Mô hình 3 đáy – Triple Bottom Line (TBL)

Last updated on 1 December, 2024

Bạn đã bao giờ nghĩ rằng thành công của doanh nghiệp không chỉ nằm ở những con số doanh thu mà còn ở cách bạn tác động đến xã hội và bảo vệ môi trường? Mô hình Triple Bottom Line (TBL) chính là chìa khóa giúp bạn đạt được cả ba mục tiêu này: lợi nhuận, phúc lợi xã hội và phát triển bền vững. Khám phá ngay cách TBL giúp doanh nghiệp của bạn cân bằng giữa Profit, People và Planet, hướng tới một tương lai bền vững và thịnh vượng.

Mô hình Triple Bottom Line là gì?

Mô hình Triple Bottom Line (TBL) là một khung đánh giá hiệu quả hoạt động của tổ chức hoặc doanh nghiệp, tập trung vào ba khía cạnh chính: kinh tế (profit), xã hội (people) và môi trường (planet). Được phát triển bởi John Elkington vào năm 1994, mô hình này khuyến khích các doanh nghiệp mở rộng mục tiêu vượt ra khỏi lợi nhuận tài chính để cân nhắc đến tác động xã hội và môi trường.

Các thành phần của Triple Bottom Line

Mô hình Triple Bottom Line (TBL) bao gồm ba yếu tố cốt lõi, mỗi yếu tố đóng vai trò quan trọng trong việc định hình một doanh nghiệp phát triển bền vững.

Kinh tế (Profit)

• Ý nghĩa: TBL không chỉ tập trung vào việc tạo ra lợi nhuận mà còn đảm bảo lợi ích lâu dài cho các bên liên quan, từ nhà đầu tư, nhân viên đến cộng đồng.
• Cách thực hiện:
  • Doanh nghiệp cần thiết lập chiến lược kinh doanh minh bạch, giảm chi phí không cần thiết và đầu tư vào đổi mới sáng tạo.
  • Phân phối lợi nhuận công bằng giữa cổ đông và các sáng kiến xã hội.
• Ví dụ:
  • Apple Inc.: Công ty đã đầu tư mạnh vào đổi mới công nghệ, tạo ra các sản phẩm có giá trị cao và mang lại lợi ích tài chính bền vững.
  • Patagonia: Hãng thời trang outdoor này không chỉ kiếm lợi nhuận từ bán hàng mà còn đầu tư vào các chương trình bảo vệ môi trường, sử dụng chất liệu tái chế và quyên góp 1% doanh thu cho các tổ chức phi lợi nhuận.

Xã hội (People)

• Ý nghĩa: Doanh nghiệp cần quan tâm đến con người, bao gồm nhân viên, khách hàng và cộng đồng. Điều này không chỉ thể hiện ở việc tuân thủ các chuẩn mực nhân quyền mà còn phải xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với xã hội.
• Cách thực hiện:
  • Đảm bảo điều kiện làm việc an toàn, công bằng và đa dạng cho nhân viên.
  • Hỗ trợ cộng đồng thông qua các hoạt động từ thiện, đào tạo nghề hoặc hợp tác phát triển kinh tế địa phương.
• Ví dụ:
  • Unilever: Công ty đã triển khai chương trình “Unilever Sustainable Living Plan”, giúp cải thiện sức khỏe cho hơn 1 tỷ người và tăng cường sinh kế cho hàng triệu nông dân, nhà cung cấp nhỏ lẻ trên toàn cầu【Nguồn: Unilever.com】.
  • Starbucks: Ngoài các phúc lợi tốt cho nhân viên, Starbucks còn hợp tác với các nông dân trồng cà phê nhỏ lẻ, đảm bảo giá thu mua công bằng và hỗ trợ họ về công nghệ.

Môi trường (Planet)

• Ý nghĩa: Doanh nghiệp có trách nhiệm bảo vệ môi trường tự nhiên, giảm thiểu tác động tiêu cực như phát thải carbon, sử dụng lãng phí tài nguyên và ô nhiễm.
• Cách thực hiện:
  • Sử dụng năng lượng tái tạo, áp dụng sản xuất sạch và quản lý chất thải hiệu quả.
  • Tích hợp các sáng kiến thân thiện với môi trường vào chiến lược dài hạn.
• Ví dụ:
  • Tesla: Được biết đến như một biểu tượng của năng lượng sạch, Tesla không chỉ sản xuất xe điện mà còn đầu tư vào hệ thống pin lưu trữ năng lượng mặt trời.
  • IKEA: Cam kết đến năm 2030 sẽ sử dụng 100% nguyên liệu tái chế hoặc bền vững trong tất cả các sản phẩm của mình【Nguồn: IKEA.com】.

