái niệm và bản chất của chuyển đổi số

Chuyển đổi số trong hệ thống cơ quan hành chính nhà nước

Chuyển đổi số trong hệ thống cơ quan hành chính nhà nước là quá trình ứng dụng mạnh mẽ các công nghệ số để thay đổi toàn diện phương thức hoạt động, nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành, và đặc biệt là cải thiện chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp. Đây là một phần quan trọng của tiến trình xây dựng Chính phủ số, hướng tới Chính phủ kiến tạo, phục vụ.

Mục tiêu chính của chuyển đổi số trong hành chính nhà nước:

• Nâng cao hiệu quả hoạt động: Tự động hóa các quy trình nghiệp vụ, giảm thiểu giấy tờ, rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục hành chính.
• Tăng cường minh bạch và trách nhiệm giải trình: Dữ liệu được số hóa và công khai (trong phạm vi cho phép), giúp người dân dễ dàng theo dõi, giám sát các quy trình, dịch vụ công.
• Cải thiện chất lượng dịch vụ công: Cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình, cá nhân hóa, dễ tiếp cận hơn cho mọi đối tượng, kể cả người dân ở vùng sâu, vùng xa, người khuyết tật.
• Thúc đẩy ra quyết định dựa trên dữ liệu: Thu thập, phân tích dữ liệu từ các hệ thống số để đưa ra các chính sách, quyết định quản lý công hiệu quả và kịp thời hơn.
• Tiết kiệm chi phí và nguồn lực: Giảm thiểu chi phí in ấn, lưu trữ, đi lại, nhân lực cho các tác vụ thủ công.

Các trụ cột chính của chuyển đổi số trong hành chính nhà nước

Chuyển đổi số trong hệ thống cơ quan hành chính nhà nước thường tập trung vào ba trụ cột chính, được Thủ tướng Chính phủ Việt Nam phê duyệt trong Chương trình Chuyển đổi số quốc gia:

• Chính phủ số (Digital Government): Liên quan đến các hoạt động nội bộ của cơ quan nhà nước, bao gồm:

• • Phát triển hạ tầng số đồng bộ, hiện đại: Xây dựng hệ thống mạng, trung tâm dữ liệu, nền tảng điện toán đám mây phục vụ chính phủ (Government Cloud), đảm bảo kết nối thông suốt và an toàn.
  • Số hóa dữ liệu và xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia: Thu thập, chuẩn hóa, số hóa và kết nối các cơ sở dữ liệu chuyên ngành (dân cư, đất đai, doanh nghiệp, bảo hiểm, y tế, v.v.) để tạo ra kho dữ liệu dùng chung, tránh trùng lặp, lãng phí và làm sạch dữ liệu. Đây là nền tảng cho việc phân tích dữ liệu và cung cấp dịch vụ thông minh.
  • Tự động hóa quy trình nghiệp vụ nội bộ: Ứng dụng các hệ thống quản lý văn bản điện tử, quản lý công việc, hệ thống thông tin báo cáo, hội nghị truyền hình trực tuyến để nâng cao hiệu quả điều hành, tác nghiệp.
  • Đảm bảo an toàn, an ninh mạng: Đây là yếu tố sống còn, cần xây dựng các biện pháp bảo mật mạnh mẽ để bảo vệ dữ liệu và hệ thống khỏi các cuộc tấn công mạng.

• Kinh tế số (Digital Economy): Tập trung vào việc thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế dựa trên công nghệ số. Mặc dù không trực tiếp là hoạt động của cơ quan hành chính, nhưng chính phủ đóng vai trò kiến tạo bằng cách:

• • Xây dựng hành lang pháp lý, chính sách khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng công nghệ số, phát triển các nền tảng số.
  • Hỗ trợ chuyển đổi số cho các doanh nghiệp, đặc biệt là SMEs.

