Điện gió là gì? Tiềm năng điện gió của Việt nam

Last updated on 23 April, 2025

Việt Nam đang nổi lên như một thị trường đầy tiềm năng cho các doanh nghiệp điện gió, được thúc đẩy bởi nguồn tài nguyên gió dồi dào, chính sách hỗ trợ từ chính phủ và nhu cầu cấp thiết về năng lượng sạch. Bài viết này đi sâu vào các yếu tố then chốt mà các nhà đầu tư và doanh nghiệp cần lưu ý khi tham gia vào lĩnh vực năng lượng tái tạo đầy hứa hẹn này tại Việt Nam.

Điện gió là gì?

Điện gió là một dạng năng lượng tái tạo, khai thác sức mạnh của gió để tạo ra điện năng. Các tuabin gió chuyển đổi động năng của gió thành năng lượng cơ học, sau đó năng lượng cơ học này được máy phát điện chuyển đổi thành điện năng.

Dưới đây là một số điểm chính về điện gió:

• Nguồn năng lượng sạch và bền vững: Gió là một nguồn tài nguyên thiên nhiên vô tận và việc sản xuất điện từ gió không tạo ra khí thải nhà kính hoặc các chất ô nhiễm khác, góp phần bảo vệ môi trường.
• Giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch: Điện gió giúp các quốc gia giảm sự phụ thuộc vào các nguồn năng lượng truyền thống như than đá, dầu mỏ và khí đốt.
• Tiềm năng kinh tế: Các dự án điện gió tạo ra việc làm trong quá trình sản xuất, lắp đặt và bảo trì các tuabin. Ngoài ra, nó còn mang lại nguồn thu nhập cho các địa phương thông qua thuế và tiền thuê đất.
• Chi phí ngày càng cạnh tranh: Với sự phát triển của công nghệ, chi phí sản xuất điện từ gió ngày càng giảm, trở thành một trong những nguồn năng lượng cạnh tranh nhất.
• Linh hoạt trong triển khai: Các trang trại điện gió có thể được xây dựng trên đất liền hoặc ngoài khơi, tận dụng các khu vực có tiềm năng gió tốt.

Tuy nhiên, điện gió cũng có một số hạn chế như:

• Tính không ổn định: Sản lượng điện phụ thuộc vào tốc độ gió, có thể thay đổi theo thời gian và địa điểm.
• Tác động đến cảnh quan và môi trường: Các tuabin gió lớn có thể ảnh hưởng đến cảnh quan tự nhiên và gây ra tiếng ồn. Ngoài ra, chúng cũng có thể gây nguy hiểm cho chim và dơi.
• Yêu cầu diện tích đất lớn: Các trang trại điện gió thường cần một diện tích đất rộng lớn để lắp đặt các tuabin.

Mặc dù có những thách thức, điện gió vẫn là một nguồn năng lượng quan trọng và ngày càng được phát triển trên toàn thế giới trong bối cảnh nhu cầu về năng lượng sạch và bền vững ngày càng tăng.

Cơ chế vận hành của nhà máy điện gió

Dưới đây là cơ chế vận hành của một nhà máy điện gió.

