Gen Z là gì? Đặc điểm của Gen Z và thách thức với doanh nghiệp

Last updated on 13 October, 2024

Gen Z (Generation Z) là thế hệ người sinh từ khoảng năm 1997 đến 2012. Đây là thế hệ kế tiếp sau Gen Y (Millennials) và trước Gen Alpha. Gen Z thường được gọi là “thế hệ kỹ thuật số” do họ sinh ra và lớn lên trong thời kỳ công nghệ phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là sự phổ biến của Internet, điện thoại thông minh, và mạng xã hội.

Gen Z là gì?

Gen Z (Generation Z) là thế hệ người sinh từ khoảng năm 1997 đến 2012. Đây là thế hệ kế tiếp sau Gen Y (Millennials) và trước Gen Alpha. Gen Z thường được gọi là “thế hệ kỹ thuật số” do họ sinh ra và lớn lên trong thời kỳ công nghệ phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là sự phổ biến của Internet, điện thoại thông minh, và mạng xã hội.

Một số đặc điểm nổi bật của Gen Z:

• Thành thạo công nghệ: Gen Z là thế hệ đầu tiên lớn lên trong thời kỳ bùng nổ của công nghệ kỹ thuật số. Họ tiếp cận internet từ khi còn nhỏ, thường xuyên sử dụng điện thoại thông minh và mạng xã hội, và rất thành thạo các công cụ trực tuyến. Nói cách khác, Gen Z có kỹ năng số rất cao.
• Mong muốn sự linh hoạt: Gen Z đánh giá cao sự tự do và linh hoạt, cả trong công việc và cuộc sống. Họ mong muốn các mô hình làm việc từ xa, hybrid, hoặc freelance để có thể điều chỉnh lịch trình cá nhân.
• Tập trung vào giá trị cá nhân và xã hội: Họ đề cao trách nhiệm xã hội, bảo vệ môi trường và sự đa dạng, bao trùm. Gen Z có xu hướng tìm kiếm những công việc và sản phẩm thể hiện giá trị đạo đức, trách nhiệm xã hội, và bền vững.
• Khả năng tự học: Gen Z tận dụng tối đa các tài nguyên học tập trực tuyến như YouTube, Coursera, Udemy,… để phát triển kỹ năng cá nhân mà không phụ thuộc quá nhiều vào các hình thức học tập truyền thống.
• Quan tâm đến sức khỏe tinh thần: Gen Z nhấn mạnh sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân, và đặc biệt chú trọng đến sức khỏe tinh thần. Họ mong muốn môi trường làm việc hỗ trợ và chăm sóc tinh thần.
• Thích tương tác nhanh và trực tuyến: Gen Z ưu tiên sự tương tác trực tuyến, từ trò chuyện qua mạng xã hội, cho đến giao dịch trực tuyến và tiếp cận các nội dung giải trí thông qua các nền tảng như TikTok, Instagram, YouTube.

Gen Z không chỉ là thế hệ sử dụng công nghệ mà còn định hình các xu hướng tương lai liên quan đến công việc, phong cách sống và tiêu dùng, tạo ra những thách thức và cơ hội mới cho các doanh nghiệp và xã hội.

Sự khác biệt giữa Gen Z và Gen X,Y

Dưới đây là bảng so sánh các đặc điểm chính giữa ba thế hệ: Gen X, Gen Y (Millennials), và Gen Z, dựa trên các yếu tố như môi trường làm việc, phong cách sống, thái độ đối với công việc và công nghệ.

• Gen X là thế hệ tìm kiếm sự ổn định, độc lập và có xu hướng làm việc vì tài chính và trách nhiệm.
• Gen Y chú trọng vào sự phát triển cá nhân, công việc có ý nghĩa, và kết hợp giữa sự nghiệp và cuộc sống cá nhân.
• Gen Z là thế hệ kỹ thuật số, yêu thích sự linh hoạt, đổi mới và công việc có mục tiêu rõ ràng cùng với sự quan tâm đặc biệt đến sức khỏe tinh thần và trách nhiệm xã hội.

Xu hướng lựa chọn công việc của Gen Z

Xu hướng lựa chọn công việc của Gen Z phản ánh các giá trị và ưu tiên khác biệt so với các thế hệ trước, chủ yếu tập trung vào tính linh hoạt, sự đổi mới và trách nhiệm xã hội. Dưới đây là những xu hướng chính trong việc lựa chọn công việc của Gen Z:

• Linh hoạt về thời gian và địa điểm làm việc
  Gen Z đề cao sự tự do trong công việc, mong muốn linh hoạt về giờ giấc và địa điểm làm việc. Làm việc từ xa hoặc mô hình hybrid (kết hợp làm việc tại văn phòng và từ xa) là lựa chọn ưu tiên. Họ muốn được tự quyết định thời gian và cách thức làm việc để đảm bảo cân bằng giữa cuộc sống và công việc.
• Công việc có ý nghĩa và mục đích
  Thế hệ này không chỉ tìm kiếm thu nhập, mà còn mong muốn công việc có mục đích và tạo ra giá trị xã hội. Các doanh nghiệp cần chứng tỏ họ đang đóng góp tích cực vào cộng đồng, môi trường hoặc các vấn đề xã hội để thu hút và giữ chân nhân viên Gen Z.
• Tính đa dạng và bao trùm
  Gen Z đặc biệt quan tâm đến sự đa dạng trong môi trường làm việc, nơi tất cả các nhân viên đều được tôn trọng, không phân biệt giới tính, dân tộc hay nguồn gốc. Họ đánh giá cao các công ty có văn hóa bao trùm và chính sách thúc đẩy sự đa dạng.
• Công nghệ hiện đại và sáng tạo
  Là thế hệ kỹ thuật số, Gen Z rất quen thuộc với các công nghệ mới. Họ mong muốn làm việc trong các công ty ứng dụng công nghệ hiện đại và sẵn sàng đầu tư vào đổi mới sáng tạo. Công việc có sự hỗ trợ của công nghệ không chỉ giúp họ nâng cao hiệu quả mà còn mang lại cảm giác hài lòng.
• Cơ hội phát triển và thăng tiến nhanh chóng
  Gen Z có xu hướng mong muốn thăng tiến nhanh và học hỏi liên tục. Họ tìm kiếm những công việc mang lại cơ hội phát triển nghề nghiệp rõ ràng, có lộ trình thăng tiến nhanh và cung cấp các chương trình đào tạo chuyên môn. Họ sẵn sàng rời bỏ công việc nếu không thấy cơ hội phát triển hoặc không nhận được sự công nhận.
• Chú trọng đến sức khỏe tinh thần và cân bằng cuộc sống
  Đối với Gen Z, sức khỏe tinh thần là một trong những yếu tố quan trọng khi chọn công việc. Họ ưu tiên các công ty chú ý đến vấn đề này, cung cấp các chính sách chăm sóc sức khỏe tinh thần và giúp tạo điều kiện để họ có thể cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân.
• Mức độ ảnh hưởng của thương hiệu và uy tín doanh nghiệp
  Gen Z muốn làm việc cho các thương hiệu có uy tín và được xã hội công nhận. Doanh nghiệp cần có hình ảnh tích cực và minh bạch về giá trị, sứ mệnh và tầm nhìn. Việc xây dựng thương hiệu doanh nghiệp hấp dẫn với thế hệ trẻ là yếu tố quan trọng để thu hút nhân tài Gen Z.
• Thu nhập không phải là yếu tố duy nhất
  Mặc dù thu nhập vẫn là một yếu tố quan trọng, nhưng Gen Z không chỉ chọn công việc dựa trên mức lương. Họ chú trọng vào các phúc lợi khác như môi trường làm việc thân thiện, cơ hội học hỏi, trải nghiệm mới và thời gian linh hoạt hơn so với các thế hệ trước.
• Tính sáng tạo và tự do trong công việc
  Gen Z có xu hướng tìm kiếm những công việc cho phép họ thể hiện sự sáng tạo và có không gian để đưa ra các ý tưởng mới. Họ không thích những công việc quá cứng nhắc hay có quy trình lặp lại nhàm chán, mà muốn tham gia vào các dự án mang tính thử thách và đổi mới.
• Tôn trọng và giao tiếp rõ ràng từ lãnh đạo
  Gen Z mong muốn lãnh đạo là người cởi mở, sẵn sàng lắng nghe và thấu hiểu. Họ đánh giá cao sự giao tiếp minh bạch và trực tiếp từ cấp trên, giúp họ hiểu rõ mục tiêu và định hướng của công ty, đồng thời có cơ hội đóng góp ý kiến.

Nhìn chung, Gen Z là thế hệ có nhiều kỳ vọng về tính linh hoạt, đổi mới và giá trị xã hội trong công việc. Các doanh nghiệp cần thích nghi và đáp ứng những nhu cầu này để thu hút và giữ chân họ trong lực lượng lao động.