• Xã hội số (Digital Society): Nâng cao khả năng tiếp cận và sử dụng công nghệ số của người dân. Vai trò của cơ quan nhà nước bao gồm:

• • Cung cấp dịch vụ công trực tuyến: Đẩy mạnh triển khai dịch vụ công trực tuyến toàn trình trên Cổng Dịch vụ công Quốc gia, các Cổng Dịch vụ công cấp bộ, cấp tỉnh, tích hợp với ứng dụng định danh điện tử VNeID. Mục tiêu là người dân có thể thực hiện thủ tục hành chính mọi lúc, mọi nơi, trên mọi thiết bị.
  • Nâng cao nhận thức và phổ cập kỹ năng số: Đào tạo, hướng dẫn người dân về việc sử dụng các dịch vụ số, bảo mật thông tin, đồng thời phát triển đội ngũ cán bộ, công chức có kỹ năng số.
  • Tạo môi trường tương tác số: Xây dựng các kênh tương tác hai chiều giữa chính phủ và người dân (ví dụ: ứng dụng phản ánh kiến nghị, nền tảng góp ý xây dựng chính sách).

Lợi ích cụ thể của chuyển đổi số trong hành chính nhà nước

• Đối với người dân:
  • Tiện lợi, tiết kiệm thời gian, chi phí đi lại khi thực hiện thủ tục hành chính.
  • Dễ dàng tiếp cận thông tin, theo dõi trạng thái hồ sơ.
  • Cơ hội tiếp cận dịch vụ công bình đẳng hơn (y tế, giáo dục, an sinh xã hội).
  • Minh bạch hơn, giảm thiểu tiêu cực.
• Đối với doanh nghiệp:
  • Rút ngắn thời gian khởi nghiệp, giảm chi phí tuân thủ thủ tục hành chính.
  • Môi trường kinh doanh minh bạch, thuận lợi hơn.
  • Dễ dàng tương tác với cơ quan nhà nước.
• Đối với cơ quan nhà nước:
  • Nâng cao năng suất, hiệu quả làm việc của cán bộ, công chức.
  • Tối ưu hóa nguồn lực, tiết kiệm ngân sách.
  • Tăng cường khả năng quản lý, giám sát và điều hành.
  • Xây dựng hình ảnh chính phủ hiện đại, chuyên nghiệp, phục vụ.

Thách thức trong chuyển đổi số hệ thống cơ quan hành chính nhà nước

Việt Nam đã và đang nỗ lực đẩy mạnh chuyển đổi số trong các cơ quan hành chính nhà nước với nhiều văn bản pháp lý quan trọng như Quyết định số 749/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, và Chiến lược phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030 (Quyết định số 942/QĐ-TTg).

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức như: hạ tầng số chưa đồng bộ, an ninh mạng còn tiềm ẩn rủi ro, nguồn nhân lực số chưa đủ mạnh, và quan trọng nhất là sự thay đổi về tư duy, thói quen làm việc từ thủ công sang số của một bộ phận cán bộ, công chức.

Để thành công, chuyển đổi số trong hành chính nhà nước đòi hỏi sự cam kết mạnh mẽ của lãnh đạo, đầu tư đúng hướng, đào tạo nhân lực, và sự đồng thuận, tham gia tích cực từ cả người dân và doanh nghiệp.

Chuyển đổi số trong hệ thống doanh nghiệp nhà nước

Chuyển đổi số trong hệ thống doanh nghiệp nhà nước (DNNN) là quá trình ứng dụng các công nghệ số để tái cấu trúc toàn diện hoạt động sản xuất, kinh doanh, quản lý và điều hành của các tập đoàn, tổng công ty, công ty nhà nước. Mục tiêu là nâng cao năng lực cạnh tranh, tối ưu hóa hiệu quả hoạt động, tạo ra giá trị mới và đóng góp mạnh mẽ hơn vào sự phát triển kinh tế – xã hội.