Liên kết tham khảo

• Unilever Sustainable Living Plan: https://www.unilever.com/sustainable-living/
• Patagonia Environmental Initiatives: https://www.patagonia.com/our-footprint/
• IKEA Sustainability Strategy: https://www.ikea.com/sustainability/

Tập trung vào cả ba yếu tố trong mô hình Triple Bottom Line không chỉ giúp doanh nghiệp phát triển bền vững mà còn tạo ra giá trị lâu dài cho xã hội và môi trường. Đây là con đường dẫn tới sự cân bằng giữa lợi nhuận và trách nhiệm toàn cầu.

Lợi ích của Triple Bottom Line

Xây dựng thương hiệu bền vững

Doanh nghiệp áp dụng mô hình Triple Bottom Line không chỉ hướng tới lợi nhuận mà còn tạo ra giá trị lâu dài cho xã hội và môi trường. Điều này giúp doanh nghiệp trở nên hấp dẫn hơn với khách hàng, nhà đầu tư và đối tác.

• Ví dụ thực tiễn:
  Patagonia, một thương hiệu quần áo nổi tiếng, cam kết bảo vệ môi trường bằng cách sử dụng chất liệu tái chế trong sản phẩm và triển khai các chiến dịch như “Don’t Buy This Jacket” nhằm khuyến khích khách hàng mua sắm bền vững. Kết quả, Patagonia không chỉ tăng doanh thu mà còn xây dựng được hình ảnh thương hiệu bền vững, được nhiều khách hàng trung thành tin tưởng.
• Liên kết tham khảo:
  Patagonia’s Environmental Initiatives

Tuân thủ quy định pháp luật

Triple Bottom Line giúp doanh nghiệp dễ dàng tuân thủ các tiêu chuẩn pháp lý và quy định ngày càng khắt khe về môi trường và xã hội. Việc này không chỉ tránh được các khoản phạt mà còn đảm bảo hoạt động kinh doanh ổn định trong dài hạn.

• Ví dụ thực tiễn:
  IKEA đã đầu tư vào năng lượng tái tạo, với mục tiêu đến năm 2030 sẽ hoàn toàn sử dụng nguyên liệu tái tạo hoặc tái chế. Điều này không chỉ giúp IKEA đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường ở các quốc gia mà họ hoạt động mà còn cải thiện hiệu quả kinh doanh.
• Liên kết tham khảo:
  IKEA Sustainability Strategy

Gia tăng sự gắn kết

Doanh nghiệp chú trọng vào yếu tố xã hội (People) tạo ra một môi trường làm việc tích cực và hỗ trợ cộng đồng, từ đó cải thiện sự gắn kết của nhân viên và cộng đồng xung quanh.

• Ví dụ thực tiễn:
  Unilever đã triển khai chương trình “Unilever Sustainable Living Plan”, không chỉ giảm tác động môi trường mà còn cải thiện đời sống cho hơn 1 tỷ người trên toàn cầu. Sự gắn kết của nhân viên với công ty cũng được cải thiện, giúp Unilever giữ chân được những nhân sự tài năng.
• Liên kết tham khảo:
  Unilever Sustainable Living Plan

Giảm rủi ro

Triple Bottom Line giảm thiểu các rủi ro pháp lý, tài chính và danh tiếng bằng cách đảm bảo rằng doanh nghiệp không gây ra những tác động tiêu cực tới môi trường và xã hội.

• Ví dụ thực tiễn:
  BP (British Petroleum) từng bị chỉ trích gay gắt và chịu tổn thất nặng nề sau sự cố tràn dầu năm 2010 tại vịnh Mexico. Nếu BP tuân thủ nghiêm ngặt hơn các tiêu chuẩn xã hội và môi trường theo nguyên tắc TBL, họ có thể tránh được những tổn thất khổng lồ này.
• Liên kết tham khảo:
  BP Oil Spill Case

Triple Bottom Line không chỉ mang lại lợi ích tài chính mà còn giúp doanh nghiệp xây dựng uy tín, tăng cường gắn kết nội bộ, giảm thiểu rủi ro và đảm bảo tuân thủ pháp luật. Áp dụng TBL, doanh nghiệp có thể hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và đóng góp tích cực cho cộng đồng và hành tinh.

