Ví dụ về chuyển đổi số trong ngân hàng: Từ AI đến Blockchain, tương lai nào đang chờ đón?

Last updated on 13 August, 2025

Bạn có còn nhớ những ngày phải chen chúc ở ngân hàng, lấy số thứ tự và chờ đợi hàng giờ chỉ để thực hiện một giao dịch đơn giản? Hình ảnh đó đang dần lùi vào quá khứ. Ngay bây giờ, chỉ với vài cú chạm trên smartphone, bạn có thể mở tài khoản, gửi tiết kiệm, vay tiêu dùng, thậm chí là đầu tư chứng khoán. Đó không phải phép màu, đó là kết quả của một cuộc cách mạng mang tên “chuyển đổi số“.

Ngành ngân hàng, vốn được xem là bảo thủ và chậm thay đổi, lại đang là một trong những lĩnh vực tiên phong và mạnh mẽ nhất trong công cuộc chuyển đổi số toàn cầu. Nhưng cụ thể, họ đã làm điều đó như thế nào? Những công nghệ nào đang đứng sau sự “lột xác” ngoạn mục này?

Trong bài viết này, OCD sẽ cùng bạn đi tìm câu trả lời qua những các ví dụ về chuyển đổi số trong ngân hàng tiêu biểu và cập nhật nhất, cả ở Việt Nam và trên thế giới. Hãy cùng khám phá xem tương lai của ngành tài chính đang được định hình ra sao và nó tác động đến trải nghiệm của chính chúng ta như thế nào.

Tại sao Chuyển đổi số là xu hướng không thể đảo ngược trong ngành Ngân hàng?

Trước khi đi vào các ví dụ cụ thể, việc hiểu rõ “tại sao” chuyển đổi số trong ngân hàng lại quan trọng sẽ cho chúng ta một bức tranh toàn cảnh hơn. Chuyển đổi số không đơn thuần là một lựa chọn, nó đã trở thành yếu tố sống còn đối với các ngân hàng trong bối cảnh hiện nay.

Thay đổi kỳ vọng của khách hàng

Thế hệ Millennials và Gen Z, những khách hàng hiện tại và tương lai của ngân hàng, lớn lên cùng công nghệ. Họ yêu cầu sự tiện lợi, nhanh chóng, tức thì và cá nhân hóa. Họ không muốn đến quầy giao dịch, họ muốn “một ngân hàng ngay trong túi quần“. Ngoài ra, một ứng dụng di động chậm chạp, khó sử dụng có thể khiến họ rời bỏ ngân hàng ngay lập tức.

Sức ép cạnh tranh từ các Công ty Fintech và Big Tech

Sự trỗi dậy của các công ty Fintech như MoMo, ZaloPay ở Việt Nam hay Revolut, N26 trên thế giới đã tạo ra một sân chơi hoàn toàn mới. Họ linh hoạt, sáng tạo và tập trung vào trải nghiệm người dùng. Thậm chí các gã khổng lồ công nghệ (Big Tech) như Apple với Apple Pay cũng đang “lấn sân” sang lĩnh vực tài chính. Nếu không chuyển đổi, các ngân hàng truyền thống có nguy cơ mất thị phần vào tay những đối thủ mới này.

Tối ưu hóa hiệu quả hoạt động

Các quy trình thủ công không chỉ tốn thời gian, chi phí nhân sự mà còn dễ xảy ra sai sót. Số hóa giúp tự động hóa các tác vụ lặp đi lặp lại, từ việc nhập liệu, duyệt hồ sơ cho đến báo cáo, giúp ngân hàng cắt giảm chi phí vận hành, tăng năng suất và phân bổ nguồn lực vào các hoạt động mang lại giá trị cao hơn.