Thách thức đối với nhà điều hành doanh nghiệp khi sử dụng người lao động Gen Z

• Kỳ vọng cao về tính linh hoạt: Gen Z đánh giá cao sự tự do trong công việc, họ mong muốn linh hoạt về thời gian và địa điểm làm việc, với xu hướng ưa chuộng mô hình làm việc từ xa hoặc hybrid. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải cân nhắc kỹ về chính sách quản lý nhân viên, đầu tư vào công nghệ hỗ trợ làm việc từ xa và xây dựng quy trình làm việc linh hoạt để đáp ứng kỳ vọng của họ.
• Mong muốn thăng tiến nhanh chóng: Người lao động Gen Z thường thiếu kiên nhẫn, họ muốn thấy kết quả và sự thăng tiến nhanh chóng trong sự nghiệp. Nếu không có lộ trình phát triển rõ ràng và cơ hội học hỏi liên tục, họ dễ mất hứng thú và tìm kiếm cơ hội khác. Điều này đòi hỏi nhà quản lý phải cung cấp các cơ hội đào tạo và thăng tiến liên tục, minh bạch về con đường sự nghiệp để giữ chân và tạo động lực cho họ.
• Quan tâm đến sức khỏe tinh thần: Gen Z đặc biệt chú trọng đến sức khỏe tinh thần và tìm kiếm sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân. Một môi trường làm việc quá căng thẳng hoặc không có sự hỗ trợ về mặt tinh thần sẽ khiến họ dễ bỏ việc. Doanh nghiệp cần xây dựng các chính sách chăm sóc sức khỏe tinh thần như cung cấp dịch vụ tư vấn, thời gian nghỉ ngơi linh hoạt, hoặc tổ chức các hoạt động giảm căng thẳng.
• Thành thạo công nghệ nhưng thiếu kinh nghiệm thực tế: Gen Z là thế hệ kỹ thuật số, họ rất giỏi về sử dụng công nghệ và có khả năng nắm bắt nhanh các công cụ mới. Tuy nhiên, họ thường thiếu kinh nghiệm thực tế trong việc áp dụng kiến thức công nghệ vào giải quyết các vấn đề kinh doanh phức tạp. Doanh nghiệp cần xây dựng chương trình cố vấn, hướng dẫn để giúp Gen Z phát triển kỹ năng chuyên môn và ứng dụng hiệu quả các công nghệ vào công việc.
• Phong cách làm việc độc lập: Gen Z có xu hướng thích làm việc độc lập và không quá ưa chuộng các cấu trúc làm việc nhóm phức tạp. Họ mong muốn có sự tự do sáng tạo và được giao phó các dự án mà họ có thể kiểm soát. Nhà quản lý cần tìm cách thiết kế công việc theo hướng linh hoạt, cho phép nhân viên Gen Z làm việc một cách độc lập nhưng vẫn đảm bảo sự kết nối và hợp tác cần thiết với nhóm.
• Tập trung vào mục tiêu ngắn hạn: Gen Z có xu hướng ưu tiên những mục tiêu ngắn hạn và cần thấy kết quả ngay lập tức. Điều này có thể gây khó khăn khi họ phải tham gia vào các dự án dài hạn hoặc chiến lược phát triển dài hơi của doanh nghiệp. Nhà quản lý cần chia nhỏ các dự án lớn thành những giai đoạn cụ thể với các cột mốc rõ ràng, cung cấp phản hồi thường xuyên để giữ cho Gen Z có động lực và định hướng rõ ràng.
• Yêu cầu sự công nhận thường xuyên: Gen Z cần được công nhận và khen ngợi thường xuyên cho những nỗ lực của họ. Thiếu sự thừa nhận kịp thời có thể khiến họ cảm thấy không được đánh giá cao và mất động lực. Doanh nghiệp nên phát triển hệ thống khen thưởng thường xuyên, từ các phản hồi tích cực hàng ngày đến các phần thưởng lớn hơn khi đạt được thành tích nổi bật.
• Đề cao giá trị đạo đức và bền vững: Gen Z rất quan tâm đến các vấn đề xã hội và môi trường, họ muốn làm việc cho các công ty có trách nhiệm với xã hội và bảo vệ môi trường. Doanh nghiệp cần cam kết rõ ràng về các giá trị đạo đức và phát triển bền vững, thể hiện sự minh bạch trong các hoạt động xã hội và cam kết về bảo vệ môi trường để thu hút và giữ chân Gen Z.
• Đánh giá cao sự đa dạng và bao trùm: Gen Z muốn làm việc trong môi trường đa dạng và bao trùm, nơi mà tất cả mọi người đều được tôn trọng và không có sự phân biệt đối xử. Doanh nghiệp cần thúc đẩy các chính sách tuyển dụng và văn hóa doanh nghiệp hướng đến sự đa dạng về giới tính, tuổi tác, xuất thân, và quan điểm cá nhân để tạo môi trường làm việc thân thiện và hòa nhập.
• Mong muốn áp dụng công nghệ tiên tiến: Với sự hiểu biết sâu rộng về công nghệ, Gen Z mong đợi doanh nghiệp nhanh chóng áp dụng các công nghệ mới nhất và không ngừng đổi mới. Điều này tạo áp lực cho doanh nghiệp trong việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng công nghệ, đảm bảo rằng nhân viên có thể làm việc hiệu quả và luôn tiếp cận với các công cụ hiện đại.