Vai trò và tầm quan trọng của chuyển đổi số đối với DNNN

• Tiên phong, dẫn dắt: DNNN thường là những doanh nghiệp lớn, hoạt động trong các lĩnh vực then chốt của nền kinh tế (năng lượng, viễn thông, tài chính, hạ tầng…). Việc chuyển đổi số thành công của họ có ý nghĩa quan trọng trong việc tạo động lực, thúc đẩy chuyển đổi số chung của cả quốc gia, là hình mẫu cho các doanh nghiệp khác.
• Nâng cao năng lực cạnh tranh: Trong bối cảnh kinh tế số và cạnh tranh toàn cầu gay gắt, chuyển đổi số giúp DNNN tối ưu hóa quy trình, giảm chi phí, tăng năng suất, từ đó nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường.
• Tạo ra mô hình kinh doanh mới: Công nghệ số mở ra cơ hội để DNNN phát triển các sản phẩm, dịch vụ mới, hoặc thay đổi hoàn toàn mô hình kinh doanh truyền thống để thích nghi và nắm bắt các xu hướng mới.
• Nâng cao hiệu quả quản trị: Ứng dụng các giải pháp số giúp quản lý minh bạch hơn, ra quyết định dựa trên dữ liệu chính xác, và tối ưu hóa việc phân bổ nguồn lực.
• Đóng góp vào xây dựng Chính phủ số, Xã hội số: Với vai trò là những đơn vị lớn, DNNN thường là nhà cung cấp hạ tầng số (viễn thông, điện lực) hoặc dịch vụ thiết yếu (ngân hàng), đóng góp trực tiếp vào việc xây dựng nền tảng cho Chính phủ số và phổ cập dịch vụ số đến người dân, doanh nghiệp.

Các lĩnh vực ưu tiên trong chuyển đổi số của DNNN:

• Chuyển đổi số trong quản trị nội bộ:
  • Quản lý văn bản, tài liệu điện tử: Giảm thiểu giấy tờ, tự động hóa quy trình phê duyệt.
  • Hệ thống ERP (Hoạch định nguồn lực doanh nghiệp): Tích hợp các chức năng quản lý tài chính, nhân sự, sản xuất, chuỗi cung ứng… để tối ưu hóa vận hành.
  • Hệ thống Quản lý Sản xuất (MES) giúp doanh nghiệp tối ưu hóa công tác quản lý sản xuất, tiến đến nhà máy thông minh
  • Quản lý quan hệ khách hàng (CRM): Nâng cao tương tác, chăm sóc khách hàng.
  • Quản lý nhân sự và đào tạo: Ứng dụng các nền tảng số cho tuyển dụng, quản lý hiệu suất, đào tạo trực tuyến.
  • Hệ thống báo cáo, phân tích dữ liệu: Hỗ trợ lãnh đạo ra quyết định nhanh chóng, chính xác.
• Chuyển đổi số trong sản xuất và vận hành (đối với các DNNN sản xuất, dịch vụ)
  • Nhà máy thông minh (Smart Factory): Ứng dụng IoT, AI, Big Data để tự động hóa, giám sát và tối ưu hóa quy trình sản xuất.
  • Quản lý chuỗi cung ứng thông minh: Tối ưu hóa logistics, quản lý kho bãi, theo dõi hàng hóa bằng công nghệ số (Blockchain, IoT).
  • Bảo trì dự đoán: Sử dụng AI/ML để phân tích dữ liệu từ thiết bị, dự đoán và thực hiện bảo trì trước khi xảy ra sự cố.
• Chuyển đổi số trong phát triển sản phẩm, dịch vụ và kinh doanh
  • Tạo ra các sản phẩm, dịch vụ số mới: Ví dụ: ngân hàng số, dịch vụ viễn thông giá trị gia tăng, năng lượng thông minh.
  • Phát triển kênh bán hàng trực tuyến, thương mại điện tử: Mở rộng tiếp cận khách hàng.
  • Cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng: Ứng dụng AI để hiểu và đáp ứng nhu cầu riêng biệt của từng khách hàng.

Lợi ích cụ thể của chuyển đổi số đối với DNNN

• Tăng hiệu suất và năng suất: Tự động hóa các tác vụ lặp lại, tối ưu hóa quy trình.
• Giảm chi phí vận hành: Tiết kiệm chi phí giấy tờ, nhân lực, năng lượng…
• Nâng cao khả năng thích ứng: Phản ứng nhanh hơn với biến động thị trường và nhu cầu khách hàng.
• Tăng cường minh bạch và quản trị rủi ro: Hệ thống số hóa giúp theo dõi, kiểm soát tốt hơn các hoạt động, giảm thiểu gian lận.
• Phát triển bền vững: Tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên, thúc đẩy các hoạt động xanh.
• Nâng cao hình ảnh và thương hiệu: Thể hiện sự năng động, hiện đại và khả năng đổi mới.