Khai thác “mỏ vàng” mang tên dữ liệu

Mỗi giao dịch, mỗi cú click của khách hàng đều tạo ra dữ liệu. Big Data và Trí tuệ nhân tạo (AI) cho phép ngân hàng phân tích khối dữ liệu khổng lồ này để thấu hiểu hành vi khách hàng, dự đoán nhu cầu, đưa ra các sản phẩm được “may đo” riêng cho từng người, và quan trọng là quản trị rủi ro tín dụng hiệu quả hơn.

Những công nghệ trụ cột kiến tạo nên cuộc cách mạng số trong ngân hàng

Để các ví dụ về chuyển đổi số trong ngân hàng trở nên sống động và dễ hiểu hơn, chúng ta cần biết đến những “viên gạch” công nghệ đã xây dựng nên chúng.

• Trí tuệ nhân tạo (AI) và Học máy (ML): Giống như “bộ não số” giúp ngân hàng phát hiện giao dịch đáng ngờ, duyệt vay nhanh hơn và tạo ra các chatbot (trợ lý ảo) có thể trả lời bạn 24/7.
• Dữ liệu lớn (Big Data): Giúp ngân hàng hiểu rõ thói quen chi tiêu của bạn để gợi ý các sản phẩm, dịch vụ phù hợp nhất, giống như một người trợ lý thấu hiểu.
• Điện toán đám mây (Cloud): Thay vì tự xây dựng hạ tầng tốn kém, ngân hàng “thuê” sức mạnh tính toán từ các nền tảng lớn. Điều này giúp họ ra mắt tính năng mới nhanh và tiết kiệm hơn.
• Định danh điện tử (eKYC): Công nghệ giúp bạn mở tài khoản ngay tại nhà chỉ bằng cách chụp ảnh giấy tờ và khuôn mặt. Đây chính là chìa khóa cho việc “ngân hàng không quầy giao dịch”.
• Chuỗi khối (Blockchain): Đảm bảo các giao dịch được ghi lại một cách siêu an toàn, minh bạch và không thể sửa đổi. Công nghệ này hứa hẹn làm cho việc chuyển tiền quốc tế rẻ và nhanh hơn.
• API mở (Open API): Hoạt động như một “cầu nối”, cho phép ứng dụng ngân hàng của bạn kết nối an toàn với các dịch vụ khác (như ví điện tử, app mua sắm…), tạo ra một hệ sinh thái tiện ích.

Các ví dụ về chuyển đổi số trong ngân hàng tiêu biểu hiện nay

Phần này sẽ đi sâu vào các ví dụ thực tế, từ những ứng dụng quen thuộc đến các công nghệ đột phá đang được triển khai.

Ví dụ về chuyển đổi số trong ngân hàng tại Việt Nam: Cuộc đua không có hồi kết

Thị trường Việt Nam chứng kiến một cuộc đua chuyển đổi số vô cùng sôi động. Các ngân hàng không chỉ cạnh tranh về lãi suất mà còn về trải nghiệm công nghệ.

Mở tài khoản trong 5 phút với eKYC: “Bình thường mới” của ngành ngân hàng

eKYC của TPBank

Đây có lẽ là ví dụ về chuyển đổi số trong ngân hàng dễ nhận thấy nhất với người dùng phổ thông.

• Ngân hàng Thương mại Cổ phần Tiên Phong (TP Bank): TPBank có thể được xem là một trong những ngân hàng đầu tiên triển khai mạnh mẽ nhất với hệ thống LiveBank 24/7. Ngoài ra, Vietcombank, Techcombank, VPBank, MB Bank, OCB… đều đã triển khai eKYC trên ứng dụng di động của mình.
• Cách thức hoạt động: Người dùng chỉ cần tải app ngân hàng, chụp ảnh CMND/CCCD, chụp ảnh selfie. Công nghệ AI sẽ đối chiếu thông tin trên giấy tờ với dữ liệu cơ sở quốc gia về dân cư và so sánh ảnh selfie với ảnh trên giấy tờ để xác thực danh tính. Toàn bộ quá trình chỉ mất vài phút.
• Tác động:
  • Với khách hàng: Tiện lợi tối đa, không cần ra quầy, có thể mở tài khoản mọi lúc, mọi nơi.
  • Với ngân hàng: Phá vỡ rào cản địa lý, tiếp cận được lượng khách hàng khổng lồ ở cả những vùng sâu vùng xa, giảm tải cho chi nhánh và tiết kiệm chi phí vận hành. Theo một báo cáo từ Ngân hàng Nhà nước, tính đến cuối năm 2023, có khoảng 40 ngân hàng đã triển khai eKYC, mở thành công hàng chục triệu tài khoản thanh toán và thẻ bằng phương thức này.