• Gió tác động lên cánh quạt (rotor): Khi gió thổi qua các cánh quạt của tuabin gió, lực đẩy của gió tạo ra mô-men xoắn, làm cho rotor quay. Thiết kế khí động học của cánh quạt, tương tự như cánh máy bay, giúp tối ưu hóa việc hấp thụ năng lượng gió.
• Rotor truyền động đến trục chính (main shaft): Rotor được gắn với một trục chính, và khi rotor quay, trục chính cũng quay theo. Tốc độ quay của trục chính thường khá chậm.
• Bộ nhân tốc (gearbox) tăng tốc độ quay: Trục chính được kết nối với một hộp số (gearbox). Chức năng của gearbox là tăng tốc độ quay của trục chính lên hàng trăm hoặc hàng nghìn vòng/phút, tốc độ phù hợp để vận hành máy phát điện.
• Máy phát điện (generator) tạo ra điện năng: Trục đầu ra tốc độ cao của gearbox được nối với máy phát điện. Khi trục này quay, nó tạo ra một từ trường biến thiên bên trong máy phát điện. Theo định luật cảm ứng điện từ Faraday, sự biến thiên của từ trường này tạo ra dòng điện xoay chiều (AC).
• Biến áp (transformer) điều chỉnh điện áp: Điện áp được tạo ra bởi máy phát điện thường không phù hợp để truyền tải đi xa. Một máy biến áp được sử dụng để tăng điện áp lên mức cao hơn, giúp giảm tổn thất năng lượng trong quá trình truyền tải.
• Hệ thống điều khiển và giám sát: Toàn bộ quá trình vận hành của tuabin gió và nhà máy điện gió được kiểm soát và giám sát bởi một hệ thống máy tính và các cảm biến. Hệ thống này theo dõi tốc độ gió, hướng gió, tốc độ quay của rotor, công suất phát điện, nhiệt độ và nhiều thông số khác để đảm bảo hoạt động an toàn và hiệu quả. Hệ thống cũng có thể điều chỉnh góc nghiêng của cánh quạt (pitch control) và hướng của tuabin (yaw control) để tối ưu hóa việc thu năng lượng gió.
• Kết nối với lưới điện quốc gia: Điện năng sau khi được tăng áp sẽ được truyền tải thông qua hệ thống dây dẫn và trạm biến áp để hòa vào lưới điện quốc gia, cung cấp điện cho người tiêu dùng và các ngành kinh tế.

Tiềm năng của điện gió tại Việt nam

Tiềm năng điện gió ở Việt Nam là vô cùng lớn và đa dạng, bao gồm cả điện gió trên bờ và điện gió ngoài khơi:

Điện gió trên bờ:

• Việt Nam có tiềm năng gió trên bờ tốt, đặc biệt là ở các khu vực miền Trung, Tây Nguyên và một số tỉnh ven biển.
• Nhiều dự án điện gió trên bờ đã được triển khai và đang hoạt động, đóng góp vào nguồn cung cấp điện quốc gia.
• Chính phủ Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030, tổng công suất lắp đặt điện gió trên bờ và gần bờ đạt 27.791-34.667 MW (Nguồn: Báo cáo điều chỉnh Quy hoạch điện VIII).

Điện gió ngoài khơi:

• Tiềm năng điện gió ngoài khơi của Việt Nam được đánh giá là một trong những lớn nhất khu vực Đông Nam Á, với ước tính lên đến hàng trăm GW. Ngân hàng Thế giới ước tính tiềm năng này khoảng 600 GW. Một báo cáo gần đây ước tính tiềm năng kỹ thuật có thể khai thác lên đến 1068 GW (Nguồn: Vneconomy).
• Các khu vực biển ngoài khơi Bình Thuận và Ninh Thuận có tốc độ gió cao và ổn định, rất thuận lợi cho phát triển điện gió ngoài khơi.
• Điện gió ngoài khơi có tiềm năng cung cấp một lượng lớn điện năng, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng và giảm sự phụ thuộc vào các nguồn năng lượng truyền thống.
• Quy hoạch điện VIII đặt mục tiêu đến năm 2030, công suất điện gió ngoài khơi đạt 6.000 MW và định hướng đến năm 2050 đạt 70.000 – 91.000 MW.

Lợi ích của điện gió tại Việt Nam:

• Nguồn năng lượng sạch và bền vững: Giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ môi trường.
• Giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và thủy điện: Tăng cường an ninh năng lượng quốc gia.
• Tạo việc làm và phát triển kinh tế địa phương: Đặc biệt là ở các vùng ven biển và nông thôn.
• Tiềm năng khai thác lớn: Việt Nam có điều kiện tự nhiên thuận lợi để phát triển điện gió cả trên bờ và ngoài khơi.
• Chi phí ngày càng cạnh tranh: Công nghệ phát triển giúp giảm chi phí sản xuất điện từ gió.