Thách thức đối với chuyển đổi số của DNNN

Mặc dù có nhiều lợi thế về nguồn lực và quy mô, DNNN cũng đối mặt với những thách thức đặc thù trong chuyển đổi số:

• Tính ì và tư duy truyền thống: Cơ cấu tổ chức lớn, phức tạp, số lượng nhân sự đông đảo có thể tạo ra sự trì trệ trong việc thay đổi tư duy và thói quen làm việc.
• Cơ chế chính sách và quy định: Khung pháp lý hiện hành đôi khi chưa theo kịp tốc độ phát triển của công nghệ, gây khó khăn trong việc thử nghiệm và triển khai các mô hình kinh doanh, công nghệ mới. Việc huy động vốn đầu tư cho chuyển đổi số cũng có thể gặp khó khăn do lo ngại về rủi ro và bảo toàn vốn.
• Hạ tầng công nghệ thông tin cũ kỹ: Nhiều DNNN có hệ thống CNTT đã tồn tại lâu đời, phức tạp, khó tích hợp với các công nghệ mới.
• Thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao: Cần đội ngũ chuyên gia về công nghệ số, phân tích dữ liệu, AI… mà DNNN có thể gặp khó khăn trong việc thu hút và giữ chân nhân tài do các quy định về lương, thưởng.
• An toàn, an ninh mạng: Với quy mô lớn và dữ liệu nhạy cảm, DNNN là mục tiêu hấp dẫn của các cuộc tấn công mạng, đòi hỏi đầu tư lớn vào bảo mật.
• Đánh giá hiệu quả: Khó khăn trong việc đo lường và đánh giá hiệu quả đầu tư vào chuyển đổi số do các quy định và cơ chế đặc thù.

Để vượt qua những thách thức này, DNNN cần có chiến lược chuyển đổi số rõ ràng, sự cam kết mạnh mẽ từ lãnh đạo, đầu tư vào con người và công nghệ phù hợp, đồng thời cần có sự hỗ trợ và tháo gỡ vướng mắc từ phía Nhà nước về cơ chế, chính sách.

Chuyển đổi số trong hệ thống doanh nghiệp tư nhân

Chuyển đổi số trong hệ thống doanh nghiệp tư nhân là quá trình các doanh nghiệp tư nhân, không thuộc sở hữu nhà nước, ứng dụng công nghệ số một cách toàn diện vào mọi khía cạnh hoạt động, từ chiến lược, vận hành, sản xuất, kinh doanh cho đến tương tác với khách hàng và đối tác. Mục tiêu chính là tăng cường năng lực cạnh tranh, tối ưu hóa hiệu quả, tạo ra sản phẩm/dịch vụ mới và thích nghi nhanh chóng với sự thay đổi của thị trường.

Tầm quan trọng của chuyển đổi số đối với doanh nghiệp tư nhân

• Tăng cường năng lực cạnh tranh: Trong bối cảnh thị trường ngày càng số hóa và cạnh tranh gay gắt, chuyển đổi số giúp doanh nghiệp tư nhân tìm ra lợi thế cạnh tranh mới, tiếp cận khách hàng hiệu quả hơn và tối ưu hóa chi phí.
• Tiếp cận thị trường và khách hàng mới: Các nền tảng số (thương mại điện tử, mạng xã hội, ứng dụng di động) mở ra cơ hội tiếp cận một lượng lớn khách hàng tiềm năng mà các kênh truyền thống khó lòng đạt được.
• Tối ưu hóa hoạt động và chi phí: Tự động hóa các quy trình, quản lý dữ liệu thông minh giúp giảm thiểu lãng phí, tăng hiệu suất làm việc và tiết kiệm chi phí vận hành.
• Nâng cao trải nghiệm khách hàng: Công nghệ số cho phép cá nhân hóa dịch vụ, tương tác nhanh chóng và hiệu quả hơn với khách hàng, từ đó nâng cao sự hài lòng và lòng trung thành.
• Khả năng thích ứng nhanh chóng: Doanh nghiệp có thể phản ứng linh hoạt hơn với sự thay đổi của thị trường, xu hướng tiêu dùng và cạnh tranh nhờ vào dữ liệu và công nghệ.
• Tạo ra sản phẩm, dịch vụ đột phá: Chuyển đổi số khuyến khích đổi mới sáng tạo, giúp doanh nghiệp phát triển các sản phẩm, dịch vụ mới đáp ứng nhu cầu thị trường chưa được khai thác.