Ứng dụng của Triple Bottom Line (TBL)

Mô hình Triple Bottom Line được áp dụng rộng rãi trong các doanh nghiệp trên thế giới với nhiều lĩnh vực khác nhau, từ quản trị đến báo cáo và lập kế hoạch chiến lược. Dưới đây là các ứng dụng chi tiết của TBL:

Trong quản trị doanh nghiệp

TBL trở thành công cụ định hướng giúp doanh nghiệp quản lý các hoạt động bền vững. Một số doanh nghiệp điển hình:

• Unilever:
  Unilever đã áp dụng TBL để thực hiện chiến lược phát triển bền vững thông qua sáng kiến Unilever Sustainable Living Plan (USLP). Kế hoạch này hướng đến ba mục tiêu chính: cải thiện sức khỏe và hạnh phúc cho hơn 1 tỷ người, giảm một nửa tác động môi trường từ các sản phẩm và cải thiện sinh kế của hàng triệu người trong chuỗi cung ứng. Năm 2022, họ công bố giảm 64% lượng khí thải từ hoạt động sản xuất, vượt xa mục tiêu ban đầu. Xem thêm tại đây.
• Patagonia:
  Hãng thời trang outdoor nổi tiếng này cam kết sử dụng nguyên liệu tái chế, bảo vệ môi trường và hỗ trợ các hoạt động bảo tồn thiên nhiên. Họ trích 1% doanh thu hàng năm để tài trợ cho các dự án môi trường và đã thành lập Patagonia Action Works, nền tảng kết nối doanh nghiệp với các tổ chức phi lợi nhuận.
• IKEA:
  IKEA hướng tới việc sử dụng 100% năng lượng tái tạo vào năm 2030 và phát triển dòng sản phẩm bền vững như đồ nội thất từ nhựa tái chế. Họ cũng cam kết cải thiện điều kiện lao động cho công nhân trong chuỗi cung ứng. Tìm hiểu thêm tại đây.

Trong lập kế hoạch chiến lược

Tích hợp các yếu tố TBL vào chiến lược giúp doanh nghiệp tạo ra giá trị lâu dài, không chỉ về tài chính mà còn về xã hội và môi trường.

• Chiến lược dài hạn của Starbucks:
  Starbucks cam kết thực hiện các mục tiêu bền vững như hỗ trợ cộng đồng nông dân trồng cà phê và giảm sử dụng nhựa trong cửa hàng. Họ đã đặt mục tiêu trở thành công ty “carbon neutral” vào năm 2030 và đang đầu tư mạnh vào các giải pháp năng lượng sạch.
• Tesla:
  Tesla không chỉ tập trung vào lợi nhuận từ sản phẩm xe điện mà còn đặt mục tiêu giảm phát thải toàn cầu. Chiến lược của họ xoay quanh việc thúc đẩy sử dụng năng lượng tái tạo, từ sản phẩm ô tô đến pin lưu trữ năng lượng.

Trong báo cáo và đo lường

TBL thúc đẩy các doanh nghiệp minh bạch hóa hiệu quả hoạt động qua các báo cáo định kỳ. Các tiêu chuẩn báo cáo được sử dụng phổ biến bao gồm:

• GRI (Global Reporting Initiative):
  Đây là khung báo cáo toàn cầu giúp doanh nghiệp đo lường và công khai hiệu quả hoạt động về môi trường, xã hội và kinh tế. GRI được sử dụng bởi hàng ngàn tổ chức lớn như Nestlé, Adidas và General Electric. Chi tiết về GRI.
• Bảng cân đối TBL của Danone:
  Tập đoàn thực phẩm Danone áp dụng TBL để công bố kết quả hoạt động bền vững. Ví dụ, họ báo cáo giảm 50% khí thải nhà kính từ hoạt động sản xuất giai đoạn 2007-2020, đồng thời cải thiện điều kiện làm việc cho 10.000 lao động trong chuỗi cung ứng.
• Sáng kiến CDP (Carbon Disclosure Project):
  Nhiều công ty sử dụng CDP để đo lường và báo cáo tác động môi trường, giúp nhà đầu tư và công chúng hiểu rõ cam kết bền vững của họ.

Ứng dụng Triple Bottom Line đã thay đổi cách doanh nghiệp vận hành, đưa ra quyết định và đo lường thành công. Những ví dụ trên cho thấy rằng TBL không chỉ là một mô hình lý thuyết mà còn là kim chỉ nam thực tế cho sự phát triển bền vững.

Hạn chế của Triple Bottom Line

• Khó đo lường chính xác: Xã hội và môi trường là những khía cạnh định tính, không dễ để lượng hóa như lợi nhuận tài chính.
• Chi phí đầu tư ban đầu cao: Việc chuyển đổi sang các phương pháp bền vững có thể tốn kém.
• Thiếu nhận thức: Một số doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa nhận ra tầm quan trọng của TBL trong phát triển bền vững.

Mô hình Triple Bottom Line không chỉ là một công cụ đo lường mà còn là kim chỉ nam để doanh nghiệp phát triển bền vững trong dài hạn. Hướng đến cân bằng giữa lợi ích kinh tế, xã hội và môi trường sẽ giúp doanh nghiệp không chỉ phát triển mà còn tạo ra giá trị lâu dài cho cộng đồng.