Giao thông thông minh là gì?

Last updated on 31 January, 2025

Giao thông thông minh đang thay đổi bộ mặt đô thị, hướng tới tương lai di chuyển an toàn, hiệu quả và bền vững hơn.

Giao thôngthông minh là gì?

Giao thông thông minh (Intelligent Transportation Systems – ITS) là việc ứng dụng công nghệ vào quản lý và điều hành giao thông vận tải.

Giao thông thông minh đang ngày càng phát triển và được ứng dụng rộng rãi trên thế giới, góp phần xây dựng một hệ thống giao thông an toàn, hiệu quả và bền vững.

Các công nghệ được sử dụng trong giao thông thông minh

• Cảm biến và hệ thống định vị:
  • Cảm biến là thiết bị có khả năng thu thập dữ liệu về tình hình giao thông như lưu lượng xe, tốc độ, mật độ, khoảng cách giữa các xe,… Các loại cảm biến phổ biến bao gồm cảm biến radar, cảm biến quang, cảm biến từ trường,…
  • Hệ thống định vị (ví dụ: GPS) giúp xác định vị trí của các phương tiện và người tham gia giao thông trên bản đồ.
  • Dữ liệu từ cảm biến và hệ thống định vị được truyền về trung tâm điều khiển để xử lý và phân tích.
• Viễn thông:
  • Mạng viễn thông đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải thông tin giữa các phương tiện, trung tâm điều khiển và người tham gia giao thông.
  • Các công nghệ viễn thông được sử dụng bao gồm mạng di động (4G, 5G), Wifi, sóng radio,…
  • Nhờ có viễn thông, thông tin về tình hình giao thông, cảnh báo nguy hiểm, hướng dẫn đường đi,… có thể được chia sẻ và cập nhật liên tục.
• Xử lý dữ liệu:
  • Trung tâm điều khiển giao thông sử dụng các phần mềm và thuật toán để phân tích và xử lý dữ liệu thu thập được từ cảm biến và hệ thống định vị.
  • Quá trình xử lý dữ liệu giúp đưa ra các quyết định điều hành giao thông tối ưu, ví dụ như điều chỉnh đèn tín hiệu giao thông, cảnh báo ùn tắc, điều hướng giao thông,…
  • Công nghệ xử lý dữ liệu tiên tiến còn có thể dự đoán tình hình giao thông trong tương lai để đưa ra các biện pháp phòng ngừa và ứng phó kịp thời.

Mục tiêu của giao thông thông minh

• Tối ưu hóa hiệu suất giao thông:
  • Giảm thiểu ùn tắc: Ứng dụng giao thông thông minh giúp điều phối giao thông một cách linh hoạt và hiệu quả, từ đó giảm thiểu tình trạng ùn tắc, đặc biệt là vào giờ cao điểm hoặc tại các khu vực đông dân cư.
  • Tăng cường khả năng lưu thông: Hệ thống giao thông thông minh giúp các phương tiện di chuyển một cách thuận lợi và nhanh chóng hơn, từ đó tăng cường khả năng lưu thông trên các tuyến đường.
  • Phân luồng giao thông: Dựa trên thông tin về tình hình giao thông thực tế, hệ thống có thể tự động phân luồng giao thông, điều hướng các phương tiện di chuyển theo các hướng khác nhau để tránh ùn tắc.
• Nâng cao an toàn giao thông:
  • Giảm thiểu tai nạn giao thông: Hệ thống giao thông thông minh có thể phát hiện và cảnh báo các tình huống nguy hiểm, như va chạm, tai nạn, hoặc điều kiện thời tiết xấu, giúp người tham gia giao thông phòng tránh và giảm thiểu nguy cơ tai nạn.
  • Cải thiện môi trường giao thông an toàn: Bằng cách giảm thiểu ùn tắc và tai nạn, giao thông thông minh góp phần tạo ra một môi trường giao thông an toàn hơn cho cả người và phương tiện.
• Tiết kiệm năng lượng và giảm ô nhiễm môi trường:
  • Giảm thiểu lượng khí thải: Khi giao thông thông thoáng hơn, các phương tiện không cần phải di chuyển chậm chạp hoặc dừng đỗ quá lâu, từ đó giảm thiểu lượng khí thải ra môi trường.
  • Giảm thiểu tiêu thụ nhiên liệu: Việc di chuyển hiệu quả hơn cũng giúp các phương tiện tiết kiệm nhiên liệu, giảm chi phí cho người sử dụng.
  • Thúc đẩy giao thông xanh: Giao thông thông minh có thể khuyến khích người dân sử dụng các phương tiện giao thông công cộng hoặc các phương tiện thân thiện với môi trường, góp phần xây dựng một hệ thống giao thông xanh và bền vững.
• Cải thiện trải nghiệm người dùng:
  • Cung cấp thông tin giao thông chính xác và kịp thời: Người tham gia giao thông có thể dễ dàng truy cập thông tin về tình hình giao thông, sự cố, đường đi,… thông qua các ứng dụng di động hoặc các thiết bị thông tin khác.
  • Giúp người tham gia giao thông di chuyển dễ dàng và thuận tiện hơn: Với thông tin giao thông được cập nhật liên tục, người tham gia giao thông có thể lựa chọn lộ trình di chuyển tối ưu, tránh các khu vực ùn tắc, tiết kiệm thời gian di chuyển.
  • Cá nhân hóa trải nghiệm: Hệ thống giao thông thông minh có thể cung cấp thông tin và dịch vụ phù hợp với nhu cầu của từng người dùng, ví dụ như gợi ý đường đi cho người đi xe đạp, thông tin về các tuyến xe buýt cho người sử dụng phương tiện công cộng,…