Các lĩnh vực trọng tâm khi chuyển đổi số của doanh nghiệp tư nhân

• Quản trị và vận hành nội bộ
  • Phần mềm quản lý tổng thể (ERP/CRM): Tích hợp các phòng ban (kế toán, bán hàng, marketing, nhân sự, sản xuất) trên một nền tảng duy nhất, giúp dữ liệu thông suốt và quy trình liền mạch.
  • Tự động hóa quy trình (RPA): Tự động hóa các tác vụ lặp đi lặp lại như nhập liệu, xử lý hóa đơn, báo cáo, giải phóng nhân lực cho các công việc có giá trị cao hơn.
  • Quản lý tài liệu và quy trình điện tử: Giảm thiểu giấy tờ, tăng hiệu quả trong việc phê duyệt và lưu trữ.
  • Nền tảng làm việc từ xa/hybrid: Đảm bảo hiệu suất làm việc linh hoạt, an toàn.
• Marketing và Bán hàng
  • Thương mại điện tử (E-commerce): Xây dựng website, ứng dụng bán hàng trực tuyến.
  • Marketing số: Sử dụng các kênh như SEO, quảng cáo trực tuyến, mạng xã hội, email marketing để tiếp cận khách hàng.
  • Phân tích dữ liệu khách hàng: Sử dụng AI/ML để phân tích hành vi khách hàng, cá nhân hóa chiến dịch marketing và dự đoán xu hướng.
  • Chatbot và trợ lý ảo: Nâng cao tương tác và hỗ trợ khách hàng 24/7.
• Sản xuất và Chuỗi cung ứng (đối với doanh nghiệp sản xuất)
  • Nhà máy thông minh: Ứng dụng IoT để giám sát thiết bị, AI cho bảo trì dự đoán, và robot cho tự động hóa sản xuất.
  • Quản lý chuỗi cung ứng số hóa: Theo dõi hàng tồn kho, vận chuyển, đối tác cung ứng một cách minh bạch và hiệu quả hơn.
• Phát triển sản phẩm và dịch vụ:
  • Nghiên cứu và phát triển (R&D) số hóa: Sử dụng công nghệ để rút ngắn chu kỳ phát triển sản phẩm, thử nghiệm mô hình ảo.
  • Tạo ra sản phẩm/dịch vụ dựa trên dữ liệu và AI: Ví dụ: dịch vụ tư vấn tài chính cá nhân hóa, ứng dụng y tế thông minh.

Thách thức đối với doanh nghiệp tư nhân khi chuyển đổi số

• Nguồn lực hạn chế: Đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) thường có ngân sách, đội ngũ nhân sự chuyên trách và kinh nghiệm chuyển đổi số hạn chế.
• Thiếu tầm nhìn và chiến lược: Nhiều doanh nghiệp chưa hiểu rõ bản chất của chuyển đổi số, chỉ dừng lại ở việc số hóa từng phần mà không có chiến lược tổng thể.
• Thay đổi văn hóa và tư duy: Sự kháng cự từ nhân viên, thói quen làm việc cũ có thể là rào cản lớn.
• Thiếu hụt nhân lực công nghệ: Khó khăn trong việc tuyển dụng và giữ chân nhân tài có kỹ năng về công nghệ số.
• An toàn thông tin và bảo mật dữ liệu: Lo ngại về rủi ro tấn công mạng, mất mát dữ liệu khi chuyển đổi sang môi trường số.
• Chọn lựa công nghệ phù hợp: Thị trường công nghệ rộng lớn với nhiều lựa chọn, việc chọn đúng công nghệ phù hợp với nhu cầu và quy mô doanh nghiệp là một thách thức.