Super App (Siêu ứng dụng): Xây dựng hệ sinh thái “All-in-one”

Thay vì chỉ là một ứng dụng để chuyển tiền và xem số dư, các ngân hàng Việt đang biến app của mình thành một “hệ sinh thái số” phục vụ mọi nhu cầu trong cuộc sống.

• Ví dụ điển hình:
  • MB Bank: App MBBank không chỉ có các tính năng ngân hàng cốt lõi mà còn tích hợp thanh toán hóa đơn (điện, nước, internet), mua vé máy bay, vé xem phim, đặt phòng khách sạn, đầu tư chứng khoán, mua bảo hiểm.
  • Techcombank: Tập trung vào trải nghiệm “zero-fee” (miễn phí chuyển khoản, phí duy trì tài khoản) để thu hút người dùng, đồng thời tích hợp sâu các giải pháp thanh toán và quản lý tài chính cá nhân.
  • VPBank NEO: Là một nền tảng ngân hàng số toàn diện của VPBank, cho phép khách hàng thực hiện gần như mọi giao dịch, từ mở thẻ tín dụng ảo, vay tiêu dùng, gửi tiết kiệm online với lãi suất ưu đãi.
• Tác động:
  • Tăng sự gắn kết của khách hàng. Khi mọi nhu cầu được đáp ứng trong một ứng dụng, khách hàng sẽ không có lý do để chuyển sang ứng dụng khác.
  • Tạo ra nguồn doanh thu mới từ các dịch vụ liên kết.
  • Thu thập dữ liệu đa dạng hơn về thói quen chi tiêu của khách hàng, từ đó đưa ra các gợi ý sản phẩm phù hợp hơn.

Cá nhân hóa trải nghiệm bằng AI và Big Data

Đây là một ví dụ về chuyển đổi số trong ngân hàng ít “hữu hình” hơn nhưng lại vô cùng đặc biệt và có tác động lớn.

• Cách thức hoạt động: Khi bạn đăng nhập vào app, ngân hàng không chỉ chào tên bạn. Hệ thống AI sẽ phân tích lịch sử giao dịch của bạn để đưa ra những gợi ý.
  • Bạn thường xuyên ăn trưa tại một chuỗi cửa hàng A? Ngân hàng có thể gửi cho bạn voucher giảm giá khi thanh toán bằng thẻ tại cửa hàng đó.
  • Bạn vừa nhận một khoản tiền lớn? App có thể gợi ý các sản phẩm tiết kiệm online với lãi suất hấp dẫn.
  • Bạn sắp đến hạn trả nợ thẻ tín dụng? Hệ thống sẽ gửi thông báo nhắc nhở.
• Ví dụ thực tế: Techcombank và VIB là những ngân hàng đang làm rất tốt việc phân tích dữ liệu để đưa ra các loại thẻ tín dụng được cá nhân hóa theo chi tiêu (hoàn tiền cho du lịch, ăn uống, mua sắm online…).
• Tác động: Khiến khách hàng cảm thấy được thấu hiểu và chăm sóc, từ đó tăng lòng trung thành và thúc đẩy họ sử dụng nhiều sản phẩm hơn.

Tự động hóa quy trình cho vay

Quy trình vay vốn truyền thống thường mất nhiều ngày, thậm chí vài tuần với hàng loạt giấy tờ phức tạp. Chuyển đổi số đang thay đổi điều này theo hướng tích cực.