Tuy nhiên, việc phát triển điện gió tại Việt Nam cũng đối mặt với một số thách thức:

• Hạ tầng truyền tải: Cần đầu tư và nâng cấp hệ thống lưới điện để kết nối các trang trại điện gió với hệ thống điện quốc gia.
• Khung pháp lý: Cần có các quy định và cơ chế rõ ràng, đồng bộ để thu hút đầu tư và tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án điện gió.
• Vấn đề kỹ thuật và công nghệ: Cần chuyển giao và ứng dụng các công nghệ tiên tiến để nâng cao hiệu suất và giảm chi phí.
• Tác động môi trường và xã hội: Cần đánh giá và giảm thiểu các tác động đến cảnh quan, hệ sinh thái và cộng đồng địa phương.

Mặc dù còn những thách thức, tiềm năng phát triển điện gió ở Việt Nam là rất lớn và hứa hẹn sẽ đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển dịch năng lượng của đất nước, hướng tới một tương lai năng lượng sạch và bền vững.

Chính sách và quy hoạch của Việt nam về phát triển điện gió

Việt Nam đã và đang triển khai nhiều chính sách và quy hoạch quan trọng để thúc đẩy phát triển điện gió, cả trên bờ và ngoài khơi, nhằm đạt được các mục tiêu về năng lượng tái tạo và phát triển bền vững. Dưới đây là tổng quan về các chính sách và quy hoạch chính, kèm theo các link tham khảo:

Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII):

• Đây là quy hoạch tổng thể và quan trọng nhất, định hướng phát triển toàn ngành điện lực Việt Nam, bao gồm cả điện gió.
• Mục tiêu cụ thể về điện gió:
  • Đến năm 2030: Tổng công suất điện gió trên bờ và gần bờ đạt 27.791-34.667 MW. Công suất điện gió ngoài khơi đạt 6.000 MW.
  • Đến năm 2050: Định hướng công suất điện gió ngoài khơi đạt 70.000 – 91.000 MW.
• Quy hoạch cũng đề ra các phương án phát triển nguồn điện, lưới điện truyền tải đồng bộ, cơ chế chính sách khuyến khích và các giải pháp thực hiện.
• Link tham khảo:
  • Quyết định số 500/QĐ-TTg ngày 15/5/2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050
  • Chính phủ duyệt Điều chỉnh Quy hoạch điện VIII – Báo VnExpress Kinh doanh
  • Chính phủ phê duyệt Điều chỉnh Quy hoạch điện VIII – EVN

Các Quyết định và Cơ chế hỗ trợ phát triển điện gió:

• Quyết định số 39/2018/QĐ-TTg ngày 10/9/2018 của Thủ tướng Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định số 37/2011/QĐ-TTg ngày 29 tháng 6 năm 2011 về cơ chế hỗ trợ phát triển các dự án điện gió tại Việt Nam: Quy định về giá mua điện gió cố định (FiT) cho các dự án điện gió trên bờ và ngoài khơi, tạo động lực ban đầu cho các nhà đầu tư. (Lưu ý: Cơ chế FiT đã hết hiệu lực và đang có các cơ chế mới được xây dựng).
• Đề xuất cơ chế chính sách khuyến khích phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới: Chính phủ và các bộ ngành đã có nhiều đề xuất về các chính sách ưu đãi về thuế, tiền sử dụng đất, khu vực biển, cơ chế đấu thầu, ưu tiên huy động nguồn điện tái tạo,… nhằm thu hút đầu tư vào lĩnh vực này.
  • Link tham khảo: Đề xuất nhiều chính sách ưu đãi phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới

Quy hoạch không gian biển quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050:

• Quy hoạch này định hướng cho việc khai thác, sử dụng tài nguyên biển một cách bền vững, trong đó có việc xác định các khu vực tiềm năng và phù hợp cho phát triển điện gió ngoài khơi.
• Link tham khảo: Điện gió trên biển và vấn đề cấp phép, quy hoạch không gian biển quốc gia Việt Nam

4. Các văn bản pháp lý liên quan đến khảo sát và cấp phép dự án điện gió ngoài khơi:

• Nghị định số 11/2021/NĐ-CP ngày 10/2/2021 quy định việc giao các khu vực biển nhất định cho tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng tài nguyên biển: Đây là cơ sở pháp lý quan trọng cho việc cấp phép khảo sát và triển khai các dự án điện gió ngoài khơi.