Giải pháp và Định hướng cho doanh nghiệp tư nhân

• Bắt đầu từ mục tiêu rõ ràng: Xác định rõ ràng lý do và mục tiêu của việc chuyển đổi số (ví dụ: tăng doanh thu, giảm chi phí, cải thiện trải nghiệm khách hàng).
• Lộ trình từng bước: Không cần phải làm tất cả cùng lúc. Doanh nghiệp có thể bắt đầu với những dự án nhỏ, có tác động nhanh để tạo động lực và kinh nghiệm, sau đó mở rộng dần.
• Đầu tư vào con người: Đào tạo nâng cao kỹ năng số cho nhân viên, khuyến khích tư duy mở và sẵn sàng học hỏi.
• Tìm kiếm đối tác uy tín: Hợp tác với các công ty tư vấn, cung cấp giải pháp công nghệ có kinh nghiệm để được hỗ trợ và triển khai hiệu quả.
• Tận dụng các chương trình hỗ trợ: Chính phủ và các tổ chức thường có các chương trình hỗ trợ, tư vấn cho doanh nghiệp tư nhân trong quá trình chuyển đổi số.
• Chú trọng bảo mật: Đảm bảo an toàn cho dữ liệu và hệ thống ngay từ đầu.

Chuyển đổi số không còn là một lựa chọn mà là một yêu cầu bắt buộc để doanh nghiệp tư nhân tồn tại và phát triển bền vững trong môi trường kinh doanh hiện đại. Doanh nghiệp nào chủ động và linh hoạt trong quá trình này sẽ có lợi thế cạnh tranh vượt trội.

Thách thức trong chuyển đổi số tại Việt nam

Mặc dù Chính phủ Việt Nam đã và đang nỗ lực thúc đẩy mạnh mẽ quá trình chuyển đổi số, ban hành nhiều chủ trương, chính sách quan trọng, song quá trình này vẫn đối mặt với không ít thách thức. Những thách thức này tồn tại ở nhiều cấp độ, từ chính sách vĩ mô đến triển khai vi mô tại các tổ chức, doanh nghiệp, và ảnh hưởng đến cả Chính phủ số, Kinh tế số và Xã hội số.

Thách thức chung trong chuyển đổi số

• Nhận thức và tư duy:

• • Hiểu sai về chuyển đổi số: Nhiều cá nhân, tổ chức vẫn đồng nhất chuyển đổi số với tin học hóa hay số hóa đơn thuần, chưa nhận thức đầy đủ về bản chất là sự thay đổi toàn diện về mô hình hoạt động, tư duy.
  • Tính ì và ngại thay đổi: Thói quen làm việc, quy trình cũ đã ăn sâu, cùng với tâm lý e ngại rủi ro khi áp dụng cái mới, khiến quá trình thay đổi gặp nhiều kháng cự, đặc biệt ở các tổ chức lớn, có thâm niên.
  • Thiếu tầm nhìn chiến lược: Một số doanh nghiệp hoặc cơ quan chưa có chiến lược chuyển đổi số rõ ràng, chỉ làm theo phong trào hoặc từng phần, dẫn đến thiếu đồng bộ và lãng phí nguồn lực.

• Nguồn lực:

• • Tài chính: Chuyển đổi số đòi hỏi khoản đầu tư lớn vào hạ tầng công nghệ, phần mềm, đào tạo nhân lực. Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là DNNVV, hay các địa phương còn hạn chế về ngân sách.
  • Nguồn nhân lực chất lượng cao: Việt Nam đang thiếu hụt trầm trọng các chuyên gia về công nghệ số (AI, Big Data, Cloud, Cybersecurity), phân tích dữ liệu, kiến trúc sư giải pháp… có khả năng dẫn dắt và triển khai các dự án chuyển đổi số phức tạp. Đào tạo và giữ chân nhân tài là một bài toán khó.
  • Hạ tầng công nghệ thông tin: Mặc dù đã có những bước tiến, nhưng hạ tầng mạng, trung tâm dữ liệu ở một số khu vực hoặc cấp độ vẫn chưa thực sự đồng bộ, hiện đại và đủ khả năng đáp ứng nhu cầu tăng trưởng dữ liệu, ứng dụng AI.

• Dữ liệu và An ninh mạng:

• • Chất lượng dữ liệu: Dữ liệu còn phân tán, rời rạc, chưa được chuẩn hóa, chất lượng chưa cao, gây khó khăn cho việc tích hợp, phân tích và khai thác giá trị.
  • An ninh mạng và bảo mật thông tin: Khi mọi hoạt động được số hóa, nguy cơ về tấn công mạng, rò rỉ dữ liệu tăng cao. Đảm bảo an toàn thông tin là thách thức lớn, đòi hỏi đầu tư liên tục và năng lực chuyên môn cao.
  • Hệ sinh thái dữ liệu chưa hoàn thiện: Việc kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp còn hạn chế do thiếu cơ chế, quy định rõ ràng và niềm tin.

