Extended Reality (XR) là gì? Ứng dụng của XR

Last updated on 7 December, 2024

Extended Reality (XR) là một thuật ngữ tổng quát dùng để mô tả các công nghệ nhập vai (immersive technologies), bao gồm thực tế ảo (Virtual Reality – VR), thực tế tăng cường (Augmented Reality – AR) và thực tế hỗn hợp (Mixed Reality – MR). Những công nghệ này không chỉ đưa người dùng đến một thế giới hoàn toàn mới hoặc bổ sung thông tin cho thế giới thực mà còn tạo ra những trải nghiệm tương tác độc đáo, mở rộng giới hạn cảm nhận thông thường.

XR được thiết kế để làm mờ ranh giới giữa thế giới thực và thế giới kỹ thuật số, giúp cải thiện cách con người trải nghiệm, học hỏi và làm việc. Với sự phát triển nhanh chóng của các thiết bị phần cứng và phần mềm, XR hứa hẹn sẽ tạo ra một cuộc cách mạng trong nhiều lĩnh vực.

Các thành phần chính của XR

Thực tế ảo (Virtual Reality – VR):

• Mô tả: VR tạo ra một môi trường ảo hoàn toàn tách biệt, nơi người dùng có thể trải nghiệm không gian ảo mà không bị ảnh hưởng bởi thế giới thực. Điều này được thực hiện thông qua các thiết bị đặc biệt như kính VR hoặc tai nghe kèm cảm biến chuyển động.
• Công nghệ hỗ trợ:
  • Kính VR như Oculus Quest, HTC Vive, PlayStation VR.
  • Bộ điều khiển chuyển động (motion controllers) để tăng cường tương tác.
• Ứng dụng thực tiễn:
  • Giáo dục: Tạo các lớp học ảo để sinh viên thực hành các kỹ năng thực tế như phẫu thuật hoặc lắp ráp máy móc.
  • Giải trí: Chơi các trò chơi như “Beat Saber” hoặc xem phim nhập vai.
  • Đào tạo chuyên sâu: Sử dụng VR để mô phỏng các kịch bản nguy hiểm trong ngành công nghiệp hoặc quân đội.

Thực tế tăng cường (Augmented Reality – AR):

• Mô tả: AR tích hợp các yếu tố ảo vào môi trường thực, làm phong phú thêm cách chúng ta nhìn và tương tác với thế giới. Không giống như VR, AR không tách biệt người dùng khỏi thực tại mà tăng cường trải nghiệm qua hình ảnh, âm thanh hoặc thông tin.
• Công nghệ hỗ trợ:
  • Ứng dụng AR trên smartphone (ví dụ: Google Lens, IKEA Place).
  • Kính AR như Microsoft HoloLens, Google Glass.
• Ứng dụng thực tiễn:
  • Thương mại: Khách hàng có thể thử đồ nội thất hoặc quần áo trong không gian thực tế của họ trước khi mua.
  • Y tế: Hiển thị hình ảnh cơ thể người bệnh để hỗ trợ phẫu thuật.
  • Quảng cáo và giải trí: Tạo bộ lọc Instagram, Snapchat hoặc trò chơi như Pokémon Go.

Thực tế hỗn hợp (Mixed Reality – MR):

• Mô tả: MR kết hợp cả hai yếu tố của VR và AR, cho phép thế giới thực và thế giới ảo tương tác với nhau một cách liền mạch. Người dùng có thể thao tác với các vật thể ảo trong không gian thực.
• Công nghệ hỗ trợ:
  • Thiết bị MR như Microsoft HoloLens 2 hoặc Magic Leap.
  • Cảm biến chuyển động và công nghệ theo dõi mắt (eye-tracking).
• Ứng dụng thực tiễn:
  • Công nghiệp: Giúp kỹ sư thao tác và thiết kế các mô hình 3D trong môi trường thực.
  • Giải trí: Tạo các trò chơi tương tác kết hợp giữa vật thể thực và ảo.
  • Học tập: Cho phép sinh viên y khoa tương tác với mô hình giải phẫu trong không gian thật.

Điểm khác biệt giữa VR, AR và MR

Lợi ích và tương lai của XR

• Tăng tính tương tác và học hỏi: XR giúp người dùng học qua thực hành, tạo trải nghiệm gần gũi và dễ ghi nhớ hơn.
• Cách mạng hóa ngành công nghiệp: Các lĩnh vực như y tế, giáo dục, bất động sản, giải trí sẽ thay đổi đáng kể nhờ XR.
• Kết nối mạnh mẽ hơn: XR có tiềm năng đưa con người gần nhau hơn qua các môi trường ảo, bất kể khoảng cách địa lý.