• Ví dụ: VPBank với các khoản vay tiêu dùng tín chấp trên app VPBank NEO. Khách hàng có thể nộp đơn vay trực tuyến, hệ thống AI (còn gọi là “credit scoring”) sẽ tự động chấm điểm tín dụng dựa trên dữ liệu thu nhập, lịch sử tín dụng (CIC) và các dữ liệu khác. Quá trình phê duyệt có thể diễn ra chỉ trong vài phút và tiền được giải ngân thẳng vào tài khoản.
• Tác động: Rút ngắn đáng kể thời gian chờ đợi của khách hàng, giảm thiểu công việc giấy tờ cho nhân viên tín dụng, và cho phép ngân hàng tiếp cận phân khúc khách hàng vay nhỏ lẻ một cách hiệu quả.

Ví dụ về chuyển đổi số trong ngân hàng trên thế giới: Những bước tiến truyền cảm hứng

Nhìn ra thế giới, chúng ta sẽ thấy những mô hình chuyển đổi số còn có những tiến bộ vượt bậc và đáng để học hỏi hơn nữa.

DBS Bank (Singapore) – “Ngân hàng vô hình”

DBS thường được nhắc đến như một hình mẫu thành công nhất thế giới về chuyển đổi số trong ngành ngân hàng. Giám đốc điều hành của họ từng tuyên bố: “Chúng tôi đang tái định hình mình như một công ty công nghệ gồm 28.000 người, chứ không phải một ngân hàng”.

Thành tựu nổi bật:

• Vận hành trên nền tảng Cloud: DBS là một trong những ngân hàng lớn đầu tiên trên thế giới chuyển phần lớn ứng dụng của mình lên đám mây, giúp họ linh hoạt và đổi mới nhanh hơn.
• Sử dụng AI và Big Data triệt để: Họ xây dựng một hệ thống phân tích dữ liệu khổng lồ cho phép cá nhân hóa mọi tương tác, từ việc gợi ý sản phẩm cho đến quản trị rủi ro.
• Phát triển hệ sinh thái API: DBS cung cấp hơn 150 API cho các đối tác, cho phép họ tích hợp dịch vụ của DBS vào nền tảng của mình, tạo ra một hệ sinh thái tài chính rộng lớn.
• Digibank: Ngân hàng số hoàn toàn trên di động của DBS tại Ấn Độ và Indonesia, thu hút hàng triệu khách hàng mà không cần một chi nhánh vật lý nào.

JP Morgan Chase (Mỹ) – Gã khổng lồ đầu tư mạnh vào AI

Là ngân hàng lớn nhất nước Mỹ, JP Morgan Chase chi hàng tỷ USD mỗi năm cho công nghệ.

Ứng dụng thực tế:

• COIN (Contract Intelligence): Một chương trình AI giúp phân tích các hợp đồng pháp lý thương mại. COIN có thể hoàn thành công việc mà các luật sư và nhân viên tín dụng mất 360.000 giờ làm việc chỉ trong vài giây, với độ chính xác cao hơn.
• Phát hiện gian lận: Hệ thống AI của họ phân tích hàng tỷ giao dịch trong thời gian thực để phát hiện các mẫu hành vi bất thường, ngăn chặn gian lận thẻ tín dụng và chuyển tiền lừa đảo hiệu quả.
• Tư vấn đầu tư: AI được sử dụng để phân tích thị trường và đưa ra khuyến nghị đầu tư cho khách hàng.