• Cơ chế, chính sách và thể chế:

• • Khung pháp lý chưa đồng bộ: Một số quy định pháp luật chưa theo kịp tốc độ phát triển của công nghệ và các mô hình kinh doanh số mới, gây vướng mắc trong triển khai.
  • Thiếu cơ chế thử nghiệm (Sandbox): Đối với các công nghệ và mô hình kinh doanh đột phá, thiếu cơ chế thử nghiệm đặc thù có thể kìm hãm sự đổi mới.
  • Phối hợp liên ngành: Sự phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp và người dân đôi khi còn chưa thực sự chặt chẽ, dẫn đến triển khai thiếu đồng bộ.

Thách thức cụ thể theo từng đối tượng trong chuyển đổi số

• Cơ quan hành chính nhà nước:

• • Tính ì của bộ máy: Khó khăn trong việc thay đổi quy trình, thủ tục hành chính đã tồn tại lâu năm.
  • Vấn đề liên thông, chia sẻ dữ liệu: Các cơ sở dữ liệu quốc gia còn trong giai đoạn hoàn thiện, việc kết nối và chia sẻ thông tin giữa các hệ thống, bộ, ngành, địa phương vẫn còn nhiều rào cản kỹ thuật và quy định.
  • Đánh giá hiệu quả: Khó khăn trong việc định lượng và đánh giá hiệu quả của các dự án chuyển đổi số trong khu vực công.

• Doanh nghiệp nhà nước (DNNN)

• • Quy mô lớn và bộ máy cồng kềnh: Khiến việc thay đổi toàn diện trở nên phức tạp và mất thời gian.
  • Cơ chế đầu tư và quản lý: Các quy định về đầu tư, mua sắm công và quản lý tài chính có thể gây khó khăn, chậm trễ trong việc triển khai các dự án công nghệ mới, đòi hỏi tính linh hoạt cao.
  • Khó khăn trong thu hút nhân tài công nghệ: Chế độ đãi ngộ, cơ chế làm việc của DNNN có thể không hấp dẫn bằng các doanh nghiệp tư nhân trong lĩnh vực công nghệ.

• Doanh nghiệp tư nhân (đặc biệt là SMEs)

• • Thiếu vốn đầu tư: Đây là rào cản lớn nhất đối với SMEs.
  • Hạn chế về nhân lực chuyên trách: SMEs thường không có đội ngũ CNTT đủ mạnh hoặc chuyên gia về chuyển đổi số.
  • Thiếu thông tin và lựa chọn giải pháp: Nhiều SMEs không biết bắt đầu từ đâu, nên chọn công nghệ nào, nhà cung cấp nào.
  • Khó khăn trong tích hợp hệ thống: Hệ thống CNTT hiện có của SMEs thường rời rạc, khó tích hợp với các giải pháp mới.

Vượt qua những thách thức trong chuyển đổi số này đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ từ nhiều phía: từ sự quyết tâm của Chính phủ trong việc hoàn thiện thể chế và đầu tư hạ tầng, đến sự chủ động của doanh nghiệp trong việc thay đổi tư duy và tìm kiếm giải pháp, cùng với sự nâng cao nhận thức và kỹ năng số của toàn xã hội.

Chuyển đổi số là một hành trình dài và không ngừng nghỉ, đòi hỏi sự kiên định, tầm nhìn chiến lược và khả năng thích ứng linh hoạt. Mặc dù hiện trạng vẫn còn nhiều khó khăn và thách thức, nhưng với sự đầu tư đúng đắn vào công nghệ, con người và văn hóa tổ chức, các lĩnh vực hoàn toàn có thể vượt qua, gặt hái thành công và tạo ra những giá trị bền vững trong tương lai số hóa. Việc nắm bắt cơ hội và giải quyết triệt để các thách thức sẽ là chìa khóa để kiến tạo một nền kinh tế và xã hội số phát triển toàn diện.