XR không chỉ là công nghệ, mà là cầu nối giữa thực tại và không gian ảo, mở ra cơ hội sáng tạo vô hạn trong mọi lĩnh vực.

Ứng dụng của XR

Ứng dụng của XR (Extended Reality) mở ra cơ hội đột phá trong nhiều lĩnh vực, nhờ khả năng kết hợp và tối ưu hóa giữa môi trường thực và ảo. Dưới đây là các ứng dụng chi tiết trong từng ngành:

Giáo dục

XR nâng cao hiệu quả học tập bằng cách tạo ra các môi trường nhập vai, cho phép học viên tiếp cận kiến thức qua trải nghiệm thực tế mà không cần đến các nguồn lực thực tiễn đắt đỏ.

• Mô phỏng các tình huống thực tế:
  Học sinh, sinh viên có thể thực hành trong môi trường ảo mà không gặp nguy cơ về an toàn hoặc chi phí lớn. Ví dụ:
  • VR: Tham gia lớp học giải phẫu, nơi sinh viên y khoa có thể thao tác trực tiếp trên mô hình ảo của cơ thể người.
  • AR: Học sinh sử dụng ứng dụng trên điện thoại để xem các mô hình 3D về hệ mặt trời hoặc các phản ứng hóa học ngay trên sách vở.
• Học từ xa: Với XR, người học có thể tham gia các lớp học ảo hoặc tham quan bảo tàng quốc tế mà không cần rời khỏi nhà.

Y tế

XR đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chẩn đoán, điều trị và đào tạo y khoa, giúp giảm thiểu rủi ro và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe.

• Huấn luyện phẫu thuật:
  • VR: Bác sĩ thực tập có thể thực hiện các ca phẫu thuật phức tạp trên mô hình ảo mà không cần sử dụng bệnh nhân thực tế, giúp tăng sự tự tin và kỹ năng trước khi bước vào thực tế.
  • MR: Cho phép bác sĩ nhìn thấy và tương tác với hình ảnh 3D của cơ thể bệnh nhân trong thời gian thực.
• Điều trị tâm lý:
  • VR: Hỗ trợ liệu pháp phơi nhiễm (exposure therapy) cho bệnh nhân rối loạn lo âu, như sợ độ cao hoặc sợ đám đông, bằng cách đặt họ vào các tình huống ảo để dần thích nghi.
• Giải phẫu và nghiên cứu:
  • AR: Bổ sung thông tin trực tiếp lên cơ thể bệnh nhân trong khi phẫu thuật, giúp bác sĩ dễ dàng xác định vị trí mạch máu hoặc khối u.

Giải trí

Ngành công nghiệp giải trí là một trong những lĩnh vực đầu tiên tận dụng XR để mang lại trải nghiệm mới mẻ và hấp dẫn cho người dùng.

• Chơi game nhập vai:
  • VR: Các trò chơi như “Half-Life: Alyx” mang đến cảm giác chân thực, như đang sống trong thế giới game.
  • AR: Game Pokémon Go cho phép người chơi bắt các Pokémon ngay trong môi trường thực tế của họ.
• Xem phim tương tác:
  • VR: Cung cấp trải nghiệm xem phim 360 độ, nơi khán giả có thể tương tác với cốt truyện và cảm nhận mình là một phần của bộ phim.
• Trình diễn trực tiếp:
  • MR: Các buổi hòa nhạc hoặc sự kiện thời trang kết hợp yếu tố ảo và thực, tạo ra các sân khấu ấn tượng và độc đáo.

Thương mại

XR cách mạng hóa trải nghiệm mua sắm và tiếp thị, giúp khách hàng dễ dàng hình dung và thử nghiệm sản phẩm trước khi mua.

• Trưng bày sản phẩm ảo:
  • AR: Ứng dụng IKEA Place cho phép khách hàng xem các món đồ nội thất trong không gian nhà mình qua điện thoại.
• Thử nghiệm sản phẩm:
  • AR: Khách hàng có thể thử kính, quần áo hoặc mỹ phẩm trực tiếp trên khuôn mặt và cơ thể mình mà không cần đến cửa hàng.
• Quảng cáo sáng tạo:
  • MR: Tạo các chiến dịch quảng cáo tương tác, nơi người dùng có thể trải nghiệm sản phẩm trong môi trường thực tế và ảo kết hợp.

