SBU (Đơn vị kinh doanh chiến lược) là gì?

Last updated on 20 February, 2025

Trong một công ty lớn, không phải tất cả các bộ phận đều làm chung một công việc. Có những nhóm chuyên sản xuất mỹ phẩm, có nhóm lại tập trung vào thực phẩm, và có nhóm chỉ nghiên cứu công nghệ. Mỗi nhóm này hoạt động gần như một công ty nhỏ bên trong công ty lớn, có chiến lược riêng, khách hàng riêng và mục tiêu riêng. Đó chính là Đơn vị kinh doanh chiến lược (SBU) – một cách tổ chức thông minh giúp doanh nghiệp phát triển nhiều lĩnh vực cùng lúc mà vẫn hiệu quả.

SBU (Đơn vị kinh doanh chiến lược) là gì?

Đơn vị kinh doanh chiến lược (Strategic Business Unit – SBU) là một bộ phận hoặc đơn vị được quản lý độc lập trong một công ty lớn. Các đơn vị này có tầm nhìn, sứ mệnh và mục tiêu riêng, hoạt động với kế hoạch và chiến lược kinh doanh riêng biệt, có thể khác so với công ty mẹ. SBU đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự thành công lâu dài của toàn bộ doanh nghiệp.

Một SBU hoạt động như một thực thể độc lập nhưng vẫn phải báo cáo trực tiếp lên trụ sở chính của tổ chức về tình trạng hoạt động của mình. Đơn vị này hoạt động tự chủ và tập trung vào một thị trường mục tiêu. Nó có quy mô đủ lớn để có các bộ phận hỗ trợ riêng như nhân sự, tài chính, IT,…

5 đặc điểm của đơn vị kinh doanh chiến lược (SBU)

Dưới đây là những đặc điểm chính của đơn vị kinh doanh chiến lược:

#1 – Sứ mệnh rõ ràng và thị trường mục tiêu

• Mỗi đơn vị kinh doanh hoạt động với một sứ mệnh riêng, phù hợp với mục tiêu chiến lược của tổ chức.
• Nhắm đến một phân khúc khách hàng cụ thể với nhu cầu và sở thích riêng biệt, giúp tối ưu hóa hoạt động kinh doanh.

#2 – Tự chủ trong quản lý nguồn lực

• SBU tự quản lý các nguồn lực như tài chính, nhân sự và công nghệ.
• Sự tự chủ này giúp đơn vị linh hoạt và nhanh chóng thích ứng với thay đổi của thị trường.

#3 – Đối thủ cạnh tranh riêng biệt

• Mỗi đơn vị đối mặt với sự cạnh tranh trong phân khúc thị trường của mình.
• Điều này đòi hỏi chiến lược phù hợp để đảm bảo lợi nhuận và tạo lợi thế cạnh tranh.

#4 – Lãnh đạo chuyên trách

• Mỗi đơn vị có một quản lý riêng, chịu trách nhiệm hoàn toàn về hiệu suất, chiến lược và lợi nhuận.
• Điều này giúp tăng cường trách nhiệm và tinh thần tự chủ trong mỗi đơn vị.

#5 – Lập kế hoạch và thực thi độc lập

• Một SBU tự xây dựng và triển khai chiến lược, kế hoạch marketing và ngân sách riêng.
• Sự độc lập này giúp đơn vị chuyên môn hóa và nâng cao hiệu quả hoạt động.

Các loại SBU chính

Theo ma trận BCG, có 4 loại đơn vị kinh doanh chiến lược chính dựa trên thị phần và tiềm năng tăng trưởng:

Ma trận BCG

#1 – Ngôi sao (Star)

• Đây là các SBU có tốc độ tăng trưởng cao và chiếm thị phần lớn trong ngành.
• Thường là những đơn vị thống lĩnh thị trường hoặc các tập đoàn lớn có lợi thế cạnh tranh mạnh mẽ.
• Yêu cầu đầu tư lớn và dòng tiền liên tục để duy trì vị thế trên thị trường.