Định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia:

• Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/02/2020 của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045: Xác định rõ ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo, trong đó có điện gió, nhằm bảo đảm an ninh năng lượng và giảm tác động môi trường.

Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng trong việc xây dựng chính sách và quy hoạch cho phát triển điện gió. Quy hoạch điện VIII thể hiện quyết tâm cao trong việc tăng cường tỷ trọng điện gió trong cơ cấu năng lượng quốc gia. Tuy nhiên, việc triển khai các chính sách và quy hoạch này vẫn còn nhiều thách thức, đặc biệt là trong việc hoàn thiện khung pháp lý, phát triển hạ tầng truyền tải và giải quyết các vấn đề liên quan đến môi trường và xã hội. Sự nhất quán và hiệu quả trong việc thực thi các chính sách này sẽ đóng vai trò then chốt trong việc hiện thực hóa tiềm năng to lớn của điện gió tại Việt Nam.

Các yếu tố cần lưu ý đối với doanh nghiệp điện gió tại Việt nam

Đối với các doanh nghiệp hoạt động hoặc có ý định đầu tư vào lĩnh vực điện gió tại Việt Nam, có một số yếu tố quan trọng cần đặc biệt lưu ý để đảm bảo sự thành công và phát triển bền vững:

• Khung pháp lý và chính sách:
  • Tính ổn định và nhất quán: Theo dõi sát sao sự thay đổi và cập nhật của các quy định pháp luật, cơ chế giá điện (ví dụ như cơ chế giá FIT trước đây và cơ chế đấu thầu/đấu giá trong tương lai), chính sách ưu đãi về thuế, đất đai, và các quy định liên quan đến đầu tư, xây dựng, và vận hành dự án điện gió. Sự thay đổi chính sách có thể ảnh hưởng lớn đến tính khả thi và lợi nhuận của dự án.
  • Cơ chế PPA (Hợp đồng mua bán điện): Hiểu rõ các điều khoản, điều kiện trong hợp đồng PPA với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) hoặc các đơn vị mua điện khác, bao gồm giá mua điện, thời hạn hợp đồng, các điều khoản về thanh toán, và trách nhiệm của các bên.
  • Quy hoạch điện và cấp phép dự án: Nắm vững quy trình phê duyệt quy hoạch dự án, cấp phép đầu tư, cấp phép xây dựng và các giấy phép liên quan khác. Sự chậm trễ trong quá trình này có thể gây phát sinh chi phí và ảnh hưởng đến tiến độ dự án.
  • Tiếp cận đất đai và mặt bằng: Đảm bảo có quyền sử dụng đất hợp pháp và giải phóng mặt bằng thuận lợi cho việc xây dựng và vận hành trang trại điện gió. Các vấn đề liên quan đến đền bù, tái định cư có thể phát sinh và cần được giải quyết một cách minh bạch và thỏa đáng.
  • Quy định về môi trường và xã hội: Tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về đánh giá tác động môi trường (ĐTM), bảo vệ đa dạng sinh học, và các vấn đề xã hội liên quan đến cộng đồng địa phương.
• Điều kiện tự nhiên và kỹ thuật:
  • Đánh giá tiềm năng gió: Thực hiện nghiên cứu và đánh giá kỹ lưỡng tiềm năng gió tại khu vực dự kiến triển khai dự án, bao gồm tốc độ gió trung bình, phân bố gió theo mùa, và các yếu tố địa hình ảnh hưởng đến hiệu suất tuabin.
  • Lựa chọn công nghệ phù hợp: Lựa chọn loại tuabin gió có công nghệ phù hợp với điều kiện gió và địa hình của khu vực, đảm bảo hiệu suất cao và độ tin cậy trong vận hành.