Bất động sản

XR cải thiện cách thức khách hàng tương tác với các dự án bất động sản, giúp họ tiết kiệm thời gian và tăng sự tự tin trong quyết định mua sắm.

• Tham quan nhà mẫu qua VR:
  Khách hàng có thể trải nghiệm từng góc phòng của căn hộ hoặc tòa nhà thông qua mô phỏng VR mà không cần đến trực tiếp.
• Thiết kế nội thất bằng AR:
  Chủ nhà hoặc nhà thiết kế có thể sử dụng AR để thử nghiệm cách bố trí đồ đạc hoặc phối màu không gian.

Sản xuất và công nghiệp

XR giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất và đào tạo nhân lực trong môi trường công nghiệp.

• Đào tạo kỹ năng an toàn:
  • VR: Mô phỏng các tình huống nguy hiểm như làm việc trên giàn khoan dầu hoặc trong môi trường nhà máy hóa chất, giúp công nhân luyện tập mà không gặp rủi ro thực tế.
• Mô phỏng dây chuyền sản xuất:
  • MR: Tích hợp hệ thống thực tế và ảo để thử nghiệm hoặc thiết kế dây chuyền sản xuất mới trước khi đưa vào hoạt động.
• Bảo trì và sửa chữa:
  • AR: Hỗ trợ kỹ thuật viên bằng cách hiển thị trực tiếp các hướng dẫn sửa chữa trên thiết bị thực tế, giúp giảm thời gian và sai sót.

Ví dụ doanh nghiệp đã ứng dụng XR

Giáo dục và đào tạo

• Immersive Labs: Cung cấp các bài tập mô phỏng bằng VR để đào tạo nhân viên về an ninh mạng trong môi trường ảo, giúp nâng cao kỹ năng một cách an toàn và hiệu quả.
  Tham khảo tại Immersive Labs

Y tế

• Osso VR: Sử dụng công nghệ VR để đào tạo bác sĩ phẫu thuật với các mô phỏng ca mổ thực tế. Nền tảng này giúp nâng cao kỹ năng và giảm rủi ro trong quá trình đào tạo.
  Xem thêm tại Osso VR

Giải trí

• Niantic: Nhà phát triển của trò chơi Pokémon Go, ứng dụng AR để mang trải nghiệm chơi game tương tác với thế giới thực, tạo ra một cơn sốt toàn cầu.
  Chi tiết tại Niantic
• Walt Disney: Ứng dụng MR trong các buổi trình diễn tại công viên giải trí, như “Star Wars: Galaxy’s Edge”, mang đến trải nghiệm độc đáo cho khách tham quan.
  Tìm hiểu thêm tại Walt Disney

Thương mại

• IKEA: Sử dụng ứng dụng AR “IKEA Place” để cho phép khách hàng xem trước cách sắp xếp nội thất trong nhà mình trước khi mua hàng.
  Tham khảo tại IKEA
• Sephora: Tích hợp AR để giúp khách hàng thử nghiệm màu son hoặc mỹ phẩm qua ứng dụng di động mà không cần thử trực tiếp.
  Xem thêm tại Sephora

Bất động sản

• Zillow: Tích hợp VR để cung cấp các tour tham quan ảo cho khách hàng bất động sản, giúp họ xem xét chi tiết căn nhà mà không cần đến tận nơi.
  Chi tiết tại Zillow

Sản xuất và công nghiệp

• Boeing: Sử dụng AR trong việc hướng dẫn kỹ thuật viên lắp ráp dây chuyền sản xuất, giúp tăng độ chính xác và giảm thời gian hoàn thành.
  Tham khảo tại Boeing
• Siemens: Tích hợp MR để mô phỏng các quy trình sản xuất, thử nghiệm các thiết kế máy móc và tối ưu hóa hiệu suất trước khi triển khai thực tế.
  Xem thêm tại Siemens

XR đang được nhiều doanh nghiệp lớn khai thác để nâng cao hiệu quả hoạt động và mang đến giá trị mới cho khách hàng. Các ứng dụng này cho thấy tiềm năng to lớn của XR trong việc chuyển đổi nhiều ngành nghề khác nhau.