#2 – Bò sữa (Cash Cow)

• Là những đơn vị kinh doanh tạo ra doanh thu và lợi nhuận lớn nhất cho doanh nghiệp.
• Thống lĩnh thị trường nhưng tốc độ tăng trưởng chậm.
• Khi một thị trường có tốc độ tăng trưởng chậm lại, một SBU từ nhóm “Ngôi sao” có thể chuyển thành “Bò sữa”.

#3 – Dấu hỏi (Question Mark)

• Đây là các SBU có tốc độ tăng trưởng cao nhưng thị phần thấp.
• Đòi hỏi sự đầu tư tài chính lớn, thường được tài trợ từ các “Bò sữa”.
• Doanh nghiệp cần cân nhắc kỹ lưỡng giữa việc đầu tư tiếp hoặc loại bỏ các đơn vị kinh doanh chiến lược này.

#4 – Chó (Dog)

• Là các SBU có thị phần thấp và tốc độ tăng trưởng chậm.
• Khó có khả năng phát triển thành “Ngôi sao” trong tương lai.
• Chỉ tạo ra đủ doanh thu để duy trì hoạt động nhưng không đóng góp nhiều cho doanh nghiệp.
• Thường nhận ít sự đầu tư và có thể bị loại bỏ khỏi danh mục kinh doanh.

Quy trình lập kế hoạch cho đơn vị kinh doanh chiến lược (SBU)

Quy trình lập kế hoạch của một SBU thường bao gồm một số bước quan trọng. Dù có thể khác nhau tùy theo tổ chức và lĩnh vực hoạt động, quy trình tổng quát thường gồm các bước sau:

Bước 1: Phân tích tình huống

Giai đoạn này nhằm đánh giá hiện trạng của đơn vị kinh doanh chiến lược, bao gồm:

• Phân tích SWOT (Điểm mạnh, Điểm yếu, Cơ hội, Thách thức).
• Phân tích đối thủ cạnh tranh.
• Hiểu rõ nhu cầu và hành vi khách hàng.
• Đánh giá hiệu suất hiện tại của SBU.

Bước 2: Xác định mục tiêu

Sau khi phân tích tình huống, SBU cần đặt ra các mục tiêu chiến lược, đảm bảo:

• Phù hợp với chiến lược chung của công ty.
• Đáp ứng tiêu chí SMART (Cụ thể, Đo lường được, Có thể đạt được, Liên quan, Có thời hạn).

Ví dụ: Tăng 20% doanh thu trong 12 tháng tới bằng cách mở rộng thị phần tại Đông Nam Á.

Bước 3: Phát triển chiến lược

SBU sẽ phát triển các chiến lược cấp kinh doanh để đạt được mục tiêu, bao gồm:

• Lựa chọn thị trường mục tiêu.
• Định vị cạnh tranh và xác định đề xuất giá trị (Value Proposition)
• Xây dựng chiến lược tiếp thị, tài chính, vận hành.

Ví dụ: Nếu mục tiêu là mở rộng thị trường, chiến lược có thể bao gồm tung ra sản phẩm mới, đẩy mạnh chiến dịch tiếp thị, mở rộng kênh phân phối.

Bước 4: Triển khai chiến lược

Khi chiến lược đã được xác định, SBU sẽ thực thi thông qua các hoạt động cụ thể như:

• Phát triển sản phẩm mới.
• Chạy chiến dịch marketing.
• Tối ưu hóa quy trình vận hành.
• Tuyển dụng và đào tạo nhân sự.

Bước 5: Giám sát và kiểm soát

SBU cần theo dõi hiệu suất hoạt động để đảm bảo tiến độ đạt mục tiêu. Các chỉ số hiệu suất chính (KPIs) có thể bao gồm: Doanh thu, tỷ suất lợi nhuận, mức độ nhận diện thương hiệu, thị phần,… Việc phân tích dữ liệu sẽ giúp phát hiện những điểm cần cải thiện một cách nhanh chóng và chính xác.

Bước 6: Đánh giá và điều chỉnh

Sau một khoảng thời gian thực hiện, SBU cần đánh giá hiệu quả chiến lược. Nếu không đạt được kết quả mong muốn, có thể đơn vị sẽ cần điều chỉnh mục tiêu, thay đổi chiến lược hoặc cải thiện quy trình triển khai.