Các ví dụ về ứng dụng giao thông thông minh

• Hệ thống đèn tín hiệu giao thông thông minh:
  • Điều chỉnh thời gian đèn tín hiệu dựa trên tình hình giao thông thực tế: Hệ thống sử dụng các cảm biến để thu thập thông tin về lưu lượng xe tại các nút giao thông. Dựa trên thông tin này, hệ thống sẽ tự động điều chỉnh thời gian đèn xanh, đèn đỏ một cách linh hoạt, giúp giảm thiểu thời gian chờ đợi và ùn tắc tại các nút giao thông.
  • Tối ưu hóa luồng giao thông: Hệ thống đèn tín hiệu thông minh có thể phối hợp với nhau để tạo thành một “làn sóng xanh”, giúp các phương tiện di chuyển liên tục qua nhiều nút giao thông mà không cần phải dừng lại, từ đó tối ưu hóa luồng giao thông trên toàn tuyến đường.
  • Ưu tiên các phương tiện công cộng: Trong một số hệ thống, đèn tín hiệu có thể ưu tiên các phương tiện công cộng như xe buýt hoặc xe cứu thương, giúp chúng di chuyển nhanh chóng và hiệu quả hơn.
• Hệ thống thu phí tự động:
  • Giảm thiểu thời gian chờ đợi và ùn tắc tại các trạm thu phí: Thay vì phải dừng lại để trả phí bằng tiền mặt, người lái xe có thể sử dụng thẻ hoặc thiết bị điện tử để thanh toán phí tự động khi xe qua trạm thu phí. Việc này giúp giảm thiểu thời gian chờ đợi và ùn tắc tại các trạm thu phí, đặc biệt là vào giờ cao điểm.
  • Thuận tiện và dễ dàng sử dụng: Người lái xe không cần phải lo lắng về việc chuẩn bị tiền mặt hoặc xếp hàng chờ đợi tại các trạm thu phí.
  • Quản lý giao thông hiệu quả hơn: Dữ liệu từ hệ thống thu phí tự động có thể được sử dụng để phân tích tình hình giao thông và đưa ra các quyết định điều hành giao thông hiệu quả hơn.
• Hệ thống thông tin giao thông trực tuyến:
  • Cung cấp thông tin về tình hình giao thông, sự cố, đường đi cho người tham gia giao thông: Người tham gia giao thông có thể truy cập thông tin về tình hình giao thông trực tuyến thông qua các ứng dụng di động, website hoặc các thiết bị thông tin khác. Thông tin này bao gồm tình trạng ùn tắc, tai nạn, sự cố, công trình giao thông,… giúp người tham gia giao thông có thể lựa chọn lộ trình di chuyển phù hợp.
  • Cảnh báo các tình huống nguy hiểm: Hệ thống có thể cảnh báo người tham gia giao thông về các tình huống nguy hiểm như tai nạn, ùn tắc nghiêm trọng, hoặc điều kiện thời tiết xấu, giúp họ phòng tránh và giảm thiểu nguy cơ gặp phải các tình huống này.
  • Hỗ trợ tìm đường và dẫn đường: Hệ thống có thể cung cấp các chức năng tìm đường và dẫn đường, giúp người tham gia giao thông di chuyển dễ dàng và thuận tiện hơn.
• Xe tự lái:
  • Giảm thiểu tai nạn giao thông do lỗi của con người: Phần lớn các vụ tai nạn giao thông xảy ra do lỗi của con người. Xe tự lái có thể loại bỏ các lỗi này, giúp giảm thiểu tai nạn giao thông.
  • Giảm thiểu ùn tắc giao thông: Xe tự lái có thể di chuyển một cách hiệu quả hơn, phối hợp với nhau để tạo thành một luồng giao thông thông suốt, giúp giảm thiểu ùn tắc giao thông.
  • Tiết kiệm nhiên liệu và giảm ô nhiễm môi trường: Xe tự lái có thể di chuyển một cách tối ưu, giúp tiết kiệm nhiên liệu và giảm lượng khí thải ra môi trường.
  • Cải thiện khả năng di chuyển cho người khuyết tật và người cao tuổi: Xe tự lái có thể giúp những người không có khả năng lái xe hoặc gặp khó khăn trong việc lái xe có thể di chuyển dễ dàng hơn.