Bank of America với Trợ lý ảo Erica

Trợ lý ảo Erica của Bank of America

Erica là một ví dụ kinh điển về việc sử dụng chatbot AI để nâng cao trải nghiệm khách hàng:

• Erica là gì?: Là một trợ lý tài chính ảo tích hợp trong ứng dụng di động của Bank of America.
• Erica có thể làm gì?:
  • Trả lời câu hỏi của khách hàng bằng ngôn ngữ tự nhiên (“Số dư tài khoản của tôi là bao nhiêu?”, “Tìm giao dịch Starbucks gần nhất”).
  • Phân tích thói quen chi tiêu và đưa ra cảnh báo (“Bạn đã chi tiêu nhiều hơn 50% cho việc ăn ngoài tháng này”).
  • Gợi ý cách tiết kiệm tiền và lập ngân sách.
  • Hỗ trợ thực hiện giao dịch như chuyển tiền, thanh toán hóa đơn.

Tác động: Erica đã xử lý hàng tỷ yêu cầu của khách hàng, giúp giảm tải cho các trung tâm cuộc gọi, cung cấp dịch vụ 24/7 và mang lại trải nghiệm tương tác, cá nhân hóa cao.

Revolut (Anh) & N26 (Đức) – Tương lai của Neobank

Đây không phải là ngân hàng truyền thống chuyển đổi số, mà là các “Neobank” – ngân hàng được xây dựng hoàn toàn trên nền tảng số ngay từ đầu.

Đặc điểm chung:

• Không có chi nhánh vật lý.
• Mở tài khoản siêu tốc qua app.
• Phí giao dịch cực thấp hoặc miễn phí, đặc biệt là phí chuyển đổi ngoại tệ.
• Giao diện người dùng đơn giản, hiện đại, tập trung vào các tính năng cốt lõi.
• Tích hợp các công cụ quản lý tài chính thông minh, chia tiền nhóm, đầu tư tiền điện tử…

Tác động: Các Neobank này đã tạo ra một áp lực cạnh tranh khổng lồ, buộc các ngân hàng truyền thống phải tăng tốc chuyển đổi nếu không muốn bị bỏ lại phía sau. Họ đã chứng minh rằng có thể xây dựng một ngân hàng thành công với hàng chục triệu khách hàng mà không cần một viên gạch nào.

Thách thức và tương lai triển vọng của Chuyển đổi số trong ngân hàng

Mặc dù có nhiều thành công, con đường chuyển đổi số không hề trải hoa hồng, đặc biệt là trong lĩnh vực đầy biến động và phức tạp như Tài chính – Ngân hàng.

Những thách thức chính:

• Rủi ro an ninh mạng: Càng nhiều dịch vụ trực tuyến, rủi ro bị tấn công mạng, rò rỉ dữ liệu càng lớn. Đây là ưu tiên hàng đầu của mọi ngân hàng.
• Chi phí đầu tư: Xây dựng và duy trì một hệ thống công nghệ hiện đại đòi hỏi nguồn vốn đầu tư khổng lồ.
• Hệ thống cũ (Legacy system): Nhiều ngân hàng lớn vẫn đang vận hành trên các hệ thống công nghệ lõi (core banking) được xây dựng từ hàng chục năm trước, rất khó để thay thế và tích hợp với công nghệ mới.
• Văn hóa tổ chức: Chuyển đổi số đòi hỏi sự thay đổi trong tư duy và cách làm việc của toàn bộ nhân viên, từ lãnh đạo cấp cao đến giao dịch viên.
• Hành lang pháp lý: Công nghệ luôn đi nhanh hơn luật pháp. Cần có một khung pháp lý rõ ràng và linh hoạt để hỗ trợ và quản lý các mô hình kinh doanh mới như Open Banking hay cho vay ngang hàng (P2P Lending).