Ví dụ: Nếu doanh thu không đạt kỳ vọng, có thể cần tăng ngân sách marketing hoặc điều chỉnh chiến lược giá.

Lập kế hoạch chiến lược không phải là một sự kiện diễn ra một lần, mà là một quá trình liên tục đòi hỏi sự theo dõi và điều chỉnh thường xuyên. Mục tiêu cuối cùng là giúp SBU thích nghi với biến động thị trường và duy trì sự liên kết với chiến lược cấp công ty.

4 ví dụ về đơn vị kinh doanh chiến lược (SBU)

Dưới đây là một số ví dụ về chiến lược đơn vị kinh doanh từ nhiều ngành khác nhau. Những ví dụ này cho thấy cách các SBU giúp doanh nghiệp quản lý danh mục sản phẩm đa dạng, duy trì tính cạnh tranh và thúc đẩy sự đổi mới.

Procter & Gamble (P&G)

P&G chia hoạt động của mình thành các SBU như:

• Chăm sóc sắc đẹp (Beauty): Gồm các thương hiệu như Olay (chăm sóc da chống lão hóa) và Pantene (chăm sóc tóc). Mỗi thương hiệu có chiến lược tiếp thị và phát triển sản phẩm riêng, nhắm đến phân khúc khách hàng cụ thể.
• Chăm sóc sức khỏe (Health Care): Gồm Vicks (sản phẩm hỗ trợ cảm lạnh) và Oral-B (chăm sóc răng miệng). Các thương hiệu này có chiến lược phân phối và tiếp thị riêng, tập trung vào khách hàng quan tâm đến sức khỏe.
• Chăm sóc gia đình & vải vóc (Fabric & Home Care): Gồm Tide (bột giặt) và Febreze (chất làm thơm nhà). Các thương hiệu này nhắm đến nhu cầu làm sạch và khử mùi trong gia đình.

Samsung Electronics

Samsung vận hành nhiều đơn vị kinh doanh chiến lược khác nhau, bao gồm:

• Truyền thông di động (Mobile Communications): Chịu trách nhiệm về dòng điện thoại thông minh Galaxy và các phụ kiện đi kèm. Tập trung vào đổi mới công nghệ như điện thoại gập, 5G và camera AI, nhắm đến người tiêu dùng yêu công nghệ.
• Điện tử tiêu dùng (Consumer Electronics): Bao gồm TV thông minh, tủ lạnh, máy giặt được định vị trong phân khúc cao cấp gắn liền với các giải pháp nhà thông minh.
• Bán dẫn (Semiconductors): Sản xuất chip nhớ, vi xử lý và các linh kiện điện tử. Tập trung vào khách hàng doanh nghiệp như Apple, Dell, yêu cầu marketing B2B chuyên sâu.

LG Electronics

LG tổ chức hoạt động theo các SBU sau:

• Thiết bị gia dụng (Home Appliances): Gồm máy giặt, điều hòa, tủ lạnh. Tập trung vào công nghệ thông minh (IoT, AI) để đáp ứng nhu cầu nhà hiện đại.
• Giải trí gia đình (Home Entertainment): Gồm TV OLED, loa thanh soundbar, hệ thống rạp hát tại nhà. Nhắm đến phân khúc cao cấp với chất lượng hình ảnh và âm thanh vượt trội.
• Thiết bị di động (Mobile Devices): Trước khi ngừng hoạt động, LG từng phát triển smartphone với màn hình kép, camera cao cấp để cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Unilever

Unilever phân loại sản phẩm thành các SBU, bao gồm:

• Chăm sóc cá nhân (Personal Care): Gồm Dove (chăm sóc da) và Axe (nước hoa nam). Dove tập trung vào sự tự tin và đa dạng, trong khi Axe nhắm đến giới trẻ với phong cách táo bạo và năng động.
• Thực phẩm & Đồ uống (Foods & Beverages): Gồm Knorr (gia vị, thực phẩm chế biến sẵn) và Lipton (trà và đồ uống tốt cho sức khỏe).
• Chăm sóc nhà cửa (Home Care): Gồm Surf (bột giặt) và Comfort (nước xả vải). Định hướng phát triển sản phẩm thân thiện với môi trường.