Tương lai của giao thông thông minh

Tương lai của giao thông thông minh hứa hẹn mang đến những thay đổi mang tính cách mạng cho cách chúng ta di chuyển và tương tác với môi trường xung quanh. Dưới đây là một số xu hướng và tiềm năng phát triển của giao thông thông minh trong tương lai:

Phát triển của xe tự lái:

• Mức độ tự động hóa cao hơn: Xe tự lái sẽ ngày càng trở nên thông minh và tự động hơn, có khả năng xử lý các tình huống giao thông phức tạp mà không cần sự can thiệp của con người.
• Giao thông an toàn hơn: Xe tự lái có thể giảm thiểu tai nạn giao thông do loại bỏ các lỗi do con người gây ra.
• Giao thông hiệu quả hơn: Xe tự lái có thể di chuyển một cách tối ưu, giúp giảm thiểu ùn tắc giao thông và tiết kiệm nhiên liệu.
• Thay đổi cách chúng ta sở hữu và sử dụng xe: Mô hình dịch vụ Robotaxi (taxi tự lái) có thể thay thế cho việc sở hữu xe cá nhân, giúp giảm chi phí và diện tích đỗ xe.

Kết nối vạn vật (IoT) và giao thông:

• Mạng lưới giao thông kết nối: Các phương tiện, cơ sở hạ tầng giao thông và thiết bị di động sẽ được kết nối với nhau, tạo thành một mạng lưới giao thông thông minh.
• Chia sẻ thông tin thời gian thực: Thông tin về tình hình giao thông, sự cố, điều kiện thời tiết sẽ được chia sẻ và cập nhật liên tục, giúp người tham gia giao thông di chuyển an toàn và hiệu quả hơn.
• Quản lý giao thông thông minh: Dựa trên thông tin thu thập được, các cơ quan quản lý giao thông có thể đưa ra các quyết định điều hành giao thông tối ưu, giúp giảm thiểu ùn tắc và ô nhiễm môi trường.

Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và học máy:

• Phân tích dữ liệu giao thông: AI và học máy có thể phân tích dữ liệu giao thông để dự đoán tình hình giao thông trong tương lai, giúp người tham gia giao thông lựa chọn lộ trình di chuyển tối ưu.
• Cá nhân hóa trải nghiệm giao thông: AI có thể cung cấp thông tin và dịch vụ giao thông phù hợp với nhu cầu của từng người dùng.
• Phát hiện và xử lý sự cố giao thông: AI có thể phát hiện và dự đoán các sự cố giao thông, giúp các cơ quan chức năng ứng phó kịp thời.

Giao thông xanh và bền vững:

• Tối ưu hóa năng lượng: Giao thông thông minh có thể giúp giảm thiểu tiêu thụ nhiên liệu và khí thải, góp phần bảo vệ môi trường.
• Khuyến khích sử dụng phương tiện giao thông công cộng: Hệ thống giao thông thông minh có thể cung cấp thông tin về các tuyến xe buýt, tàu điện ngầm, giúp người dân dễ dàng sử dụng phương tiện công cộng.
• Phát triển các phương tiện giao thông thân thiện với môi trường: Giao thông thông minh có thể thúc đẩy việc sử dụng xe điện, xe đạp, và các phương tiện giao thông khác thân thiện với môi trường.

Các xu hướng khác:

• Giao thông đa phương thức: Giao thông thông minh sẽ tích hợp các loại hình giao thông khác nhau như ô tô, xe máy, xe buýt, tàu điện ngầm, xe đạp,… để tạo ra một hệ thống giao thông đa phương thức liền mạch.
• Giao thông trên không: Các phương tiện bay cá nhân (flying car) có thể trở thành hiện thực trong tương lai, giúp giảm tải cho giao thông đường bộ.
• Giao thông dưới lòng đất: Các đường hầm giao thông có thể giúp giảm thiểu ùn tắc tại các thành phố lớn.

Tương lai của giao thông thông minh đầy hứa hẹn với những công nghệ và giải pháp tiên tiến. Tuy nhiên, để hiện thực hóa những tiềm năng này, chúng ta cần có sự hợp tác giữa các nhà hoạch định chính sách, các nhà khoa học, các doanh nghiệp và người dân.