  • Kết nối lưới điện: Đánh giá khả năng kết nối dự án với hệ thống lưới điện quốc gia, bao gồm công suất truyền tải, điểm đấu nối, và chi phí đầu tư vào hạ tầng kết nối.
  • Quản lý vận hành và bảo trì: Xây dựng kế hoạch vận hành và bảo trì hiệu quả để đảm bảo tuổi thọ và hiệu suất hoạt động ổn định của các tuabin gió và hệ thống liên quan.
• Tài chính và đầu tư:
  • Tiếp cận nguồn vốn: Xác định và đảm bảo nguồn vốn đầu tư cho dự án, bao gồm vốn chủ sở hữu, vốn vay từ các tổ chức tín dụng trong và ngoài nước.
  • Quản lý chi phí: Lập kế hoạch tài chính chi tiết và quản lý chặt chẽ các chi phí trong quá trình phát triển, xây dựng và vận hành dự án.
  • Đánh giá rủi ro tài chính: Nhận diện và đánh giá các rủi ro tài chính có thể ảnh hưởng đến dự án, chẳng hạn như biến động tỷ giá, lãi suất, và giá điện.
• Chuỗi cung ứng và nhân lực:
  • Xây dựng chuỗi cung ứng: Thiết lập mối quan hệ với các nhà cung cấp uy tín về thiết bị, vật tư và dịch vụ liên quan đến dự án điện gió.
  • Phát triển nguồn nhân lực: Đầu tư vào đào tạo và phát triển đội ngũ kỹ sư, kỹ thuật viên có chuyên môn cao trong lĩnh vực điện gió để đảm bảo khả năng vận hành và bảo trì hiệu quả.
• Quan hệ với cộng đồng và các bên liên quan:
  • Tương tác với cộng đồng địa phương: Xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với cộng đồng địa phương, giải quyết các vấn đề phát sinh một cách minh bạch và tôn trọng.
  • Hợp tác với chính quyền địa phương: Duy trì mối quan hệ hợp tác chặt chẽ với chính quyền các cấp để được hỗ trợ trong quá trình triển khai dự án.
  • Thông tin và truyền thông: Chủ động cung cấp thông tin đầy đủ và chính xác về dự án cho các bên liên quan, bao gồm cộng đồng, chính quyền, và các tổ chức xã hội.
• Quản lý rủi ro:
  • Nhận diện và đánh giá rủi ro: Xác định các rủi ro tiềm ẩn có thể ảnh hưởng đến dự án, bao gồm rủi ro về pháp lý, tài chính, kỹ thuật, môi trường, và xã hội.
  • Xây dựng kế hoạch ứng phó rủi ro: Phát triển các biện pháp phòng ngừa và ứng phó hiệu quả để giảm thiểu tác động tiêu cực của các rủi ro.

Việc chú trọng đến các yếu tố trên sẽ giúp các doanh nghiệp điện gió tại Việt Nam nắm bắt cơ hội, vượt qua thách thức và đóng góp vào sự phát triển bền vững của ngành năng lượng tái tạo của đất nước.

Phát triển doanh nghiệp điện gió tại Việt Nam mang đến cơ hội to lớn trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng toàn cầu và nhu cầu phát triển bền vững của đất nước. Tuy nhiên, để thành công, các doanh nghiệp cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về khung pháp lý, công nghệ, tài chính, quản lý rủi ro và xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với cộng đồng địa phương. Với chiến lược đúng đắn và sự hợp tác chặt chẽ với các bên liên quan, các doanh nghiệp điện gió sẽ đóng góp quan trọng vào mục tiêu năng lượng sạch và sự phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam.

Tham khảo: 

Hệ sinh thái công nghiệp ô tô

Hệ sinh thái công nghiệp điện tử

Hệ sinh thái công nghiệp bán dẫn