Ưu điểm của SBU

Tính tự chủ cao – Mỗi SBU hoạt động độc lập, có thể tự đưa ra quyết định về chiến lược, ngân sách và đầu tư mà không phụ thuộc quá nhiều vào công ty mẹ.

Tập trung vào thị trường mục tiêu – Mỗi đơn vị có thể xây dựng chiến lược riêng phù hợp với nhóm khách hàng và thị trường cụ thể, giúp tăng hiệu quả kinh doanh.

Linh hoạt và nhanh nhạy – Các đơn vị kinh doanh chiến lược có thể phản ứng nhanh với sự thay đổi của thị trường, điều chỉnh chiến lược kịp thời để duy trì lợi thế cạnh tranh.

Tối ưu hóa hiệu suất – Nhờ khả năng theo dõi doanh thu, chi phí và lợi nhuận riêng biệt, doanh nghiệp dễ dàng đánh giá hiệu suất của từng đơn vị và đưa ra các điều chỉnh phù hợp.

Thúc đẩy đổi mới sáng tạo – Các SBU có thể tự do thử nghiệm sản phẩm mới, công nghệ mới mà không ảnh hưởng đến toàn bộ công ty.

Nhược điểm của SBU

Chi phí quản lý cao – Việc vận hành nhiều đơn vị đòi hỏi hệ thống quản lý phức tạp, dẫn đến chi phí quản lý và vận hành lớn hơn.

Khó khăn trong phối hợp nội bộ – Các đơn vị hoạt động độc lập có thể gặp khó khăn trong việc chia sẻ tài nguyên, thông tin hoặc phối hợp chiến lược chung.

Rủi ro cạnh tranh nội bộ – Nếu không có sự quản lý hiệu quả, các SBU có thể cạnh tranh lẫn nhau, ảnh hưởng đến lợi ích chung của tập đoàn.

Không phải lúc nào cũng phù hợp – Cấu trúc này phù hợp với các tập đoàn đa ngành, nhưng có thể không hiệu quả đối với doanh nghiệp quy mô nhỏ hoặc hoạt động trong một lĩnh vực cụ thể.

Kết luận

Đơn vị kinh doanh chiến lược (SBU) đóng vai trò then chốt trong chiến lược của các tổ chức hiện đại, giúp doanh nghiệp chinh phục thị trường phức tạp, thúc đẩy tăng trưởng và duy trì lợi thế cạnh tranh. Do vận hành như những thực thể độc lập với mục tiêu riêng biệt, thị trường và nguồn lực riêng, các đơn vị này giúp doanh nghiệp tối ưu hóa cơ hội, giảm thiểu rủi ro và phản ứng linh hoạt trước những biến động của thị trường.

Nói một cách đơn giản, SBU không chỉ là một đơn vị kinh doanh – mà còn là động lực chiến lược giúp doanh nghiệp phát triển bền vững và dẫn đầu trong môi trường kinh doanh toàn cầu đầy biến động.

Dịch vụ Tư vấn Hệ thống Chỉ số KPI

OCD là đơn vị tiên phong trong lĩnh vực tư vấn xây dựng Hệ thống Chỉ số KPI (KPI – Key Performance Indicator), OCD tự hào là công ty tư vấn quản lý hàng đầu Việt Nam với bề dày kinh nghiệm trong tư vấn chiến lược và xây dựng hệ thống quản lý hiệu suất.

Dịch vụ tư vấn KPI

Uy tín của OCD được khẳng định qua hàng loạt dự án tư vấn Hệ thống KPI thành công cho các tên tuổi lớn như Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Tập đoàn Xây dựng và Kinh doanh Địa ốc Hòa Bình, Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCo), Tổng Công ty Điện lực Miền Trung, Tập đoàn Thương mại Dược phẩm SOHACO, Tập đoàn Dược phẩm Abipha, Tập đoàn Vitto Hoàn Mỹ…

Không chỉ dừng lại ở tư vấn, OCD còn đồng hành cùng doanh nghiệp trong suốt quá trình triển khai Hệ thống KPI thông qua Phần mềm quản lý KPI hàng đầu Việt Nam – digiiTeamW, được phát triển bởi công ty thành viên OOC Solutions.

——————————-