Xu hướng tương lai:

Trong tương lai, cuộc cách mạng số trong ngân hàng sẽ tiếp tục với những xu hướng mới:

• Siêu cá nhân hóa (Hyper-personalization): Không chỉ dừng ở gợi ý sản phẩm, ngân hàng sẽ dự đoán nhu cầu của bạn trước cả khi bạn nhận ra, cung cấp các giải pháp tài chính “siêu riêng tư” trong thời gian thực.
• Ngân hàng mở (Open Banking): Khách hàng sẽ cho phép các bên thứ ba (như các app quản lý tài chính, trang thương mại điện tử) truy cập dữ liệu ngân hàng của mình một cách an toàn thông qua API, tạo ra một trải nghiệm dịch vụ liền mạch.
• Blockchain và Tài chính phi tập trung (DeFi): Mặc dù còn ở giai đoạn đầu, Blockchain hứa hẹn sẽ làm cho các giao dịch tài chính (đặc biệt là xuyên biên giới) trở nên rẻ hơn, nhanh hơn và minh bạch hơn.
• Ngân hàng trong Metaverse: Một vài ngân hàng lớn như JP Morgan đã mở chi nhánh ảo trong các nền tảng Metaverse. Đây có thể là kênh tương tác mới với thế hệ khách hàng tương lai.

Kết luận

Qua hàng loạt ví dụ về chuyển đổi số trong ngân hàng từ Việt Nam đến thế giới, có thể khẳng định rằng cuộc cách mạng này không còn là một xu hướng mà đã trở thành hiện thực sống động, định hình lại toàn bộ ngành tài chính. Công nghệ đã biến những chiếc điện thoại thông minh thành một chi nhánh ngân hàng đầy đủ quyền năng, mang đến sự tiện lợi, nhanh chóng và cá nhân hóa chưa từng có cho người dùng.

Từ việc mở tài khoản bằng eKYC, sử dụng các siêu ứng dụng “all-in-one”, cho đến việc được AI hỗ trợ quản lý tài chính, khách hàng chính là người hưởng lợi lớn nhất. Đối với các ngân hàng, đây là một cuộc đua sinh tồn đầy thách thức nhưng cũng mở ra những cơ hội to lớn để tối ưu vận hành, thấu hiểu khách hàng và tạo ra những mô hình kinh doanh đột phá.

Tương lai của ngành ngân hàng chắc chắn sẽ còn nhiều bất ngờ hơn nữa với sự phát triển của AI, Blockchain và Open Banking. Cuộc đua chuyển đổi số vẫn đang tiếp diễn, và ngân hàng nào nắm bắt và làm chủ được công nghệ sẽ là người chiến thắng.

Nguồn tham khảo:

1. Báo cáo thường niên về Chuyển đổi số Ngành Ngân hàng Việt Nam – Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
2. The Financial Brand, “The World’s Best Digital Banks 2024”.
3. McKinsey & Company, “The future of digital banking in Asia”.
4. Forbes, “How AI Is Transforming The Banking Industry”.
5. Thông cáo báo chí từ các ngân hàng Techcombank, VPBank, JP Morgan Chase, DBS Bank.

Dịch vụ Tư vấn Chuyển đổi số của OCD

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, chuyển đổi số không còn là lựa chọn mà là YẾU TỐ BẮT BUỘC để doanh nghiệp Việt Nam bứt phá và phát triển bền vững. Nắm bắt được xu thế đó, OCD cung cấp Dịch vụ Tư vấn Chuyển đổi số toàn diện, được thiết kế riêng biệt dựa trên nhu cầu và đặc thù của từng doanh nghiệp.

OCD hợp tác với nhiều công ty công nghệ hàng đầu, mang đến hệ sinh thái giải pháp chuyển đổi số toàn diện bao gồm: ERP, MES, DMS, CRM, hạ tầng công nghệ thông tin, giải pháp IoT, phần mềm quản lý và báo cáo BI… Đặc biệt, OCD còn hỗ trợ triển khai phần mềm quản lý nhân sự tiên tiến OOC digiiMS, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa hiệu quả hoạt động của nguồn nhân lực.

Lựa chọn Dịch vụ Tư vấn Chuyển đổi số của OCD, doanh nghiệp sẽ được đồng hành cùng đối tác tin cậy, giàu kinh nghiệm, kiến tạo nền tảng vững chắc cho hành trình chuyển đổi số thành công